KINH THÁNH

¡¡

¡¡

  SÁCH CHÂM NGÔN (C¨¢ch Ngôn)

(Nguồn copy : https://giotregiaoxutando.wordpress.com/)

¨C Chương 01 ¨C

 

Ðề Tựa Tổng Qu¨¢t

 

1 Ðây l¨¤ những châm ngôn của Sa-lô-môn, ông l¨¤ con vua Ða-v¨ªt v¨¤ l¨¤ vua Ít-ra-en;

 

2 C¨¢c châm ngôn n¨¤y nhằm gi¨²p con người

 

biết lẽ khôn ngoan v¨¤ nhận lời nghi¨ºm huấn,

 

hiểu được những lời lẽ thâm thuý cao sâu,

 

3 đ¨®n nhận lời nghi¨ºm huấn để biết c¨¢ch xử sự khôn ngoan:

 

biết sống công b¨¬nh, công minh v¨¤ ch¨ªnh trực.

 

 

4 C¨¢c châm ngôn n¨¤y

 

cũng nhằm gi¨²p cho kẻ ngây thơ n¨ºn s¨¢ng suốt,

 

cho giới trẻ th¨ºm hiểu biết v¨¤ thận trọng.

 

5 C¨¢c châm ngôn n¨¤y c¨°n nhằm gi¨²p ta hiểu

 

những châm ngôn v¨¤ những lời b¨®ng bẩy,

 

những ngôn từ v¨¤ câu đố của c¨¢c bậc hiền nhân.

 

6 Người khôn ngoan hãy nghe để được th¨ºm kiến thức;

 

người hiểu biết hãy nghe, v¨¤ sẽ t¨¬m được lời hướng dẫn.

 

7 K¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a l¨¤ bước đầu của tri thức.

 

Kẻ ngu si khinh thường khôn ngoan v¨¤ lời nghi¨ºm huấn.

 

I. Phần Mở Ðầy Những Lời Huấn Dụ Của Khôn Ngoan

 

8 Người khôn tr¨¢nh bạn xấu

 

N¨¤y con, gi¨¢o huấn của cha, con hãy nghe,

 

lời dạy của mẹ, con đừng gạt bỏ.

 

9 V¨¬ những lời ấy sẽ l¨¤ v¨°ng hoa xinh con đội l¨ºn đầu,

 

l¨¤ v¨°ng kiềng con đeo v¨¤o cổ.

 

10 N¨¤y con, nếu bọn người tội lỗi c¨® rủ r¨º con,

 

con chớ bao giờ ưng thuận.

 

11 C¨® thể ch¨²ng sẽ n¨®i : ¡°Lại đây với bọn tao.

 

Ta hãy nằm chờ để ra tay hạ s¨¢t,

 

r¨¬nh cả đứa vô tội chẳng hề l¨¤m g¨¬ ta.

 

12 Như tử thần, ta hãy nuốt sống ăn tươi bọn ch¨²ng,

 

cho ch¨²ng phải sa v¨¤o âm phủ

 

ngay l¨²c c¨°n khoẻ mạnh an l¨¤nh.

 

13 Mọi của cải quý gi¨¢, ta sẽ chiếm hữu;

 

của cướp được, ta sẽ chất đầy nh¨¤.

 

14 Hãy c¨´ng bọn tao đồng thuyền đồng hội,

 

rồi ta sẽ ăn đủ chia đều.¡±

 

15 N¨¤y con, nếu ch¨²ng n¨®i như vậy,

 

con cũng đừng đi một đường với ch¨²ng,

 

cố giữ chân con xa khỏi lối ch¨²ng đi.

 

16 Ch¨²ng nhanh chân chạy theo điều dữ,

 

lại vội v¨¤ng đổ m¨¢u người ta.

 

17 Thật ho¨¤n to¨¤n vô ¨ªch

 

khi chim nh¨¬n thấy lưới người giăng.

 

18 Ch¨²ng c¨® ngờ đâu

 

ch¨ªnh ch¨²ng đang nằm chờ bị người ta s¨¢t hại,

 

đang r¨¬nh gây tai hại cho ch¨ªnh m¨¬nh.

 

19 Ai manh tâm trục lợi, số phận l¨¤ thế đ¨®.

 

Của phi nghĩa cướp đi sinh mạng người chiếm đoạt.

 

Ðức Khôn Ngoan k¨ºu gọi người khờ dại

 

20 Ðức Khôn Ngoan k¨ºu to ngo¨¤i đường phố,

 

cất tiếng nơi quảng trường,

 

21 k¨ºu gọi chỗ ồn ¨¤o n¨¢o nhiệt,

 

tuy¨ºn bố nơi cổng th¨¤nh :

 

22 ¡°Hỡi những kẻ ngây thơ khờ dại,

 

c¨¢c ngươi c¨°n chuộng sự ngu dốt đến bao giờ?

 

Ðến bao giờ kẻ nhạo b¨¢ng c¨°n ưa chế giễu,

 

đứa ngu si c¨°n khinh sự hiểu biết?

 

23 Hãy quay về nghe lời ta sửa dạy.

 

N¨¤y ta tuôn đổ thần kh¨ª ta tr¨ºn c¨¢c ngươi,

 

khiến c¨¢c ngươi hiểu rõ lời ta dạy bảo.

 

24 V¨¬ khi ta gọi, c¨¢c ngươi đã khước từ;

 

ta đưa tay ra, chẳng ai buồn để ý.

 

25 C¨¢c ngươi đã coi thường mọi lời ta khuy¨ºn nhủ,

 

đã không chấp nhận lời sửa dạy của ta.

 

26 C¨°n ta, ta sẽ nhạo cười ng¨¤y ngươi gặp hoạ,

 

sẽ chế giễu khi kinh ho¨¤ng ập xuống tr¨ºn ngươi,

 

27 khi kinh ho¨¤ng ập xuống như cơn bão

 

v¨¤ tai hoạ đến tựa cuồng phong,

 

khi c¨´ng quẫn với đau thương

 

cứ tr¨ºn ngươi m¨¤ gi¨¢ng xuống.

 

28 L¨²c ấy thi¨ºn hạ sẽ k¨ºu đến ta, nhưng ta chẳng đ¨¢p lời,

 

sẽ kiếm t¨¬m ta, nhưng không sao gặp được.

 

29 V¨¬ hiểu biết Ðức Ch¨²a, ch¨²ng chẳng ưa,

 

k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a, ch¨²ng không chọn,

 

30 v¨¬ ch¨²ng không chấp nhận lời ta khuy¨ºn răn,

 

v¨¤ khinh nhờn điều ta sửa dạy,

 

31 n¨ºn ch¨²ng phải g¨¢nh hậu quả việc ch¨²ng l¨¤m,

 

chuốc v¨¤o thân hết mọi điều ch¨²ng toan t¨ªnh.

 

32 Ngây thơ m¨¤ bướng bỉnh, ắt sẽ phải thiệt thân;

 

ngu đần m¨¤ vô tâm, tr¨¢nh sao khỏi tự diệt.

 

33 Ai nghe ta sẽ sống an to¨¤n,

 

được y¨ºn ổn, chẳng sợ chi tai hoạ.¡±

 

¨C Chương 02 ¨C

 

Những ph¨²c l¨¤nh do khôn ngoan ban tặng

 

1 N¨¤y con, nếu lời thầy, con luôn nhận lấy,

 

v¨¤ huấn lệnh thầy, con hằng ấp ủ,

 

2 nếu con lắng tai nghe lẽ khôn ngoan,

 

v¨¤ hướng l¨°ng theo sự hiểu biết,

 

3 phải, nếu con cầu xin tr¨ª thông minh, van n¨¤i ơn hiểu biết,

 

4 nếu con t¨¬m khôn ngoan như t¨¬m bạc,

 

v¨¤ l¨´ng kiếm như thể kho t¨¤ng,

 

5 th¨¬ l¨²c 𨮠con sẽ hiểu thế n¨¤o l¨¤ k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a,

 

v¨¤ sẽ kh¨¢m ph¨¢ ra hiểu biết Thi¨ºn Ch¨²a c¨® nghĩa l¨¤ g¨¬.

 

6 V¨¬ ch¨ªnh Ðức Ch¨²a ban tặng khôn ngoan;

 

tri thức v¨¤ hiểu biết l¨¤ nhờ Người m¨¤ c¨®.

 

7 Ai ngay ch¨ªnh được Người trợ lực,

 

Người th¨¤nh khi¨ºn thuẫn cho kẻ sống thanh li¨ºm,

 

8 giữ g¨¬n đường nẻo người ch¨ªnh trực,

 

bảo vệ lối đi kẻ t¨ªn trung.

 

9 Bấy giờ con sẽ hiểu thế n¨¤o l¨¤ công b¨¬nh,

 

thế n¨¤o l¨¤ ch¨ªnh trực công minh :

 

𨮠l¨¤ đường đưa tới hạnh ph¨²c.

 

10 V¨¬ khôn ngoan sẽ v¨¤o tận l¨°ng con,

 

v¨¤ tri thức khiến hồn con vui th¨²,

 

11 ¨®c thận trọng sẽ giữ g¨¬n con,

 

tr¨ª hiểu biết sẽ như người bảo vệ,

 

12 để giải tho¨¢t con khỏi lối sống xấu xa,

 

cứu con khỏi người n¨®i những lời xằng bậy,

 

13 khỏi những kẻ bỏ đường ngay ch¨ªnh, đi v¨¤o nẻo tối tăm ;

 

14 ch¨²ng hả h¨º khi phạm điều ¨¢c,

 

th¨ªch th¨² khi l¨¤m điều tồi tệ xấu xa.

 

15 Ðường ch¨²ng đầy uẩn kh¨²c, lối ch¨²ng thật quanh co.

 

16 Nhờ thế, con sẽ tho¨¢t khỏi người đ¨¤n b¨¤ trắc nết,

 

khỏi người phụ nữ không quen cứ n¨®i ngon n¨®i ngọt.

 

17 Người bạn đường thời son trẻ, ả đã bỏ rơi,

 

giao ước của Thi¨ºn Ch¨²a, ả hằng qu¨ºn lãng.

 

18 Nh¨¤ n¨® ở nghi¨ºng về cõi chết,

 

lối n¨® đi, dẫn tới c¨¢c âm hồn.

 

19 Kẻ theo n¨® rồi, không hề trở lại,

 

chẳng ai t¨¬m được đường về cõi sống.

 

20 Như thế con sẽ bước đi tr¨ºn đường người lương thiện,

 

v¨¤ dõi theo lối của ch¨ªnh nhân.

 

21 V¨¬ người ngay thẳng sẽ được an cư trong đất nước,

 

người ho¨¤n thiện sẽ lưu lại nơi đây.

 

22 C¨°n ¨¢c nhân sẽ phải xa l¨¬a qu¨º cha đất tổ,

 

phường bất trung sẽ bị trục xuất khỏi qu¨º hương.

 

¨C Chương 03 ¨C

 

Th¨¢i độ đối với Ðức Ch¨²a

 

1 N¨¤y con, đừng qu¨ºn lãng gi¨¢o huấn của thầy,

 

huấn lệnh của thầy, l¨°ng con lo giữ trọn.

 

2 V¨¬ nhờ đ¨®, con sẽ được sống lâu trăm tuổi,

 

v¨¤ đầy tr¨¤n ph¨²c lộc b¨¬nh an.

 

3 Ước chi ân t¨¬nh v¨¤ t¨ªn nghĩa chẳng hề l¨¬a xa con,

 

nhưng n¨ºn như v¨°ng con đeo v¨¤o cổ,

 

v¨¤ được con ghi khắc tận đ¨¢y l¨°ng.

 

4 Như vậy, con sẽ được cả Thi¨ºn Ch¨²a lẫn ph¨¤m nhân

 

y¨ºu thương v¨¤ quý chuộng.

 

5 Hãy hết l¨°ng tin tưởng v¨¤o Ðức Ch¨²a,

 

chớ hề cậy dựa v¨¤o hiểu biết của con.

 

6 Hãy nhận biết Người trong mọi đường đi nước bước,

 

Người sẽ san bằng đường nẻo con đi.

 

7 Ðừng tự coi m¨¬nh l¨¤ khôn ngoan,

 

hãy k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a v¨¤ tr¨¢nh xa sự dữ.

 

8 Như thế, da thịt con sẽ được chữa l¨¤nh,

 

xương cốt con sẽ n¨ºn cứng c¨¢p.

 

9 Của cải l¨¤m ra, con hãy d¨´ng m¨¤ tôn vinh Ðức Ch¨²a,

 

v¨¤ hãy dâng l¨ºn Người phần hoa lợi đầu m¨´a của con.

 

10 Nhờ thế, kho chứa của con sẽ đầy ắp l¨²a thơm

 

v¨¤ bồn ¨¦p sẽ tr¨¤n trề rượu mới.

 

11 N¨¤y con, chớ khinh thường khi Ðức Ch¨²a sửa dạy con,

 

đừng ch¨¢n ng¨¢n khi Người khiển tr¨¢ch.

 

12 V¨¬ Ðức Ch¨²a khiển tr¨¢ch kẻ Người thương,

 

như người cha xử với con y¨ºu quý.

 

Niềm vui của người khôn ngoan

 

13 Hạnh ph¨²c thay người được tr¨ª khôn ngoan,

 

cũng như kẻ được t¨¤i ph¨¢n đo¨¢n.

 

14 V¨¬ được khôn ngoan th¨¬ hơn được bạc,

 

được hưởng lợi ¨ªch của khôn ngoan th¨¬ hơn được v¨¤ng.

 

15 Khôn ngoan quý hơn cả trân châu,

 

không bảo vật n¨¤o của con so s¨¢nh nổi.

 

16 B¨ºn hữu khôn ngoan l¨¤ trường thọ,

 

b¨ºn tả l¨¤ danh gi¨¢ gi¨¤u sang.

 

17 Ðường khôn ngoan l¨¤ đường th¨² vị,

 

nẻo khôn ngoan l¨¤ nẻo b¨¬nh an.

 

18 Khôn ngoan ch¨ªnh l¨¤ cây sự sống

 

đối với người n¨¤o nắm được khôn ngoan.

 

Giữ được khôn ngoan quả l¨¤ hạnh ph¨²c.

 

19 Ðức Ch¨²a d¨´ng khôn ngoan đặt nền cho tr¨¢i đất,

 

d¨´ng hiểu biết thiết lập c¨¢c tầng trời.

 

20 Nhờ tri thức của Người,

 

vực sâu được khai mở v¨¤ mây trời đổ mưa.

 

21 N¨¤y con, đừng xao lãng,

 

nhưng hãy cố gắng sống khôn ngoan v¨¤ thận trọng :

 

22 𨮠sẽ l¨¤ sức sống cho tâm hồn, l¨¤ đồ trang sức đeo nơi cổ.

 

23 Rồi bước đường con đi sẽ an to¨¤n,

 

v¨¤ chân con sẽ chẳng bao giờ vấp.

 

24 Khi ngả lưng, con không khiếp sợ.

 

Nằm xuống rồi l¨¤ an giấc thảnh thơi.

 

25 Ðừng sợ chi khi kinh hãi bất thần ập xuống,

 

hay kẻ ¨¢c xông v¨¤o tấn công.

 

26 V¨¬ Ðức Ch¨²a sẽ ở b¨ºn con,

 

giữ chân con khỏi sa v¨¤o cạm bẫy.

 

27 Khi c¨® thể, con đừng từ chối l¨¤m điều l¨¤nh

 

cho ai đ¨¢ng được hưởng.

 

28 Khi c¨® thể cho ngay, th¨¬ con đừng c¨® n¨®i:

 

¡°Ði đi, mai trở lại, rồi tôi sẽ cho anh.¡±

 

29 Ðừng mưu hại tha nhân,

 

hại người đang c¨´ng con sống y¨ºn ổn.

 

30 Ðừng cãi cọ với ai vô cớ,

 

khi họ chẳng l¨¤m g¨¬ để hại con.

 

31 Chớ phân b¨¬ với ai t¨¤n bạo,

 

đừng chọn bất cứ con đường n¨¤o n¨® đã đi.

 

32 V¨¬ đối với Ðức Ch¨²a, kẻ gian t¨¤ l¨¤ đồ gh¨º tởm;

 

c¨°n những ai ch¨ªnh trực, th¨¬ Người nhận l¨¤m bạn tâm giao.

 

33 Ðức Ch¨²a gi¨¢ng lời ch¨²c dữ xuống nh¨¤ kẻ gian ¨¢c,

 

nhưng tuôn đổ ph¨²c l¨¤nh

 

tr¨ºn nơi ở của những người ch¨ªnh trực công minh.

 

34 Ch¨²a chế giễu đứa hay nhạo b¨¢ng,

 

nhưng thi ân cho kẻ khi¨ºm nhường.

 

35 Người khôn ngoan được hưởng phần vinh dự,

 

kẻ khờ dại phải nhục nhã ¨º chề.

 

¨C Chương 04 ¨C

 

Ðể cho Ðức Khôn Ngoan hướng dẫn

 

1 Hỡi c¨¢c con,

 

hãy lắng nghe lời nghi¨ºm huấn của bậc cha anh,

 

v¨¤ ch¨² ý để hiểu cho tường.

 

2 Thật vậy, thầy ban cho c¨¢c con lời khuy¨ºn quý b¨¢u;

 

đừng sao nhãng gi¨¢o huấn của thầy.

 

3 Thuở xưa, khi thầy c¨°n nhỏ dại trước mặt phụ thân

 

v¨¤ được mẫu thân y¨ºu dấu như con một,

 

4 phụ thân vẫn thường dạy thầy rằng:

 

¡°Hãy để tâm nắm chắc lời cha,

 

tuân giữ lệnh cha truyền, v¨¤ con sẽ được sống.

 

5 Hiểu biết v¨¤ khôn ngoan, con hãy mua hãy sắm.

 

Ðừng bao giờ qu¨ºn lãng v¨¤ cũng chớ l¨¬a xa

 

lời miệng cha dạy dỗ.

 

6 Con chớ bao giờ l¨¬a bỏ khôn ngoan,

 

th¨¬ khôn ngoan sẽ giữ g¨¬n con mãi.

 

Hãy y¨ºu mến khôn ngoan,

 

khôn ngoan sẽ chở che bảo vệ.

 

7 Ðây l¨¤ bước đầu của khôn ngoan:

 

con hãy mua lấy khôn ngoan;

 

v¨¤ d¨´ng tất cả những g¨¬ con sở hữu

 

m¨¤ sắm lấy hiểu biết.

 

8 Hãy k¨ªnh trọng khôn ngoan,

 

con sẽ được khôn ngoan t¨¢n dương ca tụng;

 

nếu con c¨´ng khôn ngoan gắn b¨®,

 

khôn ngoan sẽ đem vinh dự lại cho con.

 

9 Khôn ngoan sẽ đội l¨ºn đầu con v¨°ng hoa lộng lẫy,

 

sẽ tặng cho con ngọc miện huy ho¨¤ng.¡±

 

10 N¨¤y con, hãy lắng nghe v¨¤ đ¨®n nhận lời thầy dạy bảo,

 

để năm th¨¢ng đời con được th¨ºm nhiều.

 

11 Thầy dạy cho con biết lối khôn ngoan,

 

dẫn con đi tr¨ºn đường ngay nẻo ch¨ªnh.

 

12 Khi con đi, bước chân sẽ th¨ºnh thang,

 

con c¨® chạy cũng không hề vấp ngã.

 

13 Hãy b¨¢m chắc v¨¤o lời nghi¨ºm huấn,

 

con chớ c¨® l¨¬a xa, nhưng gắng m¨¤ tuân giữ,

 

v¨¬ 𨮠l¨¤ sự sống của con.

 

14 Nẻo ¨¢c nhân, con chớ đi v¨¤o,

 

đường kẻ xấu, con đừng bước tới.

 

15 Hãy tr¨¢nh xa, đừng ngang qua lối ấy,

 

quay lưng lại, t¨¬m lối kh¨¢c m¨¤ đi.

 

16 V¨¬ khi chưa l¨¤m được điều dữ, ¨¢c nhân không t¨¤i n¨¤o chợp mắt,

 

khi chưa l¨¤m cho ai vấp ngã, ch¨²ng không thể ngủ y¨ºn.

 

17 V¨¬ gian ¨¢c l¨¤ b¨¢nh ch¨²ng ăn

 

v¨¤ bạo h¨¤nh l¨¤ rượu ch¨²ng uống.

 

18 Ðường người công ch¨ªnh tựa ¨¢nh b¨¬nh minh,

 

rực rỡ th¨ºm cho đến hồi ch¨ªnh ngọ.

 

19 C¨°n đường ¨¢c nhân kh¨¢c n¨¤o ngõ tối,

 

ch¨²ng không biết m¨¬nh sẽ vấp v¨¤o đâu.

 

20 N¨¤y con, lời thầy n¨®i, con ch¨² tâm để ý,

 

lời thầy dạy, con hãy lắng tai nghe:

 

21 đừng để mắt rời xa lời thầy,

 

nhưng hãy luôn g¨¬n giữ ở tận đ¨¢y l¨°ng con.

 

22 V¨¬ lời thầy l¨¤ sức sống cho ai t¨¬m thấy

 

l¨¤m cho to¨¤n thân được mạnh khoẻ an l¨¤nh.

 

23 Hãy g¨¬n giữ tim con cho thật kỹ,

 

v¨¬ từ 𨮠m¨¤ sự sống ph¨¢t sinh.

 

24 Miệng lọc lừa, con đẩy cho xa,

 

môi thâm độc, con xua cho khuất.

 

25 Ðôi mắt con, hãy nh¨¬n ngay ph¨ªa trước,

 

¨¢nh mắt con, hướng thẳng trước mặt con.

 

26 Ðường con đi, hãy san cho phẳng,

 

ước chi mọi nẻo con bước được an to¨¤n.

 

27 Ðừng quanh b¨ºn phải, chớ quẹo b¨ºn tr¨¢i,

 

cố giữ chân con khỏi điều xấu xa.

 

¨C Chương 05 ¨C

 

Xa l¨¢nh người đ¨¤n b¨¤ trắc nết ¨C Sống chung thuỷ

 

1 N¨¤y con, khôn ngoan của thầy, con hãy ch¨² tâm học hỏi,

 

hiểu biết của thầy, con hãy lắng tai nghe,

 

2 để con cân nhắc thận trọng

 

v¨¤ n¨®i năng như người hiểu biết.

 

3 Quả thật, môi người đ¨¤n b¨¤ trắc nết tiết ra mật ngọt,

 

miệng của n¨® trơn tru hơn dầu.

 

4 Nhưng cuối c¨´ng, n¨® vẫn đắng như khổ ngải,

 

b¨¦n như gươm hai lưỡi.

 

5 Ðôi chân n¨® đi v¨¤o cõi chết,

 

n¨® thẳng đường bước tới âm ty.

 

6 Ðường dẫn v¨¤o sự sống, n¨® không theo,

 

n¨® lạc lối, m¨¤ không hay biết.

 

7 Vậy giờ đây, hỡi c¨¢c con, hãy nghe thầy,

 

đừng bỏ đi khi thầy l¨ºn tiếng n¨®i.

 

8 Tr¨ºn đường đời, con hãy xa l¨¢nh n¨®,

 

lối v¨¤o nh¨¤ n¨®, con chớ lại gần,

 

9 kẻo danh dự con bị trao v¨¤o tay người kh¨¢c,

 

v¨¤ năm th¨¢ng đời con bị nộp cho đứa bạo t¨¤n,

 

10 kẻo t¨¤i sản của con, người ngo¨¤i tha hồ hưởng,

 

v¨¤ mồ hôi nước mắt của con lại gi¨²p cho thi¨ºn hạ l¨¤m gi¨¤u,

 

11 để cuối c¨´ng, khi thân t¨¤n ma dại,

 

con đ¨¤nh phải tr¨¢ch phận than thân,

 

12 v¨¤ phải k¨ºu l¨ºn rằng: ¡°Than ôi, tôi đã gh¨¦t bỏ lời nghi¨ºm huấn,

 

v¨¤ lời sửa dạy, l¨°ng tôi đã coi khinh!

 

13 Tôi chẳng vâng theo c¨¢c bậc thầy.

 

Không để tai nghe những người dạy dỗ.

 

14 Tôi suýt chịu bao nỗi khốn c¨´ng

 

ở ngay giữa cộng đo¨¤n v¨¤ hội nghị!¡±

 

15 Con hãy uống từ bồn nước của con,

 

từ giếng của con, hãy uống nước tuôn tr¨¤o.

 

16 C¨¢c suối nước của con, đừng để chảy ra ngo¨¤i,

 

c¨¢c d¨°ng nước của con, đừng để chảy ở nơi đường phố.

 

17 Con cứ giữ lấy l¨¤m của ri¨ºng m¨¬nh,

 

đừng để cho người kh¨¢c d¨´ng chung.

 

18 Ước g¨¬ nguồn nước của con được Ch¨²a ch¨²c l¨¤nh.

 

Hãy hưởng th¨² vui b¨ºn người vợ thời son trẻ.

 

19 N¨¤ng l¨¤ nai v¨¤ng đ¨¢ng y¨ºu, l¨¤ sơn dương kiều diễm.

 

Ước chi tấm thân n¨¤ng luôn l¨¤m con vui sướng thoả thu¨º,

 

v¨¤ t¨¬nh y¨ºu của n¨¤ng mãi l¨¤m con say sưa ngây ngất.

 

20 Hỡi con, sao con lại m¨º say người đ¨¤n b¨¤ xa lạ,

 

ôm ấp người phụ nữ không quen?

 

21 V¨¬ Ðức Ch¨²a thấy rõ đường nẻo của mỗi người,

 

hết mọi lối đi, Người đều biết cả.

 

22 Ác nhân vướng mắc trong tội ¨¢c của m¨¬nh,

 

n¨® sa v¨¤o bẫy tội lỗi n¨® giăng ra.

 

23 N¨® sẽ chết v¨¬ thiếu lời nghi¨ºm huấn,

 

v¨¬ ngu si qu¨¢ đỗi, n¨® sẽ phải lạc đường.

 

¨C Chương 06 ¨C

 

Sự bảo lãnh thiếu khôn ngoan

 

1 Hỡi con, nếu con đã bảo lãnh cho một người bạn của m¨¬nh,

 

hay đã bắt tay giao k¨¨o với một người xa lạ,

 

2 nếu con bị tr¨®i buộc v¨¬ những điều con đã hứa

 

hay vướng mắc v¨¬ những lời con đã n¨®i ra,

 

3 th¨¬ con ơi, khi đã tr¨®t rơi v¨¤o tay người bạn,

 

muốn tho¨¢t thân, con phải l¨¤m điều n¨¤y

 

l¨¤ hãy đi lạy lục van xin n¨®.

 

4 Ðừng chớp mắt kh¨¦p mi, chớ nghỉ ngơi y¨ºn giấc.

 

5 Hãy t¨¬m c¨¢ch tho¨¢t thân như linh dương tho¨¢t bẫy,

 

như chim tho¨¢t khỏi tay người t¨¬m bắt chim.

 

Người biếng nh¨¢c v¨¤ con kiến

 

6 Hỡi người biếng nh¨¢c, hãy đến xem lo¨¤i kiến sống thế n¨¤o

 

v¨¤ nhờ 𨮠m¨¤ trở n¨ºn khôn.

 

7 N¨® chẳng c¨® thủ trưởng,

 

chẳng c¨® gi¨¢m s¨¢t, chẳng c¨® lãnh đạo.

 

8 Nhưng m¨´a khô đến, ch¨²ng biết t¨ªch trữ thức ăn,

 

tới m¨´a gặt, ch¨²ng thu gom lương thực.

 

9 Hỡi người biếng nh¨¢c, ngươi c¨°n nằm 𨮠tới bao giờ?

 

Chừng n¨¤o ngươi mới ngủ dậy?

 

10 Ngủ một ch¨²t, chợp mắt một ch¨²t, khoanh tay nằm một ch¨²t,

 

11 l¨¤ c¨¢i ngh¨¨o sẽ đến như t¨ºn du thủ du thực,

 

cảnh bần c¨´ng sẽ đột nhập như người c¨® vũ trang.

 

Người xảo tr¨¢

 

12 Ðây t¨ºn gian ¨¢c, đây đứa xấu xa,

 

n¨® tới lui, miệng buông lời dối tr¨¢,

 

13 n¨® nh¨¢y mắt, khều chân, d¨´ng ng¨®n tay ra hiệu.

 

14 N¨® toan t¨ªnh trong l¨°ng mọi chước độc mưu thâm,

 

l¨²c n¨¤o cũng gieo bất ho¨¤, xung khắc.

 

15 Thế n¨ºn tai hoạ sẽ gi¨¢ng xuống n¨® th¨¬nh l¨¬nh,

 

bất ngờ n¨® bị suy sụp, vô phương cứu chữa.

 

Bảy điều Thi¨ºn Ch¨²a gh¨º tởm

 

16 C¨® s¨¢u điều l¨¤m Ðức Ch¨²a gớm gh¨¦t,

 

c¨® bảy điều khiến Người gh¨º tởm :

 

17 mắt ki¨ºu kỳ, lưỡi đi¨ºu ngoa, tay đổ m¨¢u người vô tội,

 

18 l¨°ng mưu t¨ªnh những chuyện xấu xa,

 

chân mau mắn chạy đi l¨¤m điều dữ,

 

19 kẻ l¨¤m chứng gian thốt ra lời dối tr¨¢,

 

người gieo xung khắc giữa anh em.

 

Cha tiếp tục nhắn nhủ con

 

20 Hỡi con, lệnh cha con truyền, hãy lo tuân giữ,

 

lời mẹ con dạy, chớ bỏ ngo¨¤i tai.

 

21 Những lời truyền dạy đ¨®,

 

con hãy khắc trong tim, con hãy đeo v¨¤o cổ,

 

để ghi nhớ đ¨ºm ng¨¤y.

 

22 Những lời 𨮠sẽ hướng dẫn con l¨²c con tới lui,

 

sẽ giữ g¨¬n con khi con nằm xuống,

 

sẽ c¨´ng con chuyện tr¨° khi con thức dậy.

 

23 V¨¬ huấn lệnh l¨¤ ngọn đ¨¨n, lời dạy dỗ l¨¤ ¨¢nh s¨¢ng,

 

v¨¤ lời quở tr¨¢ch bảo ban l¨¤ đường dẫn tới sự sống,

 

24 nhờ 𨮠con sẽ được giữ g¨¬n

 

khỏi tay người đ¨¤n b¨¤ trắc nết,

 

khỏi lời đường mật của người phụ nữ đã c¨® chồng.

 

25 Ðừng để sắc đẹp n¨® quyến rũ l¨°ng con,

 

đừng để ¨¢nh mắt n¨® l¨¤m con m¨º mẩn.

 

26 V¨¬ g¨¢i điếm chỉ đ¨°i một ổ b¨¢nh thôi,

 

c¨°n người phụ nữ đã c¨® chồng

 

l¨¤m hỏng cả một cuộc đời cao quý.

 

27 C¨® ai dấu lửa trong người m¨¤ không bị ch¨¢y ¨¢o?

 

28 C¨® ai đi tr¨ºn than hồng m¨¤ không bị bỏng chân?

 

29 Người giao du với vợ bạn m¨¬nh cũng thế,

 

gần gũi n¨¤ng ắt bị trừng phạt thôi.

 

30 Chẳng ai khinh đứa đi ăn trộm chỉ v¨¬ đ¨®i m¨¤ muốn c¨® ăn.

 

31 Tuy nhi¨ºn nếu bị bắt,

 

n¨® phải đền gấp bảy, phải giao mọi của cải trong nh¨¤.

 

32 Ш¤n ông ngoại t¨¬nh th¨¬ mất hết lý tr¨ª,

 

người phạm tội ấy tự huỷ hoại đời m¨¬nh.

 

33 N¨® phải ăn đ¨°n v¨¤ mang tiếng xấu,

 

nỗi ô nhục của n¨®, không l¨¤m sao gột rửa.

 

34 V¨¬ người chồng sẽ nổi cơn ghen,

 

l¨²c trả th¨´, anh ta sẽ không mảy may thương x¨®t.

 

35 Mọi đền b¨´, anh ta sẽ không th¨¨m nhận,

 

c¨® đưa bao qu¨¤ c¨¢p, cũng một mực chối từ.

 

¨C Chương 07 ¨C

 

1 Hỡi con, lời thầy, con hãy giữ,

 

huấn lệnh của thầy, hãy ấp ủ trong tim.

 

2 Hãy tuân giữ huấn lệnh của thầy, để cho con được sống,

 

hãy giữ lời thầy dạy như con ngươi mắt con.

 

3 Lời gi¨¢o huấn của thầy, hãy đeo v¨¤o ng¨®n tay,

 

ghi khắc trong tâm khảm.

 

4 Hãy gọi khôn ngoan l¨¤ b¨¤ chị,

 

xem hiểu biết như thể người thân.

 

5 Nhờ thế, con sẽ được bảo vệ

 

khỏi người phụ nữ đã c¨® chồng,

 

khỏi người đ¨¤n b¨¤ trắc nết n¨®i lời đường mật.

 

6 Khi thầy ngồi trong nh¨¤, b¨ºn cửa sổ, nh¨¬n qua lưới mắt c¨¢o,

 

7 thầy đã trông thấy một ch¨¤ng giữa đ¨¢m người ngây thơ;

 

trong đ¨¢m thanh ni¨ºn, thầy đã nhận ra một anh ngu ngốc.

 

8 Ch¨¤ng ta đang đi giữa phố hẹp,

 

gần g¨®c đường c¨® nh¨¤ người phụ nữ kia;

 

ch¨¤ng bước tr¨ºn đường dẫn đến nh¨¤ cô ấy,

 

9 khi ho¨¤ng hôn, l¨²c chiều t¨¤, hoặc giữa đ¨ºm tăm tối.

 

10 K¨¬a người phụ nữ ấy ra đ¨®n ch¨¤ng,

 

ăn mặc như g¨¢i điếm, l¨°ng ẩn chứa mưu gian.

 

11 Ш® l¨¤ một con người ồn ¨¤o, th¨ªch bay nhảy,

 

chứ không chịu chôn chân ở nh¨¤.

 

12 L¨²c ở công trường, khi ngo¨¤i đường phố,

 

g¨®c n¨¤o cũng thấy cô ta r¨¬nh chờ.

 

13 Cô ả ôm gh¨¬ lấy ch¨¤ng ta m¨¤ hôn,

 

giơ bộ mặt trơ trẽn, ả n¨®i:

 

14 ¡°Em đã khấn dâng hy lễ tạ ơn,

 

hôm nay em chu to¨¤n lời khấn ấy,

 

15 v¨¬ thế em ra đây để đ¨®n anh,

 

em t¨¬m kiếm anh ho¨¤i v¨¤ em đã gặp.

 

16 Giường em, em đã trải nệm ¨ºm,

 

trải h¨¤ng th¨ºu nhiều m¨¤u v¨¤ vải Ai-cập.

 

17 Chỗ em nằm, em rảy dầu thơm

 

chế từ mộc dược, lô hội v¨¤ nhục quế.

 

18 Hãy đến anh ơi! Ta hãy say ngất men t¨¬nh cho đến s¨¢ng,

 

c¨´ng nhau ta tận hưởng kho¨¢i lạc của y¨ºu đương.

 

19 V¨¬ chồng em vắng nh¨¤, anh ấy đã l¨ºn đường đi xa,

 

20 mang theo m¨¬nh t¨²i bạc;

 

đến ng¨¤y rằm anh ấy mới trở về.¡±

 

21 Ả hết lời c¨¢m dỗ l¨¤m ch¨¤ng ta xi¨ºu l¨°ng,

 

d¨´ng lời đường mật m¨¤ quyến rũ;

 

22 thế l¨¤ ch¨¤ng ta đi theo tức khắc,

 

như con b¨° đi v¨¤o l¨° s¨¢t sinh,

 

như con nai sa v¨¤o tr¨°ng v¨¤o bẫy,

 

23 cho đến khi một mũi t¨ºn đâm thủng ruột gan;

 

hoặc như chim vội bay v¨¤o lưới,

 

đâu biết m¨¬nh sẽ mất mạng như chơi.

 

24 Vậy giờ đây, c¨¢c con ơi, hãy lắng nghe thầy,

 

v¨¤ lưu tâm đến lời thầy n¨®i.

 

25 Ðừng để l¨°ng con ngả theo n¨¤ng,

 

chớ lạc v¨¤o những lối n¨¤ng đi.

 

26 V¨¬ cô ta đã l¨¤m nhiều người ngã gục,

 

ngay cả những người rắn rỏi nhất

 

cũng đều bị cô ta s¨¢t hại.

 

27 Nh¨¤ cô ở l¨¤ đường dẫn tới âm ty,

 

xuống ngục sâu thăm thẳm của tử thần.

 

¨C Chương 08 ¨C

 

Ðức Khôn Ngoan tiếp tục k¨ºu gọi

 

1 Hỏi rằng Ðức Khôn Ngoan đã không mời gọi,

 

v¨¤ Hiểu Biết đã chẳng l¨ºn tiếng 𨮠sao?

 

2 Tr¨ºn đỉnh cao b¨ºn đường phố,

 

tại c¨¢c giao lộ, Ðức Khôn Ngoan đứng đ¨®;

 

3 b¨ºn cổng dẫn v¨¤o th¨¤nh,

 

nơi lối đi tới cửa th¨¤nh, Ðức Khôn Ngoan k¨ºu to:

 

4 ¡°Ph¨¤m nhân hỡi, ta mời gọi c¨¢c ngươi đ¨®,

 

ta ngỏ lời với c¨¢c ngươi, hỡi con c¨¢i lo¨¤i người.

 

5 Hỡi những kẻ ngây thơ, hãy học cho biết điều khôn kh¨¦o;

 

hỡi những người ngu xuẩn, hãy học cho biết lẽ phải chăng.

 

6 Nghe đây, ta sẽ công bố những lời cao quý,

 

môi ta sẽ thốt l¨ºn những điều ngay thẳng.

 

7 Miệng ta n¨®i sự thật, môi ta gh¨º tởm chuyện gian t¨¤.

 

8 Mọi lời ta n¨®i ra đều ngay ch¨ªnh,

 

không c¨® chi sai lạc, chẳng c¨® g¨¬ quanh co.

 

9 Ðối với ai am hiểu, mọi lời của ta đều đứng đắn;

 

đối với người c¨® được tri thức, mọi lời của ta đều ngay thẳng.

 

10 Hãy đ¨®n nhận lời nghi¨ºm huấn của ta quý hơn cả bạc,

 

hãy đ¨®n nhận tri thức quý hơn v¨¤ng r¨°ng.

 

11 Khôn ngoan đ¨¢ng quý hơn cả trân châu,

 

không b¨¢u vật n¨¤o so s¨¢nh nổi.¡±

 

Ðức Khôn Ngoan tự ca ngợi

 

12 ¡°Ta l¨¤ Khôn Ngoan, ta l¨¤m bạn c¨´ng mưu tr¨ª,

 

ta biết đường suy t¨ªnh đắn đo.

 

13 (K¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a l¨¤ gớm gh¨¦t điều dữ).

 

Th¨®i ki¨ºu căng ngạo mạn, v¨¤ lối sống bất lương

 

cũng như những lời gian manh, tr¨¢o trở,

 

𨮠l¨¤ những điều ta ch¨º gh¨¦t.

 

14 Ta nắm mưu lược v¨¤ th¨¤nh công, ta c¨® hiểu biết v¨¤ sức mạnh.

 

15 Ch¨ªnh nhờ ta, m¨¤ vua ch¨²a biết cầm quyền trị nước,

 

c¨¢c thủ lãnh c¨® những ph¨¢n quyết công b¨¬nh.

 

16 Cũng nhờ ta, h¨¤ng lãnh đạo biết c¨¢ch điều khiển,

 

giới cầm quyền biết x¨¦t xử công minh.

 

17 Kẻ y¨ºu ta sẽ được ta y¨ºu lại, người t¨¬m ta ắt sẽ gặp ta.

 

18 B¨ºn cạnh ta l¨¤ gi¨¤u sang, danh gi¨¢,

 

l¨¤ ph¨² quý bền lâu v¨¤ thịnh vượng.

 

19 Tr¨¢i trăng ta cho hưởng quý hơn cả v¨¤ng r¨°ng,

 

hoa lợi ta tặng ban tốt hơn bạc nguy¨ºn chất.

 

20 Ta bước đi tr¨ºn lối công b¨¬nh,

 

đi giữa nẻo công minh ch¨ªnh trực,

 

21 để l¨¤m gi¨¤u cho những kẻ y¨ºu ta,

 

khiến kho t¨¤ng của họ th¨ºm phong ph¨².

 

Ðức Khôn Ngoan trong công tr¨¬nh s¨¢ng tạo

 

22 ¡°Ðức Ch¨²a đã dựng n¨ºn ta như t¨¢c phẩm đầu tay của Người,

 

trước mọi công tr¨¬nh của Người từ thời xa xưa nhất.

 

23 Ta đã được tấn phong từ đời đời,

 

từ nguy¨ºn thuỷ, trước khi c¨® mặt đất.

 

24 Khi chưa c¨® c¨¢c vực thẳm,

 

khi chưa c¨® mạch nước tr¨¤n đầy, ta đã được sinh ra.

 

25 Trước khi n¨²i non được đặt nền vững chắc,

 

trước khi c¨® g¨° nổng, ta đã được sinh ra,

 

26 khi Ðức Ch¨²a chưa l¨¤m ra mặt đất với khoảng không,

 

v¨¤ những hạt bụi đầu ti¨ºn tạo n¨ºn vũ trụ.

 

27 Ðã c¨® ta hiện diện khi Người thiết lập cõi trời,

 

khi Người vạch một v¨°ng tr¨°n tr¨ºn mặt vực thẳm,

 

28 khi Người l¨¤m cho mây tụ lại ở tr¨ºn cao

 

v¨¤ cho c¨¢c mạch nước vọt l¨ºn từ vực thẳm,

 

29 khi Người định ranh giới cho biển, để nước khỏi tr¨¤n bờ,

 

khi Người đặt nền m¨®ng cho đất.

 

30 Ta hiện diện b¨ºn Người như tay thợ cả.

 

Ng¨¤y ng¨¤y ta l¨¤ niềm vui của Người,

 

trước mặt Người, ta không ngớt vui chơi,

 

31 vui chơi tr¨ºn mặt đất, ta đ¨´a vui với con c¨¢i lo¨¤i người.

 

Lời k¨ºu gọi khẩn thiết

 

32 ¡°Giờ đây, hỡi c¨¢c con, hãy nghe ta.

 

Ph¨²c thay người bước theo đường lối ta chỉ bảo.

 

33 Muốn n¨ºn khôn, phải nghe lời nghi¨ºm huấn,

 

đừng bao giờ gạt bỏ.

 

34 Ph¨²c thay người lắng nghe ta dạy,

 

ng¨¤y ng¨¤y canh thức trước cửa nh¨¤ ta,

 

t¨²c trực ở ngay lối ra v¨¤o.

 

35 V¨¬ gặp được ta l¨¤ gặp sự sống,

 

v¨¤ hưởng ân lộc Ðức Ch¨²a ban cho.

 

36 C¨°n ai phạm đến ta l¨¤ l¨¤m hại ch¨ªnh m¨¬nh,

 

mọi kẻ gh¨¦t ta l¨¤ y¨ºu c¨¢i chết.¡±

 

¨C Chương 09 ¨C

 

Ðức Khôn Ngoan mở tiệc đãi kh¨¢ch

 

1 Ðức Khôn Ngoan đã xây cất nh¨¤ m¨¬nh,

 

dựng l¨ºn bảy cây cột,

 

2 hạ th¨² vật, pha chế rượu, dọn b¨¤n ăn

 

3 v¨¤ sai c¨¢c nữ tỳ ra đi.

 

Ðức Khôn Ngoan c¨°n l¨ºn c¨¢c nơi cao trong th¨¤nh phố

 

v¨¤ k¨ºu gọi:

 

4 ¡°Hỡi người ngây thơ, hãy lại đây!¡±

 

Với người ngu si, Ðức Khôn Ngoan bảo:

 

5 ¡°Hãy đến m¨¤ ăn b¨¢nh của ta v¨¤ uống rượu do ta pha chế!

 

6 Ðừng ngây thơ khờ dại nữa, v¨¤ c¨¢c con sẽ được sống;

 

hãy bước đi tr¨ºn con đường hiểu biết.¡±

 

Chống hạng người ngoan cố

 

7 Ai sửa dạy đứa ngoan cố l¨¤ chuốc lấy khinh dể v¨¤o thân.

 

Ai khiển tr¨¢ch t¨ºn gian ¨¢c sẽ bị n¨® chửi rủa.

 

8 Ðừng khiển tr¨¢ch đứa ngoan cố kẻo n¨® th¨´ gh¨¦t con.

 

Hãy khiển tr¨¢ch người khôn ngoan, con sẽ được họ thương mến.

 

9 Hãy gi¨¢o huấn người khôn, họ sẽ khôn hơn nữa.

 

Hãy dạy bảo người công ch¨ªnh, họ sẽ hiểu biết th¨ºm.

 

10 K¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a l¨¤ bước đầu của khôn ngoan;

 

biết Ðấng Ch¨ª Th¨¢nh mới l¨¤ hiểu biết thật.

 

11 V¨¬ nhờ ta, con sẽ được sống lâu, v¨¤ tăng th¨ºm tuổi thọ.

 

12 Nếu con khôn th¨¬ ch¨ªnh con được hưởng,

 

c¨°n con ngoan cố th¨¬ g¨¢nh chịu một m¨¬nh.

 

Mụ Khờ Dại cũng l¨ºn tiếng mời mọc

 

13 Mụ Khờ Dại l¨¤ một mụ đ¨¤n b¨¤ ầm ĩ,

 

đần độn, chẳng hiểu biết chi.

 

14 Mụ ngồi b¨ºn cửa nh¨¤,

 

tr¨ºn ngai, hay tại những nơi cao trong th¨¤nh phố,

 

15 để mời mọc kẻ qua người lại, mời những ai đi đường:

 

16 ¡°Hỡi người ngây thơ, hãy lại đây!¡±

 

Với người ngu si, mụ bảo:

 

17 ¡°Nước uống l¨¦n mới ngọt, b¨¢nh ăn vụng mới ngon.¡±

 

18 Nhưng n¨¤o ai biết được b¨®ng âm hồn lảng vảng nơi đây,

 

v¨¤ thực kh¨¢ch mụ mời lại phải ở trong chốn âm ty sâu thẳm.

 

¨C Chương 10 ¨C

 

II. Bộ Sưu Tập Thứ Nhất C¨¢c Châm Ngôn Của Vua Sa-Lô-Môn

 

1 Châm ngôn của vua Sa-lô-môn.

 

Con khôn l¨¤m cha vui sướng,

 

con dại l¨¤m mẹ buồn phiền.

 

2 Của phi nghĩa n¨¤o lợi ¨ªch chi,

 

sống công ch¨ªnh mới cứu ta khỏi chết.

 

3 Ðức Ch¨²a không để kẻ công ch¨ªnh phải đ¨®i bao giờ;

 

Người gạt bỏ tham vọng phường gian ¨¢c.

 

4 Kẻ biếng nh¨¢c phải chịu cảnh ngh¨¨o h¨¨n,

 

người si¨ºng năng được gi¨¤u sang ph¨² quý.

 

5 M¨´a h¨¨ thu hoạch l¨¤ khôn,

 

m¨´a gặt ngủ v¨´i l¨¤ nhục.

 

6 Ðầu người công ch¨ªnh được Ch¨²a ch¨²c l¨¤nh,

 

miệng kẻ gian ¨¢c chất chứa lời độc địa.

 

7 Người ngay ch¨ªnh được tưởng nhớ v¨¤ ngợi khen,

 

c¨°n t¨ºn tuổi kẻ gian t¨¤ sẽ mai một.

 

8 Người c¨® tr¨ª khôn ngoan đ¨®n nhận c¨¢c lệnh truyền,

 

kẻ môi miệng dại khờ sẽ bị ti¨ºu vong.

 

9 Ai sống li¨ºm ch¨ªnh sẽ được an to¨¤n,

 

kẻ đi đường quanh co ắt sẽ bị ph¨¢t hiện.

 

10 Kẻ nh¨¢y mắt sẽ gây ra đau khổ,

 

người thẳng thắn rầy la sẽ đem lại an ho¨¤.

 

11 Miệng người ngay l¨¤ suối nguồn sự sống,

 

miệng kẻ ¨¢c ẩn giấu bạo h¨¤nh.

 

12 Gh¨¦t ghen sinh cãi vã,

 

t¨¬nh y¨ºu khoả lấp mọi lỗi lầm.

 

13 Khôn ngoan ở tr¨ºn môi người s¨¢ng suốt,

 

roi vọt đập xuống lưng kẻ ngu si.

 

14 Người khôn giữ kỹ điều m¨¬nh biết,

 

kẻ ngu mở miệng l¨¤ tai hoạ đến gần.

 

15 Của cải người gi¨¤u l¨¤ th¨¤nh tr¨¬ ki¨ºn vững,

 

cảnh ngh¨¨o khiến kẻ yếu thế phải ti¨ºu vong.

 

16 Lương bổng của người ngay dẫn đến sự sống,

 

hu¨º lợi của kẻ ¨¢c đưa đến tội khi¨ºn.

 

17 Người giữ lời nghi¨ºm huấn th¨¬ đi trong sinh lộ,

 

kẻ khinh lời sửa dạy ắt sẽ bị lạc đường.

 

18 Môi lọc lừa che giấu l¨°ng th¨´ gh¨¦t,

 

kẻ buông lời vu c¨¢o l¨¤ đứa ngu si.

 

19 Người năng n¨®i năng lỗi,

 

ai d¨¨ giữ lời n¨®i mới l¨¤ người khôn.

 

20 Lưỡi người ngay l¨¤ bạc r¨°ng hảo hạng,

 

tâm kẻ dữ chẳng đ¨¢ng gi¨¢ bao nhi¨ºu.

 

21 Môi kẻ ngay nuôi sống nhiều người,

 

c¨°n đứa dại chết v¨¬ dốt n¨¢t.

 

22 Ch¨ªnh ph¨²c l¨¤nh của Ðức Ch¨²a cho ta được gi¨¤u sang,

 

vất vả nhọc nhằn chẳng th¨ºm chi v¨¤o đ¨®.

 

23 Gây tội ¨¢c l¨¤ tr¨° ti¨ºu khiển của người ngu,

 

c¨°n khôn ngoan l¨¤ th¨² vui cho người hiểu biết.

 

24 Ác nhân khiếp sợ chi l¨¤ gặp ngay điều đ¨®,

 

ch¨ªnh nhân mong ước g¨¬, ắt sẽ được ban cho.

 

25 Cuồng phong thổi qua, ¨¢c nhân đâu c¨°n nữa,

 

nhưng người ngay ch¨ªnh vẫn bền vững ng¨¤n năm.

 

26 Giấm l¨¤m gh¨º răng, kh¨®i l¨¤m cay mắt,

 

đứa lười l¨¤m bực bội người sai n¨® đi.

 

27 Ai k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a sẽ được trường thọ,

 

c¨°n tuổi đời đứa ¨¢c bị r¨²t ngắn đi.

 

28 Mong ước của người ngay dẫn đến vui mừng,

 

hy vọng của ¨¢c nhân sẽ tan th¨¤nh mây kh¨®i.

 

29 Ðường lối của Ðức Ch¨²a l¨¤ th¨¤nh luỹ chở che người li¨ºm ch¨ªnh,

 

nhưng lại khiến kẻ l¨¤m điều ¨¢c phải ti¨ºu vong.

 

30 Muôn đời người ngay không nao n¨²ng,

 

c¨°n ¨¢c nhân sẽ chẳng được sống ở qu¨º hương.

 

31 Miệng người công ch¨ªnh n¨®i điều khôn ngoan,

 

lưỡi đứa gian t¨¤ sẽ bị xẻo đi mất.

 

32 Môi người ngay l¨¤m kẻ nghe hả dạ,

 

miệng đứa ¨¢c n¨®i to¨¤n chuyện dối gian.

 

¨C Chương 11 ¨C

 

1 Ðức Ch¨²a gh¨º tởm b¨¤n cân gian,

 

nhưng ưa th¨ªch quả cân ch¨ªnh x¨¢c.

 

2 Ki¨ºu hãnh đi liền với ô nhục,

 

khôn ngoan ở với kẻ khi¨ºm nhường.

 

3 Ðức li¨ºm khiết của người ch¨ªnh trực sẽ dẫn lối họ đi,

 

c¨°n mưu mô của kẻ lọc lừa khiến ch¨²ng bị ti¨ºu diệt.

 

4 Trong ng¨¤y thịnh nộ, của cải ¨ªch lợi chi,

 

chỉ đức công ch¨ªnh mới cứu khỏi tử thần.

 

5 Ðức công ch¨ªnh của người sống vẹn to¨¤n

 

sẽ gi¨²p họ thẳng đường tiến bước,

 

c¨°n ¨¢c nhân lại sa v¨¤o ch¨ªnh mưu độc của n¨®.

 

6 Ðức công ch¨ªnh của người ngay thẳng sẽ cứu họ,

 

c¨°n kẻ lừa đảo lại mắc bẫy v¨¬ tham lam.

 

7 Khi ¨¢c nhân nằm xuống, mối hy vọng của n¨® ti¨ºu tan,

 

v¨¤ niềm cậy trông v¨¤o của cải cũng tan th¨¤nh mây kh¨®i.

 

8 Người công ch¨ªnh được tho¨¢t cảnh hiểm ngh¨¨o,

 

đứa gian t¨¤ lại rơi v¨¤o thế chỗ.

 

9 Quân vô đạo d¨´ng miệng lưỡi l¨¤m hại tha nhân,

 

bậc ch¨ªnh nhân nhờ tri thức m¨¤ được cứu tho¨¢t.

 

10 Ch¨ªnh nhân thịnh đạt, cả th¨¤nh mừng rỡ,

 

kẻ ¨¢c ti¨ºu vong, ai cũng reo h¨°.

 

11 Người ngay ch¨²c ph¨²c, cả th¨¤nh được thịnh vượng,

 

¨¢c nhân mở miệng, cả th¨¤nh phải ti¨ºu vong.

 

12 Kẻ thiếu lương tri mới khinh khi người kh¨¢c,

 

người gi¨¤u hiểu biết th¨¬ ngậm miệng l¨¤m thinh.

 

13 Ðứa ngồi l¨º đôi m¨¢ch sẽ tiết lộ điều b¨ª mật,

 

c¨°n người t¨ªn cẩn giữ k¨ªn chuyện ri¨ºng tư.

 

14 Thiếu lãnh đạo, dân tộc bị sụp đổ,

 

nhiều cố vấn, đất nước được an ninh.

 

15 Ai bảo lãnh người lạ sẽ chuốc hoạ v¨¤o thân,

 

kẻ gh¨¦t chuyện giao k¨¨o được b¨¬nh y¨ºn vô sự.

 

16 Ш¤n b¨¤ c¨® duy¨ºn được tiếng tăm,

 

đ¨¤n ông gan dạ được gi¨¤u c¨®.

 

17 Người nhân hậu l¨¤m ¨ªch cho bản thân,

 

kẻ t¨¤n nhẫn lại l¨¤m hại ch¨ªnh m¨¬nh.

 

18 Kẻ l¨¤m điều ¨¢c lãnh đồng lương hư ảo,

 

người gieo công ch¨ªnh được phần thưởng vững bền.

 

19 Người thực thi công ch¨ªnh được đi v¨¤o cõi sống,

 

kẻ theo đuổi gian t¨¤ phải đến chốn tử vong.

 

20 Ðức Ch¨²a gh¨º tởm tâm địa quanh co,

 

nhưng lối ưa th¨ªch sống vẹn to¨¤n.

 

21 Hẳn ¨¢c nhân không tho¨¢t khỏi h¨¬nh phạt,

 

nhưng giống n¨°i người công ch¨ªnh sẽ được cứu nguy.

 

22 Phụ nữ đẹp người m¨¤ không đẹp nết

 

kh¨¢c chi khuy¨ºn v¨¤ng đem xỏ mũi heo.

 

23 Kh¨¢t vọng của ch¨ªnh nhân ắt sẽ được th¨¤nh tựu,

 

hy vọng của kẻ ¨¢c đ¨¢ng chịu thịnh nộ thôi.

 

24 Người h¨¤o ph¨®ng lại được th¨ºm gi¨¤u c¨®,

 

kẻ h¨¤ tiện lại lâm cảnh t¨²ng ngh¨¨o.

 

25 Người rộng lượng được phương phi b¨¦o tốt,

 

ch¨ªnh kẻ cho uống lại được uống thoả thu¨º.

 

26 Dân ch¨²ng nguyền rủa kẻ đầu cơ l¨²a gạo,

 

nhưng ch¨²c ph¨²c cho người đem b¨¢n ra.

 

27 Người t¨¬m kiếm điều thiện th¨¬ gặp được ân ph¨²c,

 

kẻ chạy theo điều ¨¢c, điều ¨¢c đến b¨ºn m¨¬nh.

 

28 Ai cậy trông v¨¤o của cải, người ấy sẽ quỵ ngã,

 

c¨°n ch¨ªnh nhân sẽ vươn l¨ºn như c¨¤nh l¨¢ xanh tươi.

 

29 Ai gây bất thuận trong nh¨¤ sẽ chẳng c¨® chi l¨¤m di sản,

 

kẻ ngu si đần độn phải l¨¤m đầy tớ cho người khôn.

 

30 Người công ch¨ªnh được thừa hưởng cây sự sống,

 

kẻ khôn ngoan chinh phục được l¨°ng người.

 

31 Người công ch¨ªnh c¨°n lãnh thưởng phạt nơi trần thế,

 

huống chi l¨¤ kẻ tội lỗi, đứa ¨¢c tâm.

 

¨C Chương 12 ¨C

 

1 Y¨ºu lời nghi¨ºm huấn l¨¤ y¨ºu tri thức,

 

gh¨¦t lời sửa dạy l¨¤ dại dột ngu si.

 

2 Ðức Ch¨²a quý chuộng người lương thiện,

 

nhưng Người kết ¨¢n kẻ mưu mô.

 

3 Kẻ l¨¤m ¨¢c đâu đứng vững được ho¨¤i,

 

nền m¨®ng của ch¨ªnh nhân chẳng bao giờ lay chuyển.

 

4 C¨® vợ đảm đang như được mang ngọc miện,

 

c¨® vợ hư hỏng như bị bệnh mục xương.

 

5 Người ngay ch¨ªnh chỉ nghĩ chuyện công minh,

 

kẻ gian t¨¤ luôn b¨¤y mưu lường gạt.

 

6 Lời kẻ ¨¢c giương bẫy giết người,

 

miệng ch¨ªnh nhân th¨¬ lo cứu sống.

 

7 Ác nhân đã bị lật nh¨¤o l¨¤ không c¨°n nữa,

 

c¨°n nh¨¤ người công ch¨ªnh vẫn đứng nguy¨ºn.

 

8 Người biết điều phải tr¨¢i sẽ được khen ngợi,

 

kẻ ph¨¢n đo¨¢n lệch lạc sẽ bị khinh ch¨º.

 

9 Th¨¤ l¨¤m dân thường m¨¤ c¨®

 

một đầy tớ

 

c¨°n hơn ra bộ ông lớn m¨¤ chẳng đủ cơm ăn.

 

10 Người công ch¨ªnh chăm lo cho sự sống đ¨¤n vật,

 

c¨°n ¨¢c nhân th¨¬ thâm độc tận đ¨¢y l¨°ng.

 

11 Người canh t¨¢c đất đai được no đầy cơm b¨¢nh,

 

kẻ chạy theo chuyện ph¨´ phiếm l¨¤ đứa ngu si.

 

12 Lưới d¨° của kẻ xấu lôi cuốn ¨¢c nhân,

 

cội rễ của người công ch¨ªnh th¨¬ bền vững.

 

13 V¨¬ tội lỗi của đôi môi m¨¤ ¨¢c nhân sa bẫy,

 

c¨°n người công ch¨ªnh được tho¨¢t cảnh khốn c¨´ng.

 

14 Người ăn n¨®i tử tế sẽ được bao điều tốt đẹp,

 

mỗi người sẽ lãnh hậu quả việc m¨¬nh l¨¤m.

 

15 Kẻ ngu cứ tưởng m¨¬nh đi đường ngay ch¨ªnh,

 

ai nghe lời khuy¨ºn nhủ mới l¨¤ người khôn.

 

16 Kẻ ngu si không k¨¬m được giận dữ,

 

người khôn kh¨¦o biết n¨¦n nhục nuốt sầu.

 

17 Ai tr¨¬nh b¨¤y sự thật th¨¬ n¨®i l¨ºn công lý,

 

kẻ l¨¤m chứng gian to¨¤n bịa chuyện lọc lừa.

 

18 Lời n¨®i bừa bãi kh¨¢c n¨¤o mũi gươm đâm,

 

miệng lưỡi khôn ngoan lại chữa trị cho l¨¤nh.

 

19 Lời ngay thật lưu tồn mãi mãi,

 

lưỡi dối gian chỉ c¨® một thời.

 

20 L¨°ng kẻ mưu điều ¨¢c chất đầy chuyện lừa đảo,

 

người cổ vũ ho¨¤ b¨¬nh được chan chứa niềm vui.

 

21 Người công ch¨ªnh không khi n¨¤o gặp nạn,

 

c¨°n ¨¢c nhân, tai hoạ cứ dập dồn.

 

22 Ðôi môi gian t¨¤ bị Ðức Ch¨²a gh¨º tởm,

 

kẻ thực thi chân lý th¨¬ được Người mến thương.

 

23 Người khôn kh¨¦o chẳng khoe điều m¨¬nh biết,

 

kẻ dại khờ để lộ chuyện ngu si.

 

24 Người cần mẫn sẽ nắm quyền thống trị,

 

kẻ biếng lười th¨¬ bị bắt l¨¤m phu.

 

25 Mối lo lắng trong l¨°ng khiến con người suy sụp,

 

nhưng những lời tử tế l¨¤m cho họ hân hoan.

 

26 Người công ch¨ªnh dẫn lối cho bạn b¨¨,

 

nhưng đường ¨¢c nhân đi

 

khiến ch¨²ng bị lạc.

 

27 Kẻ lười biếng c¨® thịt săn cũng không chịu nấu,

 

nhưng si¨ºng năng l¨¤ vốn quý của con người.

 

28 Ðường công minh đưa tới sự sống,

 

lối gian t¨¤ dẫn đến tử vong.

 

¨C Chương 13 ¨C

 

1 Con khôn giữ lời cha nghi¨ºm huấn,

 

kẻ nhạo b¨¢ng chẳng nghe lời sửa dạy.

 

2 Người n¨®i điều l¨¤nh th¨¬ được hưởng điều l¨¤nh,

 

c¨°n quân phản trắc chỉ th¨ªch gây bạo động.

 

3 Giữ mồm giữ miệng l¨¤ bảo to¨¤n mạng sống,

 

khua môi m¨²a m¨¦p ắt sẽ phải thiệt thân.

 

4 Kẻ lười biếng th¨¨m muốn m¨¤ chẳng được g¨¬,

 

người chuy¨ºn cần muốn chi cũng được thoả mãn.

 

5 Người ch¨ªnh trực gh¨¦t lời dối tr¨¢ lọc lừa,

 

kẻ gian ¨¢c l¨¤m điều xấu xa ô nhục.

 

6 Ðức công ch¨ªnh giữ g¨¬n người sống thanh li¨ºm,

 

c¨°n tội lỗi đưa ¨¢c nhân đến chỗ ti¨ºu diệt.

 

7 Người chẳng c¨® chi th¨¬ khoe m¨¬nh gi¨¤u c¨®,

 

kẻ nhiều của cải lại l¨¤m bộ t¨²ng ngh¨¨o.

 

8 Của cải c¨® sức chuộc mạng người,

 

c¨°n kẻ ngh¨¨o chẳng nghe ai tr¨¢ch m¨®c.

 

9 Ánh s¨¢ng người ch¨ªnh trực đem lại niềm vui,

 

ngọn đ¨¨n của ¨¢c nhân sẽ bị dập tắt.

 

10 Tự mãn tự ki¨ºu chỉ gây ra cãi cọ,

 

nghe lời khuy¨ºn nhủ th¨¬ sẽ được khôn ngoan.

 

11 Của cải mau tăng sẽ mau giảm,

 

ai từ từ thu g¨®p sẽ gi¨¤u l¨ºn.

 

12 Giấc mộng chưa th¨¤nh l¨¤m tr¨¢i tim khắc khoải,

 

ước mơ toại nguyện l¨¤ cây ban sự sống.

 

13 Coi khinh lời dạy sẽ bị ti¨ºu vong,

 

tôn trọng lệnh truyền sẽ được ân thưởng.

 

14 Gi¨¢o huấn của hiền nhân l¨¤ suối nguồn sự sống

 

gi¨²p ch¨²ng ta tr¨¢nh cạm bẫy tử thần.

 

15 Biết xử sự th¨¬ người đời mộ mến,

 

theo đường bất t¨ªn sẽ chẳng tới đâu.

 

16 Người khôn ý thức việc m¨¬nh l¨¤m,

 

kẻ ngu để lộ điều dại dột.

 

17 Sứ giả gian manh chỉ gây n¨ºn tai hoạ,

 

sứ giả trung t¨ªn l¨¤ phương thuốc chữa l¨¤nh.

 

18 Coi khinh lời nghi¨ºm huấn ắt phải ngh¨¨o phải nhục,

 

tuân giữ lời sửa dạy hẳn sẽ được hiển vinh.

 

19 Ước mơ th¨¤nh tựu khiến tâm hồn vui th¨²,

 

từ bỏ gian t¨¤ l¨¤ điều đứa ngu gh¨º tởm.

 

20 Ði với người khôn, ắt sẽ n¨ºn khôn,

 

chơi c¨´ng kẻ dại, sẽ mang lấy hoạ.

 

21 Ðiều bất hạnh b¨¢m s¨¢t người tội lỗi,

 

chuyện may l¨¤nh l¨¤ phần thưởng của ch¨ªnh nhân.

 

22 Người đức độ để gia sản tới đời con đời ch¨¢u,

 

của cải đứa tội lỗi lại d¨¤nh cho ch¨ªnh nhân.

 

23 Ðất người ngh¨¨o vỡ hoang th¨¬ dồi d¨¤o lương thực,

 

nhưng nhiều kẻ mất mạng v¨¬ bất công.

 

24 Kẻ gh¨¦t con mới không d¨´ng roi vọt,

 

người thương con sẽ lo sửa phạt con.

 

25 Ch¨ªnh nhân được ăn no, kẻ ¨¢c phải đ¨®i bụng.

 

¨C Chương 14 ¨C

 

1 Phụ nữ khôn ngoan xây dựng cửa nh¨¤,

 

phụ nữ dại dột tự tay ph¨¢ đổ.

 

2 Người sống đời ngay thẳng th¨¬ k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a,

 

kẻ lạc xa ch¨ªnh lộ lại khinh dể Người.

 

3 Miệng kẻ dại c¨® mầm ki¨ºu ngạo,

 

môi người khôn bảo vệ người khôn.

 

4 Không c¨® b¨°, m¨¢ng ăn trống rỗng,

 

nhờ sức trâu, nguồn lợi dồi d¨¤o.

 

5 Chứng nhân ngay thật th¨¬ không hề gian dối,

 

chứng nhân xảo tr¨¢ to¨¤n n¨®i chuyện dối gian.

 

6 Ðứa nhạo b¨¢ng t¨¬m khôn ngoan chẳng thấy,

 

người hiểu biết gặp tri thức dễ d¨¤ng.

 

7 Bạn hãy tr¨¢nh xa đứa ngu si dại dột,

 

v¨¬ biết rằng hắn chẳng c¨® lời lẽ khôn ngoan.

 

8 C¨¢i khôn của kẻ s¨¢ng suốt l¨¤ biết rõ đường m¨¬nh đi,

 

c¨¢i dại của kẻ ngu si l¨¤ đi lường gạt.

 

9 Kẻ ngu nhạo b¨¢ng hy lễ đền tội,

 

v¨¤ ơn Ch¨²a ở với những người ngay.

 

10 Nỗi đắng cay chỉ ri¨ºng l¨°ng m¨¬nh biết,

 

niềm hân hoan đâu chia sẻ được với người ngo¨¤i.

 

11 Nh¨¤ của ¨¢c nhân sẽ bị t¨¤n ph¨¢,

 

lều của người ngay ng¨¤y c¨¤ng ph¨¢t đạt.

 

12 C¨® con đường xem ra ngay thẳng,

 

nhưng rốt cuộc lại đưa đến tử vong.

 

13 Cả khi cười, l¨°ng vẫn vương sầu muộn,

 

sau niềm vui lại đến nỗi buồn phiền.

 

14 Kẻ bất trung lãnh hậu quả do c¨¢ch m¨¬nh sống,

 

người tử tế hưởng hoa tr¨¢i của việc m¨¬nh l¨¤m.

 

15 Kẻ khờ khạo ai n¨®i g¨¬ cũng tin,

 

người khôn ngoan th¨¬ đắn đo từng bước.

 

16 Người khôn sợ điều dữ v¨¤ t¨¬m c¨¢ch tr¨¢nh xa,

 

kẻ dại th¨¬ hung hăng v¨¤ tự tin qu¨¢ đ¨¢ng.

 

17 Người n¨®ng t¨ªnh l¨¤m những điều dại dột,

 

đứa mưu mô bị kẻ gh¨¦t người khinh.

 

18 Kỷ phần của kẻ ngây thơ l¨¤ dại dột,

 

tri thức l¨¤ triều thi¨ºn tr¨ºn đầu người khôn.

 

19 Kẻ xấu phải c¨²i m¨¬nh trước mặt người l¨¤nh,

 

kẻ ¨¢c chầu chực nơi cửa nh¨¤ người công ch¨ªnh.

 

20 Kẻ ngh¨¨o kh¨®, l¨¢ng giềng cũng gh¨¦t bỏ,

 

người gi¨¤u sang c¨® vô số bạn b¨¨.

 

21 Khinh rẻ tha nhân th¨¬ mắc tội,

 

nhưng x¨®t thương kẻ ngh¨¨o l¨¤ c¨® ph¨²c.

 

22 Kẻ mưu toan điều ¨¢c lại chẳng lầm lạc sao?

 

Người toan l¨¤m điều thiện sẽ gặp được nhân nghĩa t¨ªn th¨¤nh.

 

23 Chịu cực l¨¤ c¨® ăn,

 

n¨®i suông th¨¬ chỉ tổ đ¨®i ngh¨¨o.

 

24 Ph¨² quý l¨¤ triều thi¨ºn của người khôn,

 

c¨°n kẻ ngu th¨¬ dại vẫn ho¨¤n dại.

 

25 Chứng nhân ngay thật cứu được bao mạng người,

 

chứng nhân dối tr¨¢ chỉ l¨¤m tr¨° bịp bợm.

 

26 K¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a sẽ được an to¨¤n ki¨ºn vững,

 

Người l¨¤ nơi ẩn n¨¢u cho con c¨¢i Người.

 

27 K¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a l¨¤ nguồn sự sống,

 

gi¨²p ta tr¨¢nh được cạm bẫy tử thần.

 

28 Ðông dân, nh¨¤ vua được mạnh thế,

 

thiếu dân, lãnh tụ sẽ đổ nh¨¤o.

 

29 Người chậm giận th¨¬ đầy s¨¢ng suốt,

 

kẻ n¨®ng t¨ªnh để lộ c¨¢i dại khờ.

 

30 Tâm hồn b¨¬nh an l¨¤ nguồn sống cho thể x¨¢c,

 

nhưng l¨°ng ghen gh¨¦t tựa chứng bệnh mục xương.

 

31 Áp bức người yếu thế

 

l¨¤ sỉ nhục Ðấng tạo th¨¤nh n¨ºn họ,

 

thương x¨®t kẻ kh¨® ngh¨¨o

 

l¨¤ tôn k¨ªnh Ðấng dựng n¨ºn người đ¨®.

 

32 Ác nhân t¨¦ nh¨¤o v¨¬ điều ¨¢c n¨® gây ra,

 

ch¨ªnh nhân vững dạ v¨¬ đã sống vẹn to¨¤n.

 

33 Khôn ngoan ngự trị trong l¨°ng người hiểu biết,

 

nhưng chẳng ai thấy n¨® trong dạ đứa ngu si.

 

34 Ðức công ch¨ªnh đem cường thịnh cho nước,

 

c¨°n tội lỗi gây nhục nhằn cho dân.

 

35 Bầy tôi mưu tr¨ª được hưởng ơn vua,

 

bầy tôi bất t¨¤i l¨¤m vua thịnh nộ.

 

¨C Chương 15 ¨C

 

1 Câu đ¨¢p dịu d¨¤ng khiến cơn giận ti¨ºu tan,

 

lời n¨®i khi¨ºu kh¨ªch l¨¤m nổi cơn thịnh nộ.

 

2 Lưỡi người khôn tiết ra tri thức,

 

miệng kẻ dại tuôn chuyện ngu si.

 

3 Mắt Ðức Ch¨²a ở mọi nơi mọi chỗ

 

hằng dõi theo kẻ dữ người l¨¤nh.

 

4 Lời xoa dịu tựa cây ban sự sống,

 

lời nham hiểm l¨¤m tan n¨¢t tâm can.

 

5 Kẻ ngu khinh lời cha nghi¨ºm huấn,

 

ai giữ lời sửa dạy sẽ n¨ºn khôn.

 

6 Nh¨¤ người ngay dư đầy của cải,

 

nhưng hu¨º lợi của kẻ ¨¢c gây bối rối âu lo.

 

7 Môi người khôn truyền b¨¢ kiến thức,

 

l¨°ng kẻ dại chẳng được thế đâu.

 

8 Ðức Ch¨²a gh¨º tởm hy lễ của đứa ¨¢c,

 

nhưng ưa th¨ªch lời cầu của kẻ ngay.

 

9 Ðức Ch¨²a gh¨º tởm lối sống của ¨¢c nhân,

 

nhưng mến thương người theo đuổi sự công ch¨ªnh.

 

10 Kẻ rời xa đường ngay ch¨ªnh sẽ bị nghi¨ºm trị,

 

ai khinh thường lời sửa dạy sẽ phải mạng vong.

 

11 Âm phủ, âm ty c¨°n phơi b¨¤y trước nhan Ðức Ch¨²a,

 

huống chi l¨¤ l¨°ng dạ con người!

 

12 Kẻ nhạo b¨¢ng không th¨ªch bị khiển tr¨¢ch,

 

cũng chẳng chịu đến với người khôn.

 

13 L¨°ng mừng vui l¨¤m hân hoan n¨¦t mặt,

 

l¨°ng sầu muộn khiến tâm tr¨ª rã rời.

 

14 Tr¨ª người minh mẫn kiếm t¨¬m tri thức,

 

miệng kẻ ngu si ham th¨ªch chuyện đi¨ºn rồ.

 

15 Kẻ c¨´ng khốn thấy ng¨¤y n¨¤o cũng xấu,

 

đời người vui l¨¤ yến tiệc k¨¦o d¨¤i.

 

16 Ít của ¨ªt tiền m¨¤ biết k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a

 

hơn c¨® cả kho t¨¤ng m¨¤ cứ phải âu lo.

 

17 Th¨¤ bữa rau bữa ch¨¢o m¨¤ y¨ºu thương nhau

 

c¨°n hơn mâm cao cỗ đầy m¨¤ bất ho¨¤ bất thuận.

 

18 Kẻ n¨®ng t¨ªnh gây ra cãi vã,

 

người chậm giận l¨¤m dịu cuộc đôi co.

 

19 Ðường kẻ lười bị r¨¤o gai cản trở,

 

lối người ngay được bồi đắp th¨ºnh thang.

 

20 Con khôn l¨¤m h¨¤i l¨°ng cha,

 

đứa dại không nể mặt mẹ.

 

21 Kẻ ngu si lấy điều dại l¨¤m vui,

 

người hiểu biết cứ thẳng đường m¨¤ tiến.

 

22 Thiếu b¨¤n bạc, chương tr¨¬nh đổ vỡ,

 

nhiều cố vấn, ắt sẽ th¨¤nh công.

 

23 Biết đối đ¨¢p khiến con người vui th¨²,

 

n¨®i đ¨²ng l¨²c, thật tốt đẹp dường bao!

 

24 Người khôn theo con đường đưa l¨ºn sự sống,

 

tr¨¢nh con đường dẫn xuống âm ty.

 

25 Nh¨¤ đứa ki¨ºu căng, Ðức Ch¨²a giật cho sập,

 

đất kẻ go¨¢ bụa, Người giữ vững đường ranh.

 

26 Ðức Ch¨²a gh¨º tởm những mưu đồ xấu xa,

 

c¨°n lời lẽ nhân hậu th¨¬ thuần khiết.

 

27 Kẻ h¨¢m lợi l¨¤m tan hoang nh¨¤ cửa,

 

người khinh ch¨º qu¨¤ hối lộ sẽ được sống lâu.

 

28 Người công ch¨ªnh nghĩ suy rồi mới đ¨¢p,

 

miệng kẻ ¨¢c tuôn tr¨¤o chuyện xấu xa.

 

29 Ðức Ch¨²a ở xa phường gian ¨¢c,

 

nhưng nghe lời nguyện của ch¨ªnh nhân.

 

30 C¨¢i nh¨¬n ngời s¨¢ng l¨¤m tâm hồn vui sướng,

 

tin tức may l¨¤nh khiến xương cốt vững v¨¤ng.

 

31 Kẻ lắng nghe lời sửa dạy, lời ban sự sống,

 

sẽ được cư ngụ với những bậc khôn ngoan.

 

32 Bỏ lời nghi¨ºm huấn l¨¤ coi rẻ ch¨ªnh m¨¬nh,

 

nghe lời sửa dạy l¨¤ sắm lấy hiểu biết.

 

33 L¨°ng k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a l¨¤ trường dạy khôn ngoan,

 

khi¨ºm nhu l¨¤ đường dẫn đến vinh dự.

 

¨C Chương 16 ¨C

 

1 Suy nghĩ lo toan l¨¤ việc của con người,

 

c¨°n n¨®i câu trả lời l¨¤ do Ðức Ch¨²a.

 

2 Con người cho lối sống của m¨¬nh l¨¤ trong s¨¢ng,

 

nhưng Ðức Ch¨²a thấu suốt mọi tâm can.

 

3 Hãy ký th¨¢c việc bạn l¨¤m cho Ðức Ch¨²a,

 

dự t¨ªnh của bạn ắt sẽ th¨¤nh công.

 

4 Mọi việc Ðức Ch¨²a l¨¤m đều c¨® c¨´ng đ¨ªch ri¨ºng,

 

người ¨¢c được dựng n¨ºn l¨¤ cho ng¨¤y tai hoạ.

 

5 Ðứa ki¨ºu căng l¨¤m Ðức Ch¨²a gh¨º tởm,

 

hẳn n¨® không tho¨¢t khỏi ¨¢n phạt đâu.

 

6 Nhờ nhân nghĩa t¨ªn th¨¤nh m¨¤ tội được xo¨¢ bỏ,

 

nhờ k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a m¨¤ tr¨¢nh được sự dữ.

 

7 Khi Ðức Ch¨²a h¨¤i l¨°ng về lối sống của ai

 

Người khiến cả quân th¨´ cũng l¨¤m ho¨¤ với kẻ ấy.

 

8 Th¨¤ ¨ªt của cải m¨¤ sống công ch¨ªnh

 

hơn nhiều hu¨º lợi m¨¤ thiếu công minh.

 

9 Tâm tr¨ª con người nghĩ ra đường lối,

 

c¨°n Ðức Ch¨²a hướng dẫn từng bước đi.

 

10 Lời vua l¨¤ lời sấm,

 

mở miệng ra phân xử, vua sẽ chẳng sai lầm.

 

11 C¨¢n cân v¨¤ b¨¤n cân ch¨ªnh x¨¢c l¨¤ của Ðức Ch¨²a,

 

mọi quả cân trong t¨²i l¨¤ sản phẩm của Người.

 

12 L¨¤m điều dữ l¨¤ chuyện vua gh¨º tởm,

 

v¨¬ nhờ sống công ch¨ªnh m¨¤ ngai b¨¢u vững bền.

 

13 Lời lẽ chân th¨¤nh khiến vua quý chuộng,

 

vua y¨ºu thương kẻ ăn n¨®i thẳng ngay.

 

14 Cơn giận của vua b¨¢o tin thần chết đến,

 

biết l¨¤m vua nguôi giận ấy mới l¨¤ người khôn.

 

15 Long nhan rạng rỡ l¨¤ bầy tôi được sống,

 

ơn vua ban xuống như mây đổ mưa xuân.

 

16 Ðược khôn ngoan tốt hơn được v¨¤ng,

 

được hiểu biết quý hơn được bạc.

 

17 Nẻo đường người ch¨ªnh trực tr¨¢nh xa điều ¨¢c;

 

ai để mắt nh¨¬n lối m¨¬nh đi th¨¬ sinh mạng an to¨¤n.

 

18 Ki¨ºu căng đưa đến sụp đổ,

 

ngạo mạn dẫn đến t¨¦ nh¨¤o.

 

19 Th¨¤ sống tự hạ với kẻ khi¨ºm nhu

 

hơn chia chiến lợi phẩm với phường ki¨ºu hãnh.

 

20 Kẻ ch¨² tâm v¨¤o lời Ch¨²a dạy sẽ gặp chuyện tốt l¨¤nh,

 

người đặt niềm tin v¨¤o Ðức Ch¨²a thật hạnh ph¨²c dường bao.

 

21 Người c¨® tr¨ª khôn ngoan được coi l¨¤ s¨¢ng suốt,

 

lời ngọt ng¨¤o l¨¤m cho sức thuyết phục gia tăng.

 

22 Kẻ c¨® lương tri l¨¤ c¨® nguồn sự sống,

 

sự dại khờ l¨¤ h¨¬nh phạt kẻ ngu si.

 

23 Tr¨ª khôn ngoan l¨¤m miệng n¨ºn kh¨¦o l¨¦o

 

v¨¤ th¨ºm sức thuyết phục cho đôi môi.

 

24 Lời tử tế l¨¤ tảng mật ong

 

l¨¤m cổ họng ngọt ng¨¤o, khiến xương cốt l¨¤nh mạnh.

 

25 C¨® con đường xem ra ngay thẳng,

 

nhưng rốt cuộc lại đưa đến tử vong.

 

26 Miệng muốn ăn khiến con người vất vả,

 

v¨¬ bụng đ¨®i n¨ºn đầu gối phải b¨°.

 

27 Quân vô lại đ¨¤o hố gây tai ương,

 

đôi môi n¨® như lửa hồng ch¨¢y bỏng.

 

28 Kẻ dối gian gây bất ho¨¤ tranh chấp,

 

t¨ºn m¨¢ch lẻo chuy¨ºn chia rẽ bạn b¨¨.

 

29 Người thô bạo phỉnh phờ bằng hữu,

 

dẫn họ v¨¤o đường nẻo xấu xa.

 

30 Nh¨¢y mắt m¨ªm môi, nghĩ ra điều dối tr¨¢

 

l¨¤ l¨¤m sự ¨¢c rồi.

 

31 M¨¢i đầu bạc l¨¤ triều thi¨ºn vinh hiển

 

được tặng ban cho kẻ sống công ch¨ªnh.

 

32 Người chậm giận th¨¬ hơn trang h¨¤o kiệt,

 

người tự chủ hơn kẻ chiếm được th¨¤nh.

 

33 Người ta gieo quẻ trong vạt ¨¢o,

 

nhưng mọi quyết định của ph¨¤m nhân

 

đều bắt nguồn từ Ðức Ch¨²a.

 

¨C Chương 17 ¨C

 

1 Th¨¤ ăn mẩu b¨¢nh khô m¨¤ được ¨ºm ấm

 

c¨°n hơn đầy yến tiệc m¨¤ nh¨¤ cửa bất ho¨¤.

 

2 Ðầy tớ t¨¤i giỏi th¨¬ hơn cả đứa con hư đốn,

 

lại được chia gia sản với anh em trong nh¨¤.

 

3 L¨° thử v¨¤ng, nồi thử bạc,

 

c¨°n Ðức Ch¨²a thử l¨°ng dạ con người.

 

4 Phường gian ¨¢c để tâm đến những lời bất ch¨ªnh,

 

quân lừa đảo lắng tai nghe những chuyện hại người.

 

5 Chế giễu kẻ lâm cảnh t¨²ng ngh¨¨o

 

l¨¤ sỉ nhục Ðấng tạo th¨¤nh n¨ºn họ.

 

Vui mừng khi người gặp tai ương

 

th¨¬ sẽ không tho¨¢t khỏi ¨¢n phạt.

 

6 Triều thi¨ºn của người gi¨¤ l¨¤ đ¨¤n con ch¨¢u,

 

vinh dự của con c¨¢i l¨¤ ch¨ªnh người cha.

 

7 Lời tao nhã đâu c¨® hợp với kẻ ngu dốt,

 

lời dối gian c¨¤ng không hợp với người thanh cao.

 

8 Qu¨¤ hối lộ l¨¤ b¨´a m¨º dưới mắt người đem biếu,

 

người 𨮠l¨¤m g¨¬ cũng th¨¤nh công.

 

9 Ai muốn c¨® bạn b¨¨ th¨¬ qu¨ºn đi lầm lỗi,

 

nhắc ho¨¤i chuyện cũ l¨¤m cho bạn xa m¨¬nh.

 

10 Trăm roi đ¨¢nh người dại

 

không bằng một lời mắng người khôn.

 

11 Ác nhân chỉ mưu t¨¬m nổi loạn,

 

nhưng một sứ giả dữ dằn sẽ được sai đến trừng trị n¨®.

 

12 Gặp gấu mẹ mất con

 

c¨°n hơn gặp người ngu l¨ºn cơn rồ dại.

 

13 Bất hạnh sẽ không chịu rời bỏ,

 

nh¨¤ kẻ n¨¤o lấy oan đền ơn.

 

14 Bắt đầu cãi cọ l¨¤ như để cho nước vỡ bờ,

 

hãy tr¨¢nh xa trước khi cuộc tranh cãi b¨´ng nổ.

 

15 B¨ºnh vực đứa ¨¢c, kết tội ch¨ªnh nhân,

 

hai việc n¨¤y đều l¨¤m Ðức Ch¨²a gh¨º tởm.

 

16 Ðể sắm được khôn ngoan, tiền bạc trong tay đứa ngu ¨ªch lợi g¨¬,

 

bởi v¨¬ n¨® qu¨¢ ư đần độn?

 

17 B¨¨ bạn thương nhau mọi thời mọi l¨²c,

 

v¨¤o ng¨¤y hoạn nạn chỉ c¨® anh em.

 

18 Ðứa ngu mới ký giao k¨¨o,

 

mới đứng ra bảo lãnh cho b¨¨ bạn.

 

19 Ưa cãi nhau l¨¤ ưa phạm tội,

 

tự cao tự đại l¨¤ chuốc lấy suy vong.

 

20 Tâm địa quanh co sao gặp được hạnh ph¨²c,

 

miệng lưỡi dối tr¨¢ ắt phải chịu tai ương.

 

21 Sinh ra đứa ngu l¨¤ chuốc lấy phiền muộn,

 

l¨¤m cha kẻ dại n¨¤o vui sướng g¨¬ đâu !

 

22 Tâm tr¨ª hân hoan l¨¤m thân x¨¢c l¨¤nh mạnh,

 

tinh thần suy sụp khiến xương cốt rã rời.

 

23 Ác nhân nhận qu¨¤ được giấu trong ngực ¨¢o,

 

khiến c¨¢n cân công lý bị bẻ cong.

 

24 Người hiểu biết chỉ nhắm đến khôn ngoan,

 

c¨°n người ngu để mắt khắp c¨´ng trời cuối đất.

 

25 Con ngu khiến cha buồn giận,

 

con dại l¨¤m mẹ đắng cay.

 

26 Phạt vạ ch¨ªnh nhân th¨¬ không phải lẽ,

 

đ¨¢nh người khả k¨ªnh l¨¤ ngược với công bằng.

 

27 Người n¨®i năng d¨¨ dặt l¨¤ người hiểu biết,

 

kẻ giữ được điềm tĩnh l¨¤ kẻ khôn ngoan.

 

28 Nếu biết giữ thinh lặng,

 

kẻ ngu cũng được kể l¨¤ người khôn ngoan ;

 

nếu biết ngậm môi,

 

kẻ 𨮠được coi l¨¤ người thông hiểu.

 

¨C Chương 18 ¨C

 

1 Kẻ ¨ªch kỷ chạy theo dục vọng,

 

v¨¤ nổi giận trước mọi lời khuy¨ºn.

 

2 Người ngu không ưa chuyện hiểu biết,

 

nhưng th¨ªch phô b¨¤y cảm nghĩ ri¨ºng.

 

3 Ðâu c¨® kẻ ¨¢c, đấy c¨® khinh khi,

 

đâu c¨® nhục nhã, đấy c¨® lăng mạ.

 

4 Lời miệng con người l¨¤ nước sâu thăm thẳm,

 

l¨¤ d¨°ng suối tr¨¤n trề, l¨¤ nguồn mạch khôn ngoan.

 

5 B¨ºnh vực kẻ gian ¨¢c, 𨨠n¨¦n người vô tội,

 

x¨¦t xử như thế chẳng tốt đẹp g¨¬.

 

6 Môi người ngu gây ra tranh cãi,

 

miệng của n¨® khiến n¨® chịu đ¨°n.

 

7 Miệng kẻ ngu l¨¤m cho n¨® t¨¤n tạ,

 

môi của n¨® l¨¤ cạm bẫy cho m¨¬nh.

 

8 Lời kẻ m¨¢ch lẻo như của ngon vật lạ

 

trôi xuống tận ruột gan.

 

9 Người biếng nh¨¢c việc bổn phận m¨¬nh

 

l¨¤ anh em với quân ph¨¢ hoại.

 

10 Danh Ðức Ch¨²a l¨¤ th¨¢p canh ki¨ºn vững,

 

ch¨ªnh nhân chạy đến l¨¤ được an to¨¤n.

 

11 Người gi¨¤u coi của cải l¨¤ th¨¤nh tr¨¬ ki¨ºn cố,

 

họ cho 𨮠l¨¤ tường cao luỹ dầy.

 

12 L¨°ng tự cao dẫn đến suy sụp,

 

đức khi¨ºm tốn đem lại vinh quang.

 

13 Kẻ chưa nghe đã vội cãi,

 

sẽ chịu tiếng nhục nhã, ngu si.

 

14 Người đau yếu được tinh thần nâng đỡ,

 

nhưng tinh thần suy sụp th¨¬ lấy ai vực l¨ºn?

 

15 Tr¨ª người minh mẫn tiếp thu hiểu biết,

 

tri thức l¨¤ điều tai kẻ khôn kiếm t¨¬m.

 

16 Ai c¨® qu¨¤ biếu sẽ rộng đường lui tới,

 

sẽ gặp được người chức trọng quyền cao.

 

17 Kẻ n¨®i trước cứ biện hộ cho m¨¬nh l¨¤ đ¨²ng,

 

nhưng đối phương đến, sẽ lột mặt nạ y.

 

18 Quẻ gieo chấm dứt c¨¢c vụ tương tranh

 

v¨¤ phân định quyền lợi giữa những người quyền thế.

 

19 Một người anh em bị x¨²c phạm

 

th¨¬ c¨°n hơn một th¨¤nh tr¨¬ vững chắc.

 

C¨¢c cuộc cãi vã tựa như then c¨¤i cửa luỹ đồn.

 

20 Con người phải chịu hậu quả lời m¨¬nh n¨®i

 

v¨¤ được hưởng những g¨¬ môi miệng họ thốt ra.

 

21 Sống hay chết đều do c¨¢i lưỡi,

 

ai y¨ºu chuộng n¨®, sẽ lãnh nhận hậu quả.

 

22 T¨¬m được vợ hiền l¨¤ t¨¬m thấy hạnh ph¨²c,

 

v¨¤ nhận được ơn Ðức Ch¨²a ban cho.

 

23 Người ngh¨¨o khẩn khoản n¨¤i xin,

 

người gi¨¤u trả lời hống h¨¢ch.

 

24 C¨® thứ bạn b¨¨ gây ra tai hoạ,

 

c¨® người thân hữu gắn b¨® hơn cả anh em.

 

¨C Chương 19 ¨C

 

1 Th¨¤ ngh¨¨o t¨²ng m¨¤ sống vẹn to¨¤n,

 

c¨°n hơn đi¨ºu ngoa m¨¤ ngu ngốc.

 

2 Nhiệt t¨¬nh m¨¤ thiếu suy x¨¦t n¨¤o c¨® ¨ªch chi,

 

bước vội v¨¤ng ắt c¨® khi lầm lỡ.

 

3 Kẻ ngu dại l¨¤m hại đời m¨¬nh,

 

nhưng l¨°ng n¨® lại căm Ðức Ch¨²a.

 

4 Người lắm của được th¨ºm nhiều bạn,

 

c¨°n kẻ ngh¨¨o bị bạn hữu l¨¢nh xa.

 

5 Kẻ l¨¤m chứng gian không tho¨¢t khỏi h¨¬nh phạt,

 

người n¨®i năng dối tr¨¢ sẽ chẳng được y¨ºn h¨¤n.

 

6 Lắm kẻ tâng bốc người h¨¤o ph¨®ng,

 

ai cũng l¨¤m bạn với kẻ cho qu¨¤.

 

7 Kẻ ngh¨¨o t¨²ng bị mọi anh em khinh rẻ,

 

bạn hữu lại c¨¤ng l¨¢nh xa!

 

Mong được đôi lời, cũng chẳng c¨®.

 

8 Ai c¨® ¨®c hiểu biết th¨¬ y¨ºu bản thân m¨¬nh,

 

ai giữ được s¨¢ng suốt th¨¬ t¨¬m ra hạnh ph¨²c.

 

9 Kẻ l¨¤m chứng gian không tho¨¢t khỏi h¨¬nh phạt,

 

người n¨®i năng dối tr¨¢ sẽ phải mạng vong.

 

10 Người ngu không hợp với nếp sống phong lưu,

 

người nô lệ c¨¤ng không thể điều khiển h¨¤ng thủ lãnh.

 

11 Hiểu biết l¨¤m con người chậm giận,

 

bỏ qua lời x¨²c phạm khiến con người được tôn vinh.

 

12 Cơn giận của vua như tiếng gầm sư tử,

 

ân lộc vua ban tựa mưa m¨®c tr¨ºn cỏ xanh.

 

13 Con ngu l¨¤ mối hoạ cho cha,

 

vợ lắm điều như m¨¢i nh¨¤ dột.

 

14 Cửa nh¨¤, t¨¤i sản l¨¤ gia nghiệp của cha ông,

 

c¨°n người vợ khôn ngoan l¨¤ do Ðức Ch¨²a.

 

15 Th¨®i lười biếng l¨¤m con người ngủ m¨º,

 

kẻ biếng nh¨¢c sẽ phải nhịn đ¨®i.

 

16 Tuân giữ lệnh truyền l¨¤ giữ được mạng sống,

 

khinh thường đường lối Ch¨²a ắt phải mạng vong.

 

17 Thương x¨®t kẻ kh¨® ngh¨¨o l¨¤ cho Ðức Ch¨²a vay mượn,

 

Người sẽ đ¨¢p trả xứng việc đã l¨¤m.

 

18 Hãy sửa phạt con c¨¢i bao lâu c¨°n hy vọng,

 

nhưng đừng n¨®ng nảy khiến n¨® phải chết.

 

19 Người giận dữ hung hăng sẽ phải nộp phạt,

 

nếu cứu n¨®, bạn chỉ l¨¤m tăng sự ¨¢c m¨¤ thôi.

 

20 Hãy lắng nghe lời khuy¨ºn, đ¨®n nhận lời nghi¨ºm huấn,

 

để sau n¨¤y bạn được n¨ºn khôn.

 

21 L¨°ng con người ấp ủ bao dự t¨ªnh,

 

duy kế hoạch của Ðức Ch¨²a mới trường tồn.

 

22 Con người ao ước l¨°ng nhân nghĩa,

 

th¨¤ l¨¤ kẻ ngh¨¨o kh¨® c¨°n hơn l¨¤ đứa dối gian.

 

23 L¨°ng k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a đem lại sự sống,

 

cho người ta ăn no ngủ kỹ, tho¨¢t khỏi mọi tai ương.

 

24 Ðứa lười biếng th¨° tay v¨¤o đĩa,

 

nhưng chẳng buồn đưa thức ăn l¨ºn miệng.

 

25 Hãy đ¨¢nh người ưa chế giễu,

 

ắt kẻ ngây thơ sẽ n¨ºn lanh lợi ;

 

hãy quở mắng người khôn,

 

người ấy sẽ th¨ºm hiểu biết.

 

26 Kẻ bạc đãi cha v¨¤ xua đuổi mẹ,

 

l¨¤ đứa con đốn mạt, nhuốc nhơ.

 

27 N¨¤y con, nếu thôi không nghe lời nghi¨ºm huấn,

 

con sẽ lạc xa những lời lẽ khôn ngoan.

 

28 Kẻ l¨¤m chứng gian nhạo cười công lý,

 

miệng ¨¢c nhân ngốn ngấu chuyện gian t¨¤.

 

29 Án phạt d¨¤nh sẵn cho kẻ ưa chế giễu,

 

v¨¤ đ¨°n vọt kề lưng đứa ngu si.

 

¨C Chương 20 ¨C

 

1 Rượu nồng sinh nhạo b¨¢ng, men say tạo ồn ¨¤o,

 

kẻ n¨¤o vướng v¨¤o đ¨®, đâu c¨°n l¨¤ người khôn.

 

2 Cơn thịnh nộ của vua như tiếng gầm sư tử,

 

kẻ l¨¤m vua nổi giận l¨¤ l¨¤m hại ch¨ªnh m¨¬nh.

 

3 Tr¨¢nh đôi co đem lại vinh dự cho con người,

 

mọi kẻ ngu đều hay sinh sự.

 

4 Ðầu m¨´a đông, kẻ lười không lo c¨¤y cấy,

 

đến m¨´a gặt, n¨® t¨¬m kiếm cũng uổng công.

 

5 Ý định l¨°ng người tựa nước sâu thăm thẳm,

 

người hiểu biết mới k¨ªn m¨²c được.

 

6 Lắm kẻ tự h¨¤o m¨¬nh nhân nghĩa,

 

nhưng người th¨¤nh t¨ªn, n¨¤o ai kiếm cho ra?

 

7 Người công ch¨ªnh ăn ở đức độ,

 

ph¨²c cho đ¨¤n con nối dõi tông đường!

 

8 Ðức vua ngự tr¨ºn ngai x¨¦t xử,

 

đưa mắt s¨¤ng lọc mọi xấu xa.

 

9 Ai d¨¢m n¨®i : ¡°Tôi đã giữ l¨°ng m¨¬nh thanh khiết,

 

v¨¤ tôi đã sạch tội rồi!¡±

 

10 Cân non cân gi¨¤, đấu gian đấu dối,

 

Ðức Ch¨²a gh¨º tởm cả hai.

 

11 Qua việc l¨¤m, m¨¤ người ta biết được

 

t¨ªnh hạnh đứa trẻ c¨® trong s¨¢ng thẳng ngay.

 

12 Tai để nghe, mắt để thấy,

 

Ðức Ch¨²a l¨¤m n¨ºn cả hai.

 

13 Ðừng m¨º ngủ kẻo ra ngh¨¨o t¨²ng,

 

chong mắt thức, bạn sẽ được cơm b¨¢nh no n¨º.

 

14 Khi mua th¨¬ ch¨º ¡°Ðồ ôi, đồ dở!¡±

 

l¨²c đi khỏi, lại tự khen mua được gi¨¢ hời!

 

15 V¨¤ng bạc trân châu : nhiều vô kể,

 

miệng lưỡi thông th¨¢i : thật hiếm hoi!

 

16 Người n¨¤o d¨¢m bảo lãnh cho kẻ không quen,

 

phải giữ lấy ¨¢o của người đ¨®;

 

người n¨¤o muốn bảo đảm cho phụ nữ xa lạ,

 

phải đ¨°i người 𨮠vật thế chân.

 

17 B¨¢nh phi nghĩa, con người lấy l¨¤m ngon,

 

nhưng sau đ¨®, miệng n¨® đầy đ¨¢ sỏi.

 

18 L¨ºn kế hoạch, hãy dựa v¨¤o lời khuy¨ºn,

 

l¨²c giao tranh, hãy nghe lời cố vấn.

 

19 Ðứa ngồi l¨º đôi m¨¢ch tiết lộ điều b¨ª mật,

 

vậy đừng giao du với kẻ lắm lời.

 

20 Kẻ n¨¤o nguyền rủa mẹ cha,

 

ngay giữa đ¨ºm khuya, đ¨¨n n¨® bị tắt ng¨²m.

 

21 Của cải kiếm vội được l¨²c đầu,

 

th¨¬ về sau sẽ không được ch¨²c ph¨²c.

 

22 Bạn đừng n¨®i : ¡°Tôi sẽ b¨¢o th¨´!¡±

 

Hãy cậy trông Ðức Ch¨²a, Người sẽ cứu bạn.

 

23 Cân non cân gi¨¤ l¨¤m Ðức Ch¨²a gh¨º tởm,

 

b¨¤n cân gian dối, n¨¤o tốt đẹp chi!

 

24 Ðức Ch¨²a dẫn dắt từng bước chân con người,

 

nẻo đời m¨¬nh, ph¨¤m nhân sao hiểu hết.

 

25 Nguy hiểm thay, khi vội v¨¤ng khấn dâng của cải,

 

rồi sau 𨮠lại tiếc nuối nghĩ suy.

 

26 Vị minh quân s¨¤ng lọc lũ gian t¨¤,

 

cho b¨¢nh xe c¨¢n l¨ºn bọn ch¨²ng.

 

27 Tinh thần l¨¤ đ¨¨n s¨¢ng Ðức Ch¨²a ban cho con người,

 

d¨° x¨¦t mọi ngõ ng¨¢ch tâm can.

 

28 Nhân nghĩa v¨¤ t¨ªn th¨¤nh g¨¬n giữ đức vua,

 

nhờ nhân ¨¢i, ngai v¨¤ng người bền vững.

 

29 Sức mạnh l¨¤ niềm tự h¨¤o của giới thanh ni¨ºn,

 

m¨¢i đầu bạc l¨¤ vinh dự của h¨¤ng bô lão.

 

30 Vết thương nhức nhối tẩy sạch điều gian ¨¢c,

 

v¨¤ roi vọt thấu đến tận cõi l¨°ng.

 

¨C Chương 21 ¨C

 

1 Trong tay Ðức Ch¨²a, l¨°ng vua tựa d¨°ng nước chảy,

 

Người l¨¨o l¨¢i đi đâu tuỳ ý Người.

 

2 Con người cho lối sống của m¨¬nh l¨¤ ngay thẳng,

 

nhưng Ðức Ch¨²a thấu suốt mọi tâm can.

 

3 Thực thi điều công minh ch¨ªnh trực

 

th¨¬ đẹp l¨°ng Ðức Ch¨²a hơn l¨¤ dâng hy lễ.

 

4 Mắt ki¨ºu hãnh, l¨°ng tự cao,

 

vẻ h¨¤o nho¨¢ng của ¨¢c nhân : thảy đều l¨¤ tội lỗi.

 

5 Kế hoạch người si¨ºng năng hẳn tạo ra lợi nhuận,

 

ai vội v¨¤ng hấp tấp, ắt phải chịu đ¨®i ngh¨¨o.

 

6 Kho t¨¤ng thu t¨ªch nhờ môi miệng đi¨ºu ngoa

 

l¨¤ hơi thở tho¨¢ng qua, l¨¤ bẫy l¨¤m thiệt mạng.

 

7 Bạo h¨¤nh của kẻ ¨¢c sẽ cuốn phăng kẻ ¨¢c,

 

v¨¬ ch¨²ng không chịu thực thi công b¨¬nh.

 

8 Ðường lối của kẻ gian ¨¢c th¨¬ quanh co,

 

h¨¤nh động của người trong sạch th¨¬ ngay thẳng.

 

9 Th¨¤ ở một g¨®c tr¨ºn m¨¢i nh¨¤,

 

c¨°n hơn chung sống với một b¨¤ hay gây.

 

10 L¨°ng ¨¢c nhân ước ao sự dữ,

 

ngay bạn b¨¨, n¨® chẳng để mắt thương.

 

11 Phạt đứa ưa chế giễu, kẻ khờ dại n¨ºn khôn,

 

dạy bảo người khôn, người khôn c¨¤ng hiểu biết.

 

12 Ðấng Công Ch¨ªnh xem x¨¦t nh¨¤ của ¨¢c nhân,

 

bắt ¨¢c nhân lâm v¨°ng tai hoạ.

 

13 Kẻ bịt tai trước tiếng k¨ºu của người cô thế,

 

đến l¨²c n¨® k¨ºu, sẽ chẳng được đ¨¢p lời.

 

14 Tặng phẩm k¨ªn đ¨¢o l¨¤m ti¨ºu tan cơn giận,

 

qu¨¤ giấu trong ¨¢o l¨¤m dịu trận lôi đ¨¬nh.

 

15 Thực thi công lý l¨¤ niềm vui cho người công ch¨ªnh,

 

nhưng l¨¤ nỗi kinh ho¨¤ng cho kẻ bất lương.

 

16 Kẻ lạc xa con đường hiểu biết,

 

sẽ phải sống chung với đ¨¢m âm hồn.

 

17 Kẻ ham vui sẽ bần c¨´ng đ¨®i khổ,

 

người m¨º rượu ch¨¨ sẽ chẳng gi¨¤u đâu!

 

18 Kẻ ¨¢c th¨¤nh gi¨¢ chuộc cho người công ch¨ªnh,

 

t¨ºn phản bội bị phạt thay cho kẻ ngay l¨¤nh.

 

19 Th¨¤ sống nơi đ¨¬u hiu cô quạnh,

 

c¨°n hơn b¨ºn người vợ hay gây gổ nổi xung.

 

20 Nh¨¤ người khôn c¨® kho b¨¢u v¨¤ dầu,

 

c¨°n người ngu c¨® g¨¬ nuốt hết.

 

21 Người theo đuổi công ch¨ªnh v¨¤ nhân nghĩa,

 

sẽ được sống lâu v¨¤ vinh dự.

 

22 Người khôn tấn công th¨¤nh của quân thiện chiến,

 

v¨¤ lật nh¨¤o đồn luỹ ch¨²ng cậy trông.

 

23 Kẻ giữ mồm giữ miệng,

 

th¨¬ giữ m¨¬nh khỏi những hiểm nguy.

 

24 Ðứa ki¨ºu căng xấc xược được gọi l¨¤ quân nhạo b¨¢ng,

 

n¨® cư xử ngạo ngược ki¨ºu căng.

 

25 V¨¬ ham muốn, đứa lười mất mạng,

 

bởi n¨® không chịu ra tay l¨¤m.

 

26 Suốt ng¨¤y n¨® những ham c¨´ng muốn,

 

c¨°n ch¨ªnh nhân cho hết, chẳng giữ lại g¨¬.

 

27 Hy lễ của ¨¢c nhân l¨¤ điều gh¨º tởm,

 

nhất l¨¤ khi dâng với ý gian t¨¤.

 

28 Kẻ l¨¤m chứng gian sẽ phải ti¨ºu vong,

 

c¨°n người biết nghe c¨® thể n¨®i ho¨¤i.

 

29 Kẻ gian ¨¢c mang bộ mặt trơ trẽn,

 

c¨°n người ngay cứ vững bước tr¨ºn đường.

 

30 Khôn ngoan, hiểu biết, nhủ khuy¨ºn,

 

tất cả chẳng l¨¤ g¨¬ s¨¢nh với Ðức Ch¨²a.

 

31 Chiến mã được chuẩn bị cho ng¨¤y giao tranh,

 

nhưng thắng bại thuộc quyền Ðức Ch¨²a.

 

¨C Chương 22 ¨C

 

1 Lắm của cải đâu quý bằng danh thơm tiếng tốt,

 

v¨¤ng với bạc n¨¤o trọng bằng được mến được thương.

 

2 Kẻ gi¨¤u người ngh¨¨o gặp nhau ở điểm n¨¤y :

 

cả hai đều được Ðức Ch¨²a tạo dựng.

 

3 Gặp nguy hiểm, người khôn ẩn m¨¬nh,

 

đứa khờ dại lao tới v¨¤ bị thiệt thân.

 

4 Gi¨¤u sang, vinh dự v¨¤ sự sống l¨¤ phần thưởng

 

Ðức Ch¨²a d¨¤nh cho kẻ khi¨ºm nhu v¨¤ k¨ªnh sợ Người.

 

5 Ðường kẻ quanh co th¨¬ c¨® gai, c¨® bẫy,

 

ai biết giữ m¨¬nh ắt sẽ tr¨¢nh xa.

 

6 Hãy dạy đứa trẻ đi con đường n¨® phải đi,

 

để đến tuổi gi¨¤, n¨® vẫn không l¨¬a bỏ.

 

7 Người gi¨¤u th¨¬ thống trị kẻ ngh¨¨o,

 

người đi vay l¨¤m tôi cho chủ nợ.

 

8 Kẻ gieo tai ¨¢c sẽ gặt tai ương,

 

n¨® đã t¨¤n ph¨¢, ắt sẽ t¨¤n lụi.

 

9 Người tử tế sẽ được ch¨²c ph¨²c,

 

v¨¬ đã đem cơm b¨¢nh cho người ngh¨¨o.

 

10 Ðuổi quân nhạo b¨¢ng đi l¨¤ hết chuyện đôi co,

 

cũng chẳng c¨°n tranh chấp với lăng mạ.

 

11 Ai chuộng l¨°ng thanh khiết v¨¤ ăn n¨®i dễ thương

 

sẽ được vua nhận l¨¤m bạn hữu.

 

12 Ðức Ch¨²a để mắt trông nom người hiểu biết,

 

v¨¤ phi b¨¢c lời lẽ kẻ bất trung.

 

13 Ðứa lười n¨®i : ¡°C¨® con sư tử ở ngo¨¤i kia ;

 

nếu tôi ra đường, chắc sẽ bị ăn thịt.¡±

 

14 Miệng người phụ nữ trắc nết v¨ª tựa hố sâu,

 

kẻ bị Ðức Ch¨²a ruồng bỏ sẽ sa v¨¤o đ¨®.

 

15 Tâm tr¨ª trẻ con vốn dại khờ,

 

lấy roi sửa phạt l¨¤ gi¨²p n¨® n¨ºn khôn.

 

16 B¨®c lột người ngh¨¨o l¨¤ l¨¤m gi¨¤u cho họ,

 

tặng cho kẻ gi¨¤u l¨¤ khiến m¨¬nh ngh¨¨o đi.

 

III. Sưu Tập Những Lời Của Bậc Khôn Ngoan

 

17 Con hãy lắng tai nghe lời bậc khôn ngoan,

 

v¨¤ ch¨² tâm v¨¤o những hiểu biết của thầy.

 

18 V¨¬ khi con giữ những lời ấy trong tâm khảm

 

v¨¤ sẵn s¨¤ng n¨®i hết ra ngo¨¤i miệng

 

th¨¬ thật l¨¤ vui th¨² dường bao!

 

19 Hôm nay thầy muốn dạy con, cả con nữa,

 

để con một niềm tin tưởng v¨¤o Ðức Ch¨²a.

 

20 H¨¢ thầy đã chẳng viết cho con ba mươi huấn dụ

 

gồm những lời khuy¨ºn răn v¨¤ hiểu biết 𨮠sao?

 

21 Mục đ¨ªch l¨¤ để gi¨²p con am tường

 

những lời chân thật

 

v¨¤ tr¨¬nh b¨¤y lại cho người đã sai con

 

sao cho thật trung th¨¤nh.

 

22 Ðừng b¨®c lột người ngh¨¨o, v¨¬ họ đã ngh¨¨o sẵn;

 

cũng đừng ch¨¤ đạp người yếu thế nơi cửa công,

 

23 v¨¬ Ðức Ch¨²a sẽ biện hộ cho họ,

 

v¨¤ những ai tước đoạt họ, Người sẽ tước mạng sống.

 

24 Ðừng b¨¨ bạn với người hay n¨®ng giận,

 

chớ giao du với kẻ dễ nổi xung,

 

25 kẻo con lại học đ¨°i lối sống của ch¨²ng,

 

khiến thân con mắc phải bẫy d¨°.

 

26 Ðừng thuộc hạng người bắt tay giao k¨¨o,

 

hay hạng người bảo lãnh cho kẻ kh¨¢c vay mượn,

 

27 v¨¬ nếu con không c¨® g¨¬ để trả,

 

giường con đang nằm, người ta cũng lấy đi.

 

28 Ðường ranh cha ông đã ấn định từ trước,

 

con đừng c¨® chuyển dời.

 

29 Con c¨® thấy người giỏi giang kh¨¦o l¨¦o?

 

Người ấy sẽ được v¨¤o phục vụ c¨¢c vua,

 

chứ không phục vụ hạng tầm thường.

 

¨C Chương 23 ¨C

 

1 Khi con ngồi ăn với kẻ c¨® chức quyền,

 

hãy để ý kỹ người đối diện.

 

2 Nếu con vốn tham ăn, hãy đặt dao kề cổ.

 

3 Ðừng th¨¨m thuồng cao lương mỹ vị của hắn,

 

v¨¬ 𨮠l¨¤ thứ đồ ăn phỉnh gạt.

 

4 Chớ nhọc công thu t¨ªch của cải,

 

v¨¤ cũng đừng bận tâm đến n¨®;

 

5 mắt con vừa thấy, n¨® đã chẳng c¨°n,

 

v¨¬ n¨® mọc c¨¢nh bay đi mất,

 

tựa đại b¨¤ng bay tới trời cao.

 

6 Chớ ăn b¨¢nh của quân xấu bụng,

 

đừng th¨¨m thuồng cao lương mỹ vị của hắn.

 

7 V¨¬ l¨°ng hắn nghĩ sao, con người hắn như vậy.

 

Hắn mời con : ¡°Ăn uống đi n¨¤o!¡±

 

Nhưng đâu phải hắn c¨® l¨°ng với con.

 

8 Mẩu b¨¢nh vừa nuốt v¨¤o, con đã phải thổ ra.

 

Mất công toi bao nhi¨ºu lời tốt đẹp,

 

9 con đừng n¨®i v¨¤o tai đứa dốt,

 

v¨¬ n¨® sẽ khinh dể lời lẽ khôn ngoan của con.

 

10 Con chớ chuyển dời đường ranh cũ,

 

cũng đừng xâm phạm c¨¢nh đồng của trẻ mồ côi,

 

11 v¨¬ Ðấng cứu chuộc ch¨²ng l¨¤ Ðấng h¨´ng mạnh,

 

ch¨ªnh Người sẽ biện hộ cho ch¨²ng chống lại con.

 

12 Con hãy để tâm đ¨®n lấy lời huấn dụ,

 

v¨¤ lắng tai nghe điều hiểu biết.

 

13 Ðừng ngại g¨¬ khi phải phạt trẻ con,

 

nếu con đ¨¢nh n¨® bằng roi, n¨® đâu c¨® chết.

 

14 Lấy roi đ¨¢nh n¨® l¨¤ cứu n¨® khỏi âm ty.

 

15 Hỡi con, tâm tr¨ª con khôn ngoan

 

th¨¬ l¨°ng dạ thầy cũng vui sướng.

 

16 Môi miệng con n¨®i những lời ch¨ªnh trực

 

th¨¬ tâm hồn thầy sẽ mừng rỡ hân hoan.

 

17 Ðừng để l¨°ng con phân b¨¬ với quân tội lỗi,

 

nhưng hãy luôn k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a,

 

18 v¨¬ chắc chắn con c¨® một tương lai

 

v¨¤ niềm hy vọng của con sẽ không th¨¤nh mây kh¨®i.

 

19 Hỡi con, hãy nghe thầy v¨¤ con sẽ n¨ºn khôn,

 

hãy hướng l¨°ng con theo ch¨ªnh đạo.

 

20 Ðừng nhập bọn với quân ch¨¨ ch¨¦n say sưa,

 

với những kẻ chỉ m¨º ăn m¨º nhậu.

 

21 Bởi v¨¬ kẻ say sưa ăn nhậu ắt sẽ phải t¨²ng ngh¨¨o;

 

kẻ mơ m¨¤ng buồn ngủ sẽ khố r¨¢ch ¨¢o ôm.

 

22 Hãy lắng nghe cha con, đấng sinh th¨¤nh ra con,

 

đừng khinh dể mẹ con khi người gi¨¤ yếu.

 

23 Chân lý v¨¤ khôn ngoan, nghi¨ºm huấn v¨¤ hiểu biết,

 

con hãy mua lấy chứ đừng b¨¢n đi.

 

24 Thân phụ người công ch¨ªnh sẽ mừng vui,

 

đấng sinh th¨¤nh người khôn sẽ hoan hỷ.

 

25 Ước g¨¬ cha mẹ con được hỷ hoan

 

v¨¤ người sinh ra con được mừng rỡ.

 

26 Hỡi con, hãy hết l¨°ng tin tưởng v¨¤o thầy

 

v¨¤ hãy để mắt noi gương thầy.

 

27 V¨¬ g¨¢i điếm l¨¤ hố sâu

 

v¨¤ phụ nữ ngoại t¨¬nh l¨¤ giếng hẹp.

 

28 N¨® kh¨¢c n¨¤o kẻ cướp r¨¬nh chờ

 

h¨°ng tăng số những kẻ bất trung trong nhân loại.

 

29 Ai k¨ºu : ¡°Than ôi!¡±? Ai k¨ºu: ¡°Khổ qu¨¢!¡±?

 

Ai cứ gây gổ? Ai phải thở than?

 

Ai chịu những vết thương vô lý?

 

Ai c¨® đôi mắt đỏ ngầu?

 

30 Ш® l¨¤ kẻ nấn n¨¢ mãi b¨ºn ly rượu,

 

l¨¤ người đã nếm đủ thứ rượu ngon.

 

31 Nh¨¬n rượu l¨¤m chi: rượu m¨¤u đỏ hồng,

 

¨®ng ¨¢nh trong ly, rồi trôi xuống cổ.

 

32 Nhưng rốt cuộc, rượu như rắn cắn,

 

như nọc độc hổ mang.

 

33 Mắt con sẽ thấy những điều kỳ dị,

 

l¨°ng con tuôn ra bao chuyện nhảm nh¨ª.

 

34 Con như người bồng bềnh giữa biển khơi,

 

lắc lư tr¨ºn cột buồm.

 

35 ¡°Bị người đ¨¢nh, tôi chẳng biết đau,

 

bị người đập, tôi đâu cảm thấy.

 

Ðến bao giờ mới tỉnh rượu đây

 

để tôi lại kiếm th¨ºm ly nữa?¡±

 

¨C Chương 24 ¨C

 

1 Chớ phân b¨¬ với quân tội lỗi,

 

cũng đừng ham b¨¨ bạn với ch¨²ng,

 

2 v¨¬ l¨°ng ch¨²ng chỉ nghĩ đến bạo h¨¤nh

 

v¨¤ môi ch¨²ng to¨¤n n¨®i lời độc ¨¢c.

 

3 C¨® khôn ngoan mới dựng được nh¨¤,

 

c¨® s¨¢ng suốt mới biết xây cho vững.

 

4 Nhờ hiểu biết, ph¨°ng ốc mới đầy dư

 

mọi của cải sang trọng v¨¤ quý gi¨¢.

 

5 Người khôn ngoan được n¨ºn mạnh mẽ,

 

kẻ hiểu biết l¨¤m sức mạnh gia tăng.

 

6 Khi giao chiến, cần lời chỉ đạo,

 

muốn thắng trận, cần nhiều cố vấn.

 

7 Ðối với kẻ ngu, đức khôn ngoan cao vời vợi,

 

nơi cổng th¨¤nh, n¨® chẳng d¨¢m h¨¦ môi.

 

8 Kẻ mưu t¨ªnh những chuyện gian t¨¤

 

sẽ bị gọi l¨¤ vua bịp bợm.

 

9 Kẻ ngu si chỉ mưu toan tội lỗi,

 

quân chế nhạo bị kẻ gh¨¦t người khinh.

 

10 Ng¨¤y khốn quẫn m¨¤ để mất tinh thần,

 

sức lực con ắt sẽ bị suy giảm.

 

11 Hãy giải tho¨¢t những người bị đem đi giết,

 

cứu những ai lảo đảo bước đến ph¨¢p trường.

 

12 Giả như con bảo: ¡°Tôi đâu biết chuyện ấy,¡±

 

th¨¬ Ðấng đo l¨°ng người lại không hiểu hết sao ?

 

Ðấng canh giữ l¨°ng con thấu suốt cả,

 

Người sẽ thưởng phạt ai nấy theo việc họ l¨¤m.

 

13 Hỡi con, cứ ăn đi, mật ong ngon lắm,

 

mật ong nguy¨ºn chất ngọt ng¨¤o trong miệng con.

 

14 Con n¨ºn nhớ : đức khôn ngoan đối với con cũng vậy.

 

Nếu con gặp được, hẳn sẽ c¨® tương lai,

 

v¨¤ niềm hy vọng của con sẽ không tan vỡ.

 

15 N¨¤y kẻ gian, chớ r¨¬nh rập nh¨¤ người công ch¨ªnh,

 

cũng đừng ph¨¢ ph¨¢ch nơi họ ở.

 

16 V¨¬ ch¨ªnh nhân c¨® ngã bảy lần cũng đứng l¨ºn được,

 

c¨°n kẻ ¨¢c cứ lảo đảo ho¨¤i trong cảnh tai ương.

 

17 Khi quân th¨´ gục ngã, con đừng lấy l¨¤m vui,

 

l¨²c n¨® bị lảo đảo, l¨°ng con chớ reo mừng,

 

18 kẻo Ðức Ch¨²a trông thấy m¨¤ gai mắt

 

v¨¤ không nổi giận với n¨® nữa đâu.

 

19 Ðừng ganh gh¨¦t với bọn bất lương,

 

chớ ghen tương c¨´ng phường gian ¨¢c.

 

20 V¨¬ bọn bất lương chẳng c¨® tương lai,

 

v¨¤ ngọn đ¨¨n của phường gian ¨¢c sẽ t¨¤n lụi.

 

21 Hỡi con, hãy k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a v¨¤ nh¨¤ vua,

 

đừng giao du với những quân nổi loạn.

 

22 V¨¬ tai hoạ sẽ gi¨¢ng xuống bất ngờ,

 

cả hai sẽ ti¨ºu diệt ch¨²ng ra sao, n¨¤o c¨® ai lường được?

 

IV. Sưu Tập Những Lời Kh¨¢c Của Bậc Khôn Ngoan

 

23 Những câu sau đây cũng l¨¤ của bậc khôn ngoan:

 

X¨¦t xử thi¨ºn vị l¨¤ điều không tốt.

 

24 Ai bảo kẻ gian ¨¢c rằng: ¡°Anh vô tội!¡±

 

th¨¬ sẽ bị c¨¢c dân nguyền rủa, c¨¢c nước cười ch¨º.

 

25 C¨°n ai răn đe n¨®, ắt sẽ được mừng vui

 

v¨¤ ph¨²c l¨¤nh sẽ đến tr¨ºn người đ¨®.

 

26 Ai trả lời thẳng thắn mới l¨¤ người bạn thật.

 

27 Hãy ổn định mọi chuyện b¨ºn ngo¨¤i

 

v¨¤ thu xếp công việc đồng ¨¢ng,

 

rồi sau 𨮠mới lo dựng nh¨¤.

 

28 Ðừng vô cớ l¨¤m chứng hại bạn b¨¨,

 

cũng đừng n¨®i ngọt n¨®i ngon m¨¤ lừa đảo họ.

 

29 Con đừng n¨®i: ¡°Hắn đối xử với tôi ra sao, tôi xử lại với hắn như vậy.

 

Tôi trả b¨¢o từng người theo việc họ l¨¤m.¡±

 

30 Tôi đi ngang c¨¢nh đồng của người biếng nh¨¢c,

 

qua vườn nho của kẻ ngu si.

 

31 V¨¤ n¨¤y: chỗ n¨¤o cũng um t¨´m gai g¨®c,

 

khắp mặt đất phủ đầy cỏ dại,

 

tường đ¨¢ bị sụp đổ hoang t¨¤n.

 

32 Tôi đã nh¨¬n v¨¤ để tâm suy nghĩ,

 

tôi đã thấy v¨¤ r¨²t ra b¨¤i học n¨¤y:

 

33 Ngủ một ch¨²t, chợp mắt một ch¨²t,

 

khoanh tay nằm một ch¨²t,

 

34 l¨¤ c¨¢i ngh¨¨o sẽ đến với bạn như t¨ºn du thủ du thực,

 

cảnh bần c¨´ng sẽ đột nhập như người c¨® vũ trang.

 

¨C Chương 25 ¨C

 

V. Bộ Sưu Tập Thứ Hai C¨¢c Châm Ngôn Của Vua Sa-Lô-Môn

 

1 Ðây cũng l¨¤ những châm ngôn của vua Sa-lô-môn

 

được quần thần của Kh¨ªt-ki-gia, vua nước Giu-đa, ghi ch¨¦p lại.

 

2 Thi¨ºn Ch¨²a vinh quang khi giấu k¨ªn việc Người l¨¤m,

 

đức vua vinh quang khi thấu hiểu việc nước.

 

3 Như trời cao đất d¨¤y,

 

tâm tr¨ª bậc đế vương thật vô phương d¨° thấu.

 

4 Lọc hết cặn bẩn ra khỏi bạc,

 

thợ bạc sẽ c¨® một c¨¢i b¨¬nh.

 

5 Loại người gian ¨¢c khỏi long nhan,

 

ngai v¨¤ng sẽ ki¨ºn vững tr¨ºn nền công ch¨ªnh.

 

6 Trước long nhan, đừng l¨ºn mặt ki¨ºu kỳ,

 

chớ đứng v¨¤o chỗ của h¨¤ng vị vọng.

 

7 Th¨¤ được người ta bảo: ¡°Xin mời ông l¨ºn tr¨ºn!¡±

 

c¨°n hơn bị hạ xuống trước mặt người quyền cao chức trọng.

 

Ðiều mắt con nh¨¬n thấy,

 

8 con đừng vội đem ra trước to¨¤,

 

v¨¬ nếu đối phương l¨¤m cho con phải xấu hổ,

 

th¨¬ rốt cuộc con sẽ ăn n¨®i ra sao?

 

9 Cứ tranh cãi với đối phương,

 

nhưng đừng tiết lộ chuyện ri¨ºng của người kh¨¢c,

 

10 kẻo c¨® ai nghe được, họ sẽ phỉ b¨¢ng con,

 

v¨¤ con không r¨²t lại được những lời n¨®i xấu.

 

11 Lời n¨®i ra đ¨²ng l¨²c đ¨²ng thời

 

kh¨¢c chi t¨¢o v¨¤ng tr¨ºn đĩa bạc chạm trổ.

 

12 Ðối với kẻ biết nghe, lời tr¨¢ch cứ của người khôn

 

tựa nhẫn v¨¤ng hay kiềng v¨¤ng hảo hạng.

 

13 Sứ giả trung t¨ªn với kẻ sai m¨¬nh đi

 

th¨¬ đ¨¢ng quý như tuyết m¨¢t ng¨¤y m¨´a:

 

người 𨮠l¨¤m vững l¨°ng ông chủ.

 

14 Kẻ to miệng hứa tặng qu¨¤ m¨¤ không giữ lời hứa

 

chẳng kh¨¢c n¨¤o c¨® mây, c¨® gi¨® m¨¤ chẳng c¨® mưa.

 

15 Cứ ki¨ºn nhẫn, thủ lãnh sẽ xi¨ºu l¨°ng,

 

lời mềm mỏng l¨¤m n¨¢t tan xương cốt.

 

16 Kiếm được mật, con chỉ ăn vừa đủ,

 

ăn qu¨¢ nhiều, ắt sẽ mửa ra thôi.

 

17 Ðừng năng lui tới với bạn b¨¨,

 

kẻo n¨® ch¨¢n ngấy con m¨¤ đem l¨°ng gh¨¦t bỏ.

 

18 Kẻ l¨¤m chứng gian hại bạn b¨¨

 

chẳng kh¨¢c n¨¤o chuỳ, gươm v¨¤ t¨ºn nhọn.

 

19 Trong ng¨¤y khốn quẫn,

 

l¨°ng tin tưởng v¨¤o đứa bất trung

 

sẽ như răng lung lay, như chân lảo đảo.

 

20 Ca h¨¢t khi người kh¨¢c khổ đau

 

th¨¬ như lột ¨¢o l¨²c trời lạnh

 

hay đổ th¨ºm giấm v¨¤o nước chanh.

 

21 Kẻ th¨´ con c¨® đ¨®i, hãy cho n¨® b¨¢nh ăn,

 

n¨® c¨® kh¨¢t, hãy cho nước uống.

 

22 Như vậy l¨¤ chất than hồng l¨ºn đầu n¨®,

 

v¨¤ Ðức Ch¨²a sẽ thưởng cho con.

 

23 Như gi¨® bấc khiến trời đổ mưa,

 

lời n¨®i l¨¦n l¨¤m người ta nổi giận.

 

24 Th¨¤ ở một g¨®c tr¨ºn m¨¢i nh¨¤,

 

c¨°n hơn chung sống với một b¨¤ hay gây.

 

25 Tin vui từ phương xa đến

 

tựa nước m¨¢t khi cổ họng r¨¢o khô.

 

26 Nước bị đục, suối bị dơ,

 

ch¨ªnh nhân bị kẻ gian ¨¢c l¨¤m nghi¨ºng ngửa.

 

27 Mật ong, ăn qu¨¢ nhiều không tốt,

 

những lời ca ngợi, con chớ mải kiếm t¨¬m.

 

28 Người không biết tự chủ

 

v¨ª như th¨¤nh bỏ ngỏ, không tường luỹ chở che.

 

¨C Chương 26 ¨C

 

1 Tuyết đâu rơi m¨´a h¨¨, trời đâu mưa m¨´a gặt,

 

quyền cao chức trọng đâu hợp với kẻ ngu si.

 

2 Như chim sẻ bay, như chim ¨¦n lượn,

 

lời nguyền rủa vô cớ cũng chẳng đi tới đâu.

 

3 Roi d¨¤nh cho ngựa, h¨¤m thiếc cho lừa,

 

đ¨°n vọt d¨¤nh cho lưng đứa ngu xuẩn.

 

4 Ðừng đ¨¢p lại đứa ngu theo c¨¢i ngu của n¨®,

 

kẻo ch¨ªnh con cũng lại giống n¨® thôi.

 

5 Hãy đ¨¢p lại đứa ngu theo c¨¢i ngu của n¨®,

 

kẻo n¨® cứ tưởng l¨¤ n¨® khôn.

 

6 Nhờ đứa ngu chuyển gi¨´m sứ điệp

 

chẳng kh¨¢c chi tự chặt chân m¨¬nh

 

v¨¤ g¨¢nh lấy biết bao tai hoạ.

 

7 Ðứa dốt mở miệng n¨®i khôn n¨®i ngoan

 

th¨¬ cũng như anh qu¨¨ đi khập khiễng.

 

8 B¨¤y tỏ l¨°ng k¨ªnh trọng đứa ngu

 

chẳng kh¨¢c chi cột sỏi v¨¤o n¨¢ bắn.

 

9 Ðứa dốt mở miệng n¨®i khôn n¨®i ngoan

 

chẳng kh¨¢c g¨¬ kẻ say vung c¨¤nh gai m¨¤ m¨²a.

 

10 Ai mướn kẻ ngu hay người say

 

th¨¬ cũng v¨ª tựa kẻ bắn cung

 

gây thương t¨ªch cho mọi người qua lại.

 

11 Con ch¨® quay lại chỗ n¨® mửa,

 

đứa ngu lặp lại chuyện ngu đần.

 

12 Nếu con gặp một kẻ tự cho m¨¬nh l¨¤ khôn,

 

th¨¬ th¨¤ hy vọng v¨¤o đứa ngu c¨°n hơn.

 

13 T¨ºn lười n¨®i : ¡°Ngo¨¤i đường c¨® sư tử,

 

nơi quảng trường c¨® ch¨²a sơn lâm.¡±

 

14 C¨¢nh cửa xoay tr¨ºn trục,

 

đứa lười lăn tr¨ºn giường.

 

15 Kẻ lười biếng th¨° tay v¨¤o đĩa,

 

nhưng chẳng buồn đưa thức ăn l¨ºn miệng.

 

16 Kẻ lười biếng tự h¨¤o

 

m¨¬nh khôn hơn bảy người c¨® t¨¤i đối đ¨¢p.

 

17 Xen vô chuyện của người

 

kh¨¢c n¨¤o k¨¦o tai ch¨® chạy rông.

 

19 Kẻ lừa đảo bạn b¨¨, rồi bảo: ¡°Ð¨´a đấy thôi!¡±

 

18 th¨¬ cũng như người giả vờ đi¨ºn

 

ph¨®ng lửa, bắn t¨ºn gây chết ch¨®c.

 

20 Củi t¨¤n th¨¬ lửa tắt,

 

hết kẻ m¨¢ch lẻo th¨¬ cũng bớt đôi co.

 

21 Than nuôi bếp hồng, củi nuôi lửa đỏ,

 

kẻ hay gây gổ khiến cãi cọ b¨´ng l¨ºn.

 

22 Lời đứa m¨¢ch lẻo như của ngon vật lạ

 

trôi xuống tận ruột gan.

 

23 Lời lẽ mặn nồng m¨¤ l¨°ng dạ xấu xa

 

chẳng kh¨¢c n¨¤o bạc cặn d¨¢t tr¨ºn đồ gốm.

 

24 Kẻ gh¨¦t ghen, môi miệng kh¨¦o vờ vĩnh,

 

nhưng thâm tâm vẫn đặt chuyện lọc lừa.

 

25 N¨® d¨´ng lời quyến rũ, con đừng c¨® tin,

 

v¨¬ l¨°ng n¨® chứa đầy chuyện gh¨º tởm.

 

26 N¨® mưu mô che đậy l¨°ng ghen gh¨¦t,

 

nhưng ¨¢c tâm của n¨® bị đại hội vạch trần.

 

27 Kẻ đ¨¤o hố bị sa xuống hố,

 

người lăn đ¨¢ lại bị đ¨¢ đ¨¨.

 

28 Lưỡi dối gian gh¨¦t người n¨® l¨¤m hại,

 

miệng ngọt xớt gây đổ vỡ n¨¢t tan.

 

¨C Chương 27 ¨C

 

1 Chớ hu¨ºnh hoang tự đắc về ng¨¤y mai,

 

v¨¬ hôm nay sẽ xảy ra chuyện g¨¬, con đâu biết được.

 

2 Hãy để kẻ xa người lạ ngợi khen con,

 

đừng c¨® h¨¦ môi khen ngợi ch¨ªnh m¨¬nh.

 

3 Ш¢ nặng, c¨¢t cũng nặng,

 

đứa ngu nổi giận c¨°n nặng nề hơn.

 

4 Ðứa n¨®ng giận th¨¬ độc ¨¢c, kẻ thịnh nộ th¨¬ bạo t¨¤n,

 

nhưng trước người nổi cơn ghen, ai n¨¤o đứng vững?

 

5 Th¨¤ chỉ tr¨ªch công khai

 

c¨°n hơn y¨ºu thương m¨¤ không b¨¤y tỏ.

 

6 Bạn b¨¨ l¨¤m thương tổn, bạn b¨¨ vẫn chân th¨¤nh,

 

kẻ th¨´ c¨® ôm hôn, kẻ th¨´ cũng giả dối.

 

7 Người no, tảng mật cũng coi thường,

 

kẻ đ¨®i thấy đắng cay cũng ngọt.

 

8 Người xa qu¨º như chim xa tổ.

 

9 Dầu v¨¤ hương thơm l¨¤m phấn khởi l¨°ng người,

 

t¨¬nh bạn ngọt ng¨¤o gi¨²p tinh thần th¨ºm vững mạnh.

 

10 Bạn của con hay bạn của cha con, đừng nỡ bỏ rơi họ.

 

Gặp ng¨¤y khốn quẫn, đừng đến nh¨¤ anh em con,

 

v¨¬ anh em xa không bằng l¨¢ng giềng gần.

 

11 N¨¤y con, hãy khôn ngoan cho thầy được thoả dạ

 

v¨¤ c¨® thể đối đ¨¢p với ai sỉ nhục thầy.

 

12 Gặp nguy hiểm, người khôn ẩn m¨¬nh,

 

đứa khờ dại lao tới v¨¤ bị thiệt thân.

 

13 Người n¨¤o d¨¢m bảo lãnh cho kẻ không quen,

 

phải giữ lấy ¨¢o của người đ¨®;

 

người n¨¤o muốn bảo đảm

 

cho phụ nữ xa lạ,

 

phải đ¨°i người 𨮠vật thế chân.

 

14 Lớn tiếng ch¨²c l¨¤nh cho bạn hữu ngay từ s¨¢ng sớm

 

th¨¬ chẳng kh¨¢c n¨¤o nguyền rủa họ.

 

15 Ш¤n b¨¤ lắm điều như nh¨¤ dột ng¨¤y mưa.

 

16 Giữ được đ¨¤n b¨¤ như giữ được gi¨®,

 

hay nắm được dầu trong tay.

 

17 Sắt b¨¦n nhờ sắt,

 

con người n¨ºn sắc b¨¦n nhờ bạn b¨¨.

 

18 Giữ cây vả th¨¬ được ăn tr¨¢i vả,

 

bảo vệ thầy ắt sẽ được k¨ªnh y¨ºu.

 

19 Nước phản chiếu khuôn mặt,

 

tâm tư phản ¨¢nh con người.

 

20 Âm ty, âm phủ không bao giờ đầy,

 

cặp mắt con người chẳng bao giờ thoả.

 

21 L¨° thử v¨¤ng, nồi thử bạc,

 

tiếng khen cho thấy gi¨¢ trị con người.

 

22 Giã đứa ngu trong cối như lấy ch¨¤y giã gạo,

 

con cũng chẳng lột được c¨¢i ngu của n¨®.

 

23 Hãy biết rõ t¨¬nh trạng bầy gia s¨²c

 

v¨¤ lưu tâm đến đ¨¤n vật của con,

 

24 v¨¬ của cải không bền lâu muôn thuở

 

v¨¤ danh vọng chẳng lưu truyền muôn kiếp.

 

25 Khi cỏ khô đã cắt v¨¤ cỏ non lại mọc,

 

khi cỏ xanh tr¨ºn đồi n¨²i cũng được gom về

 

26 th¨¬ chi¨ºn sẽ cho con c¨® ¨¢o che thân,

 

d¨º sẽ gi¨²p con c¨® tiền tậu ruộng,

 

27 v¨¤ sẽ c¨® đủ sữa d¨º để nuôi bản thân con,

 

nuôi cả nh¨¤ v¨¤ c¨¢c tỳ nữ.

 

¨C Chương 28 ¨C

 

1 Ác nhân trốn chạy d¨´ không ai đuổi bắt,

 

c¨°n ch¨ªnh nhân đứng vững tựa sư tử con.

 

2 Khi đất nước loạn lạc

 

th¨¬ lắm kẻ xưng h¨´ng xưng b¨¢,

 

c¨°n đất nước được ổn định

 

l¨¤ nhờ một người hiểu biết khôn ngoan.

 

3 Ác nhân b¨®c lột người thiếu thốn,

 

kh¨¢c n¨¤o cơn mưa lũ gây n¨ºn cảnh đ¨®i ăn.

 

4 Kẻ bỏ lề luật th¨¬ ca ngợi ¨¢c nhân,

 

người giữ lề luật th¨¬ chống lại bọn ch¨²ng.

 

5 Phường gian ¨¢c đâu hiểu lẽ công b¨¬nh,

 

nhưng ai kiếm t¨¬m Ðức Ch¨²a th¨¬ am tường mọi sự.

 

6 Th¨¤ ngh¨¨o m¨¤ ăn ở vẹn to¨¤n

 

c¨°n hơn gi¨¤u m¨¤ sống quanh co.

 

7 Người giữ lề luật l¨¤ đứa con khôn,

 

kẻ b¨¨ bạn với phường b¨º tha l¨¤m cho cha tủi nhục.

 

8 Cho vay nặng lãi để được th¨ºm gi¨¤u c¨®

 

l¨¤ gom của v¨¤o tay kẻ biết thương người ngh¨¨o.

 

9 Ai bưng tai chẳng muốn nghe lề luật,

 

cả lời n¨® nguyện cầu cũng đ¨¢ng gh¨º tởm.

 

10 Kẻ quyến rũ người ngay thẳng theo đường xấu

 

th¨¬ ch¨ªnh n¨® lại sa v¨¤o hố n¨® đ¨¤o,

 

nhưng người sống vẹn to¨¤n sẽ thừa hưởng hạnh ph¨²c.

 

11 Kẻ gi¨¤u c¨® cứ tưởng m¨¬nh khôn,

 

nhưng người ngh¨¨o m¨¤ s¨¢ng suốt th¨¬ biết rõ kẻ ấy.

 

12 Khi ch¨ªnh nhân thắng trận

 

th¨¬ vinh quang chiếu toả nơi nơi,

 

khi kẻ ¨¢c đứng l¨ºn, ai cũng phải ẩn m¨¬nh.

 

13 Kẻ giấu tội m¨¬nh sẽ không th¨¤nh đạt,

 

nhưng ai xưng th¨² v¨¤ chừa tội sẽ được x¨®t thương.

 

14 Ph¨²c cho người luôn luôn biết sợ,

 

c¨°n kẻ cứng l¨°ng sẽ gặp phải tai ương.

 

15 Như sư tử rống, như gấu xông v¨¤o mồi,

 

kẻ bất lương thống trị đ¨¢m dân đen cũng vậy.

 

16 Kẻ cầm quyền ngu dốt lo chiếm đoạt cho nhiều,

 

c¨°n ai khinh ch¨º lợi lộc bất ch¨ªnh, sẽ được trường thọ.

 

17 Kẻ bị gi¨¤y v¨° v¨¬ tội s¨¢t nhân sẽ phải trốn chạy cho đến chết

 

chẳng cần bắt n¨® l¨¤m chi!

 

18 Người sống thanh li¨ºm sẽ được cứu tho¨¢t,

 

kẻ ăn ở quanh co sẽ sa v¨¤o hố bẫy.

 

19 Người canh t¨¢c đất đai được no đầy cơm b¨¢nh,

 

kẻ chạy theo chuyện ph¨´ phiếm sẽ phải chịu bần c¨´ng.

 

20 Người trung t¨ªn được đầy dư ph¨²c l¨¤nh,

 

kẻ muốn mau gi¨¤u sẽ không tho¨¢t khỏi h¨¬nh phạt.

 

21 Thi¨ºn vị th¨¬ chẳng tốt đẹp g¨¬,

 

người ta c¨® thể phạm tội chỉ v¨¬ một mẩu b¨¢nh.

 

22 Người xấu bụng chạy theo tiền của,

 

đâu biết rằng cảnh ngh¨¨o sắp ập đến b¨ºn m¨¬nh.

 

23 Kẻ d¨¢m khiển tr¨¢ch người

 

cuối c¨´ng lại được người quý y¨ºu

 

hơn kẻ chỉ buông lời xu nịnh.

 

24 Kẻ b¨®c lột mẹ cha, rồi bảo: ¡°Ðâu c¨® tội vạ g¨¬!¡±,

 

ch¨ªnh hắn l¨¤ bạn của quân ăn cướp.

 

25 Kẻ lắm tham vọng th¨¬ gây ra cãi vã,

 

c¨°n ai cậy v¨¤o Ðức Ch¨²a sẽ được thịnh đạt.

 

26 Kẻ cậy m¨¬nh t¨¤i tr¨ª, ấy l¨¤ kẻ ngu si.

 

Người theo lẽ khôn ngoan, ắt sẽ được cứu tho¨¢t.

 

27 Ai bố th¨ª cho người ngh¨¨o

 

sẽ chẳng hề t¨²ng thiếu.

 

C¨°n ai cứ nhắm mắt l¨¤m ngơ

 

sẽ phải chịu bao lời nguyền rủa.

 

28 Kẻ ¨¢c đứng l¨ºn, người người đều lẩn trốn.

 

Kẻ ¨¢c sụp đổ, ch¨ªnh nhân lại th¨ºm đông.

 

¨C Chương 29 ¨C

 

1 Người được sửa dạy m¨¤ cứng đầu cứng cổ

 

sẽ suy sụp bất ngờ, vô phương cứu chữa.

 

2 Ch¨ªnh nhân cầm quyền, dân mừng rỡ.

 

Ác nhân cai trị, dân o¨¢n than.

 

3 Người mến chuộng sự khôn ngoan

 

l¨¤m cho cha vui thoả.

 

Kẻ giao du với bọn đ¨¤ng điếm

 

khiến sản nghiệp ti¨ºu tan.

 

4 Vua công minh khiến đất nước ổn định.

 

Vua đ¨°i thuế nặng l¨¤m đất nước suy vong.

 

5 Nịnh h¨®t ai

 

l¨¤ giăng lưới dưới chân kẻ ấy.

 

6 Ác nhân phạm tội l¨¤ rơi v¨¤o cạm bẫy,

 

c¨°n ch¨ªnh nhân được vui sướng h¨° reo.

 

7 Người công ch¨ªnh quan tâm đến quyền lợi kẻ ngh¨¨o,

 

điều đ¨®, ¨¢c nhân sao hiểu nổi !

 

8 Quân chống đối l¨¤m cả th¨¤nh sôi sục,

 

người khôn ngoan khiến cơn giận nguôi ngoai.

 

9 Tranh tụng với kẻ dốt,

 

người khôn c¨® giận hay cười, chẳng l¨²c n¨¤o y¨ºn.

 

10 Người lương thiện bị quân kh¨¢t m¨¢u căm th¨´,

 

nhưng lại được người ch¨ªnh trực t¨¬m kiếm.

 

11 Kẻ ngu để cơn giận tự do bộc ph¨¢t,

 

c¨°n người khôn biết dằn xuống cho ¨ºm.

 

12 Lãnh đạo m¨¤ để tâm nghe lời gian tr¨¢

 

th¨¬ thuộc hạ sẽ th¨¤nh một lũ xấu xa.

 

13 Kẻ ngh¨¨o h¨¨n v¨¤ đứa b¨®c lột

 

giống nhau ở điểm n¨¤y:

 

cả hai đều được Ðức Ch¨²a cho nh¨¬n thấy ¨¢nh s¨¢ng.

 

14 Vua theo sự thật m¨¤ x¨¦t xử người ngh¨¨o

 

th¨¬ ngai v¨¤ng sẽ bền vững thi¨ºn thu.

 

15 C¨® chịu đ¨°n chịu mắng mới n¨ºn khôn,

 

trẻ con thả lỏng gây tủi buồn cho mẹ.

 

16 Ác nhân cầm quyền th¨¬ tội ¨¢c gia tăng,

 

nhưng ch¨ªnh nhân sẽ thấy ch¨²ng suy t¨¤n.

 

17 Hãy sửa phạt con, n¨® sẽ cho bạn được thảnh thơi

 

v¨¤ khiến l¨°ng bạn vui sướng.

 

18 Khi không c¨°n thị kiến, dân sẽ sống buông thả,

 

nhưng ai c¨°n giữ luật, quả l¨¤ người c¨® ph¨²c.

 

19 Ðừng sửa dạy tôi tớ bằng lời n¨®i suông,

 

n¨® hiểu cũng chẳng tuân chẳng giữ.

 

20 Gặp phải người n¨®i năng bộp chộp,

 

th¨¤ trông cậy đứa dốt c¨°n hơn.

 

21 Nuông chiều tôi tớ khi n¨® c¨°n nhỏ dại

 

thế n¨¤o cũng biến n¨® th¨¤nh t¨ºn cứng đầu.

 

22 Người hay giận thường gây tranh cãi,

 

kẻ n¨®ng t¨ªnh phạm bao lỗi lầm.

 

23 T¨ªnh tự cao hạ đứa tự cao xuống,

 

người tự hạ sẽ được tôn vinh.

 

24 Kẻ đồng loã với t¨ºn trộm cắp

 

l¨¤ l¨¤m hại ch¨ªnh bản thân m¨¬nh.

 

N¨® nghe thấy lời nguyền rủa

 

m¨¤ vẫn không chịu tiết lộ chi.

 

25 Nỗi sợ sệt khiến con người sa bẫy,

 

nhưng ai cậy trông Ðức Ch¨²a th¨¬ được an to¨¤n.

 

26 Lắm kẻ đến cầu cạnh người quyền thế,

 

nhưng Ðức Ch¨²a mới đem lại công lý cho mỗi người.

 

27 Ch¨ªnh nhân kinh tởm kẻ sống bất công,

 

¨¢c nhân kinh tởm người theo đường ch¨ªnh trực.

 

¨C Chương 30 ¨C

 

VI. Lời Của Ông A-Gua

 

1 Lời của ông A-gua l¨¤ con ông Gia-ke, người Ma-xa. Ông A-gua tuy¨ºn sấm như sau với ông I-thi-¨ºn, với ông I-thi-¨ºn v¨¤ ông U-khan:

 

2 Quả tôi ngu dốt hơn mọi người,

 

không c¨® ch¨²t thông minh của con người.

 

3 Tôi đã không được học hỏi về sự khôn ngoan,

 

không hiểu biết chi về Ðấng Th¨¢nh.

 

4 Ai đã l¨ºn trời rồi lại xuống?

 

Ai đã gom gi¨® v¨¤o l¨°ng b¨¤n tay?

 

Ai đã dồn nước v¨¤o ¨¢o cho¨¤ng?

 

Ai đã ấn định bi¨ºn cương cho cõi đất?

 

Danh Ðấng ấy l¨¤ chi? V¨¤ con Ðấng ấy t¨ºn l¨¤ g¨¬?

 

Hẳn con đã biết.

 

5 Mọi lời Thi¨ºn Ch¨²a ph¨¢n đều được chứng nghiệm.

 

Người l¨¤ khi¨ºn thuẫn cho ai t¨¬m ẩn n¨¢u nơi Người.

 

6 Ðừng th¨ºm thắt chi v¨¤o lời Người ph¨¢n dạy

 

kẻo bị Người quở tr¨¢ch, v¨¤ con th¨¤nh kẻ n¨®i dối n¨®i gian.

 

7 Con chỉ xin hai điều,

 

Ng¨¤i đừng nỡ chối từ trước khi con nhắm mắt :

 

8 Xin đẩy xa con lời dối tr¨¢ v¨¤ chuyện lọc lừa.

 

Xin đừng để con t¨²ng ngh¨¨o,

 

cũng đừng cho con gi¨¤u c¨®;

 

chỉ xin cho con cơm b¨¢nh cần d¨´ng,

 

9 kẻo được qu¨¢ đầy dư, con sẽ khước từ Ng¨¤i m¨¤ n¨®i:

 

¡°Ðức Ch¨²a l¨¤ ai vậy?¡±

 

hay nếu phải t¨²ng ngh¨¨o, con sinh ra trộm cắp,

 

l¨¤m ô danh Thi¨ºn Ch¨²a của con.

 

10 Chớ đặt điều n¨®i xấu nô lệ với chủ n¨®,

 

kẻo n¨® nguyền rủa con v¨¤ con phải chịu tội.

 

11 C¨® hạng người nguyền rủa cha

 

v¨¤ không cầu ph¨²c cho mẹ.

 

12 C¨® hạng người cứ cho m¨¬nh l¨¤ trong sạch

 

d¨´ chưa được gột rửa khỏi vết nhơ.

 

13 C¨® hạng người giương cặp mắt ki¨ºu kỳ,

 

đưa c¨¢i nh¨¬n ngạo mạn.

 

14 C¨® hạng người răng như kiếm, h¨¤m như dao,

 

ăn sống nuốt tươi kẻ ngh¨¨o h¨¨n khốn khổ,

 

gạt họ ra khỏi đất nước, khỏi lo¨¤i người.

 

VII. CHÂM NGÔN CÓ SỐ

 

15 Ðỉa c¨® hai đứa con g¨¢i l¨¤ : ¡°Cho nữa đi ! Cho nữa đi !¡±

 

C¨® ba điều không bao giờ thoả mãn,

 

v¨¤ bốn chuyện không bao giờ n¨®i : ¡°Ðủ rồi !¡±

 

16 Ш® l¨¤ : cõi âm ty, l¨°ng dạ son sẻ,

 

đất chẳng bao giờ no nước,

 

v¨¤ lửa không bao giờ n¨®i : ¡°Ðủ rồi !¡±

 

17 Kẻ n¨¤o giương mắt chế giễu cha,

 

v¨¤ coi thường chuyện vâng lời mẹ,

 

sẽ bị quạ ở lũng sâu m¨®c mắt, v¨¤ bị lo¨¤i diều hâu rỉa thịt.

 

18 C¨® ba điều qu¨¢ kỳ diệu đối với tôi,

 

v¨¤ bốn chuyện tôi không sao hiểu nổi,

 

19 𨮠l¨¤ đường diều hâu bay lượn tr¨ºn trời,

 

đường rắn b¨° tr¨ºn đ¨¢,

 

đường thuyền b¨¨ đi lại giữa biển khơi,

 

v¨¤ đường của ch¨¤ng thanh ni¨ºn t¨¬m đến cô thiếu nữ.

 

20 Ðường của người phụ nữ ngoại t¨¬nh cũng vậy :

 

cô ả ăn xong, ch¨´i miệng v¨¤ n¨®i : ¡°Em c¨® l¨¤m điều g¨¬ xấu đâu !¡±

 

21 C¨® ba điều khiến đất chuyển rung,

 

v¨¤ bốn chuyện n¨® không sao chịu nổi :

 

22 Ðầy tớ l¨ºn ngôi vua,

 

kẻ ngu được dư thừa cơm b¨¢nh,

 

23 người đ¨¤n b¨¤ dễ gh¨¦t kiếm được tấm chồng,

 

đứa nữ tỳ hưởng sản nghiệp b¨¤ chủ.

 

24 Tr¨ºn mặt đất c¨® bốn lo¨¤i b¨¦ nhỏ,

 

nhưng rất mực khôn ngoan :

 

25 Lo¨¤i kiến l¨¤ đ¨¢m dân yếu ớt,

 

nhưng mới m¨´a h¨¨ đã biết chuẩn bị thức ăn.

 

26 Lo¨¤i ngân thử l¨¤ đ¨¢m dân nhược tiểu,

 

nhưng lại biết l¨¤m nh¨¤ nơi hốc đ¨¢.

 

27 Châu chấu n¨¤o c¨® vua đâu,

 

thế m¨¤ vẫn di chuyển theo h¨¤ng ngũ.

 

28 Thằn lằn, ta bắt được bằng tay,

 

nhưng n¨® sống cả nơi đền đ¨¤i vua ch¨²a.

 

29 Ba lo¨¤i c¨® bước đi lẫm liệt,

 

v¨¤ bốn lo¨¤i c¨® d¨¢ng dấp oai phong :

 

30 Sư tử, dũng mãnh hơn mọi lo¨¤i th¨²

 

v¨¤ không chịu l¨´i bước trước bất cứ lo¨¤i n¨¤o,

 

31 g¨¤ trống ngh¨ºnh ngang hay d¨º đực,

 

v¨¤ ông vua điều khiển quân binh.

 

32 Nếu con đã dại dột tự đề cao,

 

khi nghĩ lại, con hãy đặt tay l¨ºn miệng.

 

33 V¨¬ đ¨¢nh sữa sẽ được bơ, b¨®p mũi sẽ bật m¨¢u,

 

v¨¤ chọc giận sẽ sinh chuyện đôi co.

 

¨C Chương 31 ¨C

 

VIII. Lời Của Lơ-Mu-Ên

 

1 Lời của Lơ-mu-¨ºn, vua Ma-xa,

 

những lời th¨¢i hậu đã dạy người.

 

2 Hỡi con trai ta, đứa con l¨°ng dạ ta đã cưu mang,

 

đứa con ta đã cầu khẩn được.

 

3 Ðừng hiến sinh lực của con cho phụ nữ,

 

đừng trao cuộc đời cho những ả l¨¤m hư hỏng c¨¢c vua.

 

4 Hỡi Lơ-mu-¨ºn,

 

đã l¨¤m vua th¨¬ đừng n¨ºn uống rượu,

 

l¨¤m người lãnh đạo th¨¬ đừng th¨ªch chất men,

 

5 kẻo uống v¨¤o rồi th¨¬ qu¨ºn cả luật ph¨¢p,

 

v¨¤ coi thường quyền lợi của mọi kẻ khốn c¨´ng.

 

6 Hãy đem chất men cho kẻ đang hấp hối,

 

v¨¤ đem rượu cho người chịu đắng cay,

 

7 để họ uống m¨¤ qu¨ºn đi cảnh ngh¨¨o,

 

khỏi nhớ đến nỗi khổ đau phiền muộn nữa.

 

8 Con hãy mở miệng n¨®i thay cho người câm,

 

v¨¤ biện hộ cho mọi người bất hạnh.

 

9 Hãy mở miệng x¨¦t xử thật công minh,

 

biện hộ cho những kẻ ngh¨¨o n¨¤n khốn khổ.

 

IX. Người Vợ Ðảm Ðang

 

10 T¨¬m đâu ra một người vợ đảm đang?

 

N¨¤ng quý gi¨¢ vượt xa châu ngọc.

 

11 Chồng n¨¤ng hết dạ tin tưởng n¨¤ng,

 

ch¨¤ng sẽ chẳng thiếu chi lợi lộc.

 

12 Suốt đời, n¨¤ng đem lại hạnh ph¨²c

 

chứ không gây tai hoạ cho chồng.

 

13 N¨¤ng t¨¬m kiếm len v¨¤ vải gai,

 

rồi vui vẻ ra tay l¨¤m việc.

 

14 Giống như những thương thuyền,

 

n¨¤ng đem lương thực về từ tận phương xa.

 

15 N¨¤ng thức dậy khi trời c¨°n tối,

 

cung cấp phần ăn cho cả nh¨¤, v¨¤ sai bảo con ăn đứa ở.

 

16 N¨¤ng để mắt đến một thửa ruộng v¨¤ tậu lấy;

 

n¨¤ng d¨´ng hu¨º lợi đôi tay m¨¬nh l¨¤m ra

 

m¨¤ canh t¨¢c một vườn nho.

 

17 N¨¤ng thắt lưng cho chặt,

 

luyện c¨¢nh tay cho mạnh mẽ dẻo dai.

 

18 N¨¤ng thấy công việc sinh nhiều lợi nhuận,

 

đ¨¨n trong nh¨¤ thắp s¨¢ng thâu đ¨ºm.

 

19 N¨¤ng tra tay v¨¤o guồng k¨¦o sợi,

 

v¨¤ cầm chắc suốt chỉ trong tay.

 

20 N¨¤ng rộng tay gi¨²p người ngh¨¨o khổ

 

v¨¤ đưa tay cứu kẻ khốn c¨´ng.

 

21 N¨¤ng không sợ người nh¨¤ bị lạnh v¨¬ tuyết sương,

 

bởi cả nh¨¤ đều được mặc hai ¨¢o.

 

22 N¨¤ng tự tay l¨¤m lấy chăn mền,

 

n¨¤ng mặc to¨¤n vải gai, vải t¨ªa.

 

23 Chồng n¨¤ng được tiếng thơm nơi cổng th¨¤nh

 

khi ngồi chung với h¨¤ng kỳ mục trong dân.

 

24 N¨¤ng dệt vải đem b¨¢n,

 

cung cấp dây lưng cho nh¨¤ buôn.

 

25 Trang phục của n¨¤ng l¨¤ quyền uy danh gi¨¢,

 

n¨¤ng mỉm cười khi nghĩ đến tương lai.

 

26 N¨¤ng khôn ngoan trong lời ăn tiếng n¨®i

 

v¨¤ dịu hiền khi dạy dỗ bảo ban.

 

27 N¨¤ng để mắt trông nom mọi việc trong nh¨¤,

 

b¨¢nh n¨¤ng ăn l¨¤ do mồ hôi nước mắt n¨¤ng l¨¤m ra,

 

28 con n¨¤ng đứng l¨ºn ca tụng n¨¤ng c¨® ph¨²c,

 

chồng n¨¤ng cũng tấm tắc ngợi khen:

 

29 ¡°C¨® nhiều cô đảm đang,

 

nhưng em c¨°n trổi trang gấp bội.¡±

 

30 Duy¨ºn d¨¢ng l¨¤ giả tr¨¢, sắc đẹp l¨¤ ph¨´ vân.

 

Người phụ nữ k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a

 

mới đ¨¢ng cho người đời ca tụng.

 

31 Hãy để cho n¨¤ng hưởng những th¨¤nh quả tay n¨¤ng l¨¤m ra.

 

Ước chi nơi cổng th¨¤nh n¨¤ng luôn được t¨¢n dương ca tụng

 

do những việc n¨¤ng l¨¤m.

¡¡

    

¡¡