KINH THÁNH

¡¡

¡¡

  SÁCH HUẤN CA

(Nguồn copy : https://giotregiaoxutando.wordpress.com/)

¨C Chương 01 ¨C

 

I. Tuyển Tập C¨¢c Châm Ngôn

 

Nguồn gốc khôn ngoan

 

1 Tất cả sự khôn ngoan đều ph¨¢t xuất từ Ðức Ch¨²a,

 

v¨¤ khôn ngoan vẫn ở với Người đến muôn đời.

 

2 C¨¢t biển, giọt mưa v¨¤ th¨¢ng ng¨¤y của vĩnh cửu,

 

ai đếm được cho hết?

 

3 Trời cao, đất rộng, vực sâu v¨¤ sự khôn ngoan, ai d¨° cho thấu?

 

4 Khôn ngoan đã được t¨¢c th¨¤nh trước vạn vật,

 

sự hiểu biết anh minh đã c¨® tự muôn đời.

 

 

6 Gốc rễ của khôn ngoan đã được mặc khải cho ai?

 

V¨¤ những công tr¨¬nh kỳ diệu của khôn ngoan, ai n¨¤o biết rõ?

 

8 Chỉ c¨® một Ðấng khôn ngoan rất đ¨¢ng sợ,

 

ngự tr¨ºn ngai của Người.

 

9 Ш® ch¨ªnh l¨¤ Ðức Ch¨²a.

 

Người đã tạo dựng, đã thấy, đã đếm

 

v¨¤ l¨¤m cho khôn ngoan nổi bật

 

tr¨ºn mọi công tr¨¬nh,

 

10 nơi mọi ph¨¤m nhân,

 

theo l¨°ng quảng đại của Người,

 

v¨¤ Người đã rộng ban khôn ngoan cho những ai y¨ºu mến Người.

 

L¨°ng k¨ªnh sợ Thi¨ºn Ch¨²a

 

11 K¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a đem lại vinh quang v¨¤ tự h¨¤o

 

hân hoan v¨¤ phấn khởi.

 

12 K¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a khiến tâm hồn sung sướng,

 

cho con người được hoan hỷ mừng vui

 

v¨¤ an khang trường thọ.

 

13 Ai k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a sẽ thấy cuộc đời kết th¨²c tốt đẹp,

 

ng¨¤y lâm chung họ sẽ được hưởng ph¨²c l¨¤nh.

 

14 Bước đầu của khôn ngoan l¨¤ k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a,

 

ngay từ l¨²c th¨¤nh h¨¬nh trong l¨°ng mẹ,

 

c¨¢c t¨ªn hữu đã được ơn khôn ngoan.

 

15 Giữa nhân gian, khôn ngoan xây tổ l¨¤m nền m¨®ng vĩnh cửu,

 

v¨¤ tin tưởng v¨¤o con c¨¢i lo¨¤i người.

 

16 Sự vi¨ºn mãn của khôn ngoan l¨¤ k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a.

 

Khôn ngoan lấy hoa tr¨¢i của m¨¬nh l¨¤m cho họ say sưa,

 

17 lấy bảo vật của m¨¬nh chất đầy nh¨¤ cửa họ,

 

đem sản phẩm của m¨¬nh đổ đầy kho lẫm.

 

18 L¨°ng k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a l¨¤ tuyệt đỉnh của khôn ngoan,

 

mang lại b¨¬nh an v¨¤ sức khoẻ dồi d¨¤o.

 

19 Ðức Ch¨²a đã thấy v¨¤ đã đếm khôn ngoan,

 

Người đổ mưa am tường v¨¤ hiểu biết của tr¨ª tuệ,

 

nâng cao vinh dự của những kẻ gắn b¨® với khôn ngoan.

 

20 Gốc rễ của khôn ngoan l¨¤ k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a,

 

c¨¤nh l¨¢ của khôn ngoan l¨¤ cuộc đời trường thọ.

 

Ki¨ºn nhẫn v¨¤ tự chủ

 

22 Giận dữ vô lý không thể coi l¨¤ phải lẽ được,

 

v¨¬ giận dữ k¨¦o theo sự sụp đổ của con người.

 

23 Ai ki¨ºn tr¨¬ chịu đựng một thời gian,

 

th¨¬ cuối c¨´ng niềm vui sẽ bừng l¨ºn cho người ấy.

 

24 Ai l¨¤m thinh không n¨®i một thời gian,

 

th¨¬ thi¨ºn hạ sẽ mở miệng khen l¨¤ s¨¢ng suốt.

 

Khôn ngoan v¨¤ ngay thẳng

 

25 Trong c¨¢c kho t¨¤ng của khôn ngoan,

 

c¨® nhiều ẩn dụ thâm thuý,

 

nhưng đối với người tội lỗi,

 

tôn thờ Thi¨ºn Ch¨²a lại l¨¤ điều gh¨º tởm.

 

26 Nếu con mộ mến khôn ngoan,

 

th¨¬ hãy tuân giữ c¨¢c điều răn,

 

v¨¤ Ðức Ch¨²a sẽ ban cho con ơn ấy.

 

27 V¨¬ l¨°ng k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a l¨¤ trường dạy khôn ngoan,

 

v¨¤ điều Người ưa th¨ªch l¨¤ t¨ªn th¨¤nh v¨¤ nhân hậu.

 

28 Ðừng ngang bướng không k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a,

 

cũng đừng đem l¨°ng chim dạ c¨¢ m¨¤ đến với Người.

 

29 Ðừng giả h¨¬nh trước mặt người ta

 

v¨¤ hãy giữ g¨¬n trong lời ăn tiếng n¨®i.

 

30 Ðừng tự cao tự đại, kẻo ngã

 

m¨¤ chuốc lấy tủi hổ v¨¤o thân.

 

Ðức Ch¨²a sẽ phơi b¨¤y những b¨ª ẩn của con,

 

v¨¤ hạ bệ con giữa nơi công hội,

 

v¨¬ con không bước đi tr¨ºn đường k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a,

 

v¨¤ l¨°ng con đầy những mưu gian.

 

¨C Chương 02 ¨C

 

K¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a trong thử th¨¢ch gian truân

 

1 Con ơi, nếu con muốn dấn thân phụng sự Ðức Ch¨²a,

 

th¨¬ con hãy chuẩn bị tâm hồn để đ¨®n chịu thử th¨¢ch.

 

2 Hãy giữ l¨°ng cho ngay thẳng v¨¤ cứ ki¨ºn tr¨¬,

 

đừng bấn loạn khi con gặp khốn khổ.

 

3 Hãy b¨¢m lấy Người chứ đừng l¨¬a bỏ,

 

để cuối đời, con được cất nhắc l¨ºn.

 

4 Mọi chuyện xảy đến cho con, con hãy chấp nhận,

 

v¨¤ trải qua bao thăng trầm, con hãy cứ ki¨ºn nhẫn.

 

5 V¨¬ v¨¤ng phải được tôi luyện trong lửa,

 

c¨°n những người s¨¢ng gi¨¢

 

th¨¬ phải được thử trong l¨° ô nhục.

 

6 Hãy tin v¨¤o Người, th¨¬ Người sẽ nâng đỡ con.

 

Ðường con đi, hãy giữ cho ngay thẳng v¨¤ trông cậy v¨¤o Người.

 

7 Hỡi ai k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a,

 

hãy trông đợi l¨°ng lân tuất của Người,

 

đừng l¨¬a xa Người kẻo ngã.

 

8 Hỡi ai k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a, hãy tin v¨¤o Người,

 

v¨¤ c¨¢c bạn sẽ không mất phần thưởng đâu.

 

9 Hỡi ai k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a, hãy đợi trông ơn l¨¤nh,

 

niềm vui không c¨´ng v¨¤ l¨°ng thương x¨®t.

 

10 Hãy nh¨¬n lại c¨¢c thế hệ ban đầu m¨¤ xem:

 

n¨¤o c¨® ai tin v¨¤o Ðức Ch¨²a m¨¤ bị hổ thẹn bao giờ?

 

Hay c¨® ai bền tâm k¨ªnh sợ Người m¨¤ bị bỏ rơi?

 

Hoặc c¨® ai k¨ºu cầu Người m¨¤ bị Người khinh dể?

 

11 V¨¬ Ðức Ch¨²a l¨¤ Ðấng nhân từ v¨¤ hay thương x¨®t:

 

Người thứ tha tội lỗi v¨¤ cứu vớt trong l¨²c gian truân.

 

12 Khốn thay những tâm hồn h¨¨n nh¨¢t, những b¨¤n tay rã rời,

 

v¨¤ người tội lỗi lập lờ nước đôi.

 

13 Khốn thay quả tim nao n¨²ng v¨¬ không tin tưởng:

 

ch¨ªnh v¨¬ vậy n¨® không được chở che.

 

14 Khốn cho c¨¢c ngươi, những kẻ mất ki¨ºn nhẫn,

 

c¨¢c ngươi sẽ l¨¤m g¨¬ khi Ðức Ch¨²a đến thăm?

 

15 Những ai k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a

 

th¨¬ không ngang bướng bất tuân lời Người dạy,

 

v¨¤ những ai k¨ªnh mến Người

 

th¨¬ giữ vững đường lối của Người.

 

16 Những ai k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a th¨¬ t¨¬m điều Người ưa th¨ªch,

 

v¨¤ những ai k¨ªnh mến Người th¨¬ no thoả Lề Luật.

 

17 Những ai k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a th¨¬ chuẩn bị tâm hồn,

 

v¨¤ hạ m¨¬nh xuống trước mặt Người.

 

18 Ch¨²ng ta hãy ph¨® m¨¬nh trong tay Ðức Ch¨²a,

 

chứ đừng ph¨® m¨¬nh trong tay ph¨¤m nhân,

 

bởi v¨¬ Người cao cả thế n¨¤o

 

th¨¬ cũng lân tuất như vậy.

 

¨C Chương 03 ¨C

 

Nghĩa vụ đối với cha mẹ

 

1 Hỡi c¨¢c con, hãy nghe cha đây,

 

v¨¤ l¨¤m thế n¨¤o để c¨¢c con được cứu độ.

 

2 Ðức Ch¨²a l¨¤m cho người cha được vẻ vang v¨¬ con c¨¢i,

 

cho người mẹ th¨ºm uy quyền đối với c¨¢c con.

 

3 Ai thờ cha th¨¬ b¨´ đắp lỗi lầm,

 

4 ai k¨ªnh mẹ th¨¬ t¨ªch trữ kho b¨¢u.

 

5 Ai thờ cha sẽ được vui mừng v¨¬ con c¨¢i,

 

khi cầu nguyện, họ sẽ được lắng nghe.

 

6 Ai tôn vinh cha sẽ được trường thọ,

 

ai vâng lệnh Ðức Ch¨²a sẽ l¨¤m cho mẹ an l¨°ng.

 

7 Người 𨮠phục vụ c¨¢c bậc sinh th¨¤nh

 

như phục vụ chủ nhân.

 

8 Hãy thảo k¨ªnh cha con bằng lời n¨®i việc l¨¤m,

 

để nhờ người m¨¤ con được ch¨²c ph¨²c.

 

9 V¨¬ ph¨²c l¨¤nh của người cha

 

l¨¤m cho cửa nh¨¤ con c¨¢i bền vững,

 

lời nguyền rủa của người mẹ

 

l¨¤m cho trốc rễ bật nền.

 

10 Chớ v¨ºnh vang khi cha con phải tủi nhục,

 

v¨¬ nỗi tủi nhục 𨮠chẳng vinh dự g¨¬ cho con.

 

11 Quả thật, người ta chỉ được vẻ vang

 

l¨²c cha m¨¬nh được tôn k¨ªnh;

 

v¨¤ con c¨¢i phải ô nhục khi mẹ m¨¬nh bị khinh ch¨º.

 

12 Con ơi, hãy săn s¨®c cha con, khi người đến tuổi gi¨¤;

 

bao lâu người c¨°n sống, chớ l¨¤m người buồn tủi.

 

13 Người c¨® l¨² lẫn, con cũng phải cảm thông,

 

chớ cậy m¨¬nh sung sức m¨¤ khinh dể người.

 

14 V¨¬ l¨°ng hiếu nghĩa đối với cha sẽ không bị qu¨ºn lãng,

 

v¨¤ sẽ đền b¨´ tội lỗi cho con.

 

15 Thi¨ºn Ch¨²a sẽ nhớ đến con, ng¨¤y con gặp khốn kh¨®,

 

v¨¤ c¨¢c tội con sẽ biến tan

 

như sương muối biến tan l¨²c đẹp trời.

 

16 Ai bỏ rơi cha m¨¬nh th¨¬ kh¨¢c n¨¤o kẻ lộng ngôn,

 

ai chọc giận mẹ m¨¬nh, sẽ bị Ðức Ch¨²a nguyền rủa.

 

Khi¨ºm tốn

 

17 Con ơi, hãy ho¨¤n th¨¤nh việc của con một c¨¢ch nhũn nhặn,

 

th¨¬ con sẽ được mến y¨ºu hơn người h¨¤o ph¨®ng.

 

18 C¨¤ng l¨¤m lớn, con c¨¤ng phải tự hạ,

 

như thế, con sẽ được đẹp l¨°ng Ðức Ch¨²a.

 

20 V¨¬ quyền năng Ðức Ch¨²a th¨¬ lớn lao:

 

Người được tôn vinh nơi c¨¢c kẻ khi¨ºm nhường.

 

21 Ðừng t¨¬m những điều kh¨® qu¨¢ đối với con,

 

những điều vượt sức con, con đừng x¨¦t tới.

 

22 Những g¨¬ đã ấn định cho con, con hãy suy cho kỹ,

 

cần chi phải hiếu kỳ!

 

23 Ðừng dây m¨¬nh v¨¤o những việc qu¨¢ sức con,

 

v¨¬ những điều con trông thấy

 

đã vượt qu¨¢ tr¨ª hiểu của lo¨¤i người.

 

24 Nhiều người mắc sai lầm v¨¬ ý kiến ri¨ºng của họ,

 

ý nghĩ xấu l¨¤m cho suy nghĩ của họ đảo đi¨ºn.

 

Ki¨ºu ngạo

 

26 Kẻ l¨°ng chai dạ đ¨¢ cuối đời sẽ gặp bất hạnh,

 

người th¨ªch nguy hiểm sẽ phải chết v¨¬ hiểm nguy.

 

27 Kẻ l¨°ng chai dạ đ¨¢ sẽ bị ng¨¤n nỗi ưu phiền 𨨠nặng,

 

người tội lỗi cứ chồng chất tội n¨¤y l¨ºn tội kia.

 

28 Kẻ ki¨ºu ngạo lâm cảnh khốn c¨´ng th¨¬ vô phương cứu chữa,

 

v¨¬ sự xấu xa đã ăn sâu mọc rễ trong n¨®.

 

29 Người s¨¢ng tr¨ª để tâm nghi¨ºn cứu c¨¢c ẩn dụ,

 

kẻ khôn ngoan ao ước c¨® tai th¨ªnh để nghe.

 

B¨¢c ¨¢i đối với người ngh¨¨o

 

30 Nước dập tắt lửa hồng, bố th¨ª đền b¨´ tội lỗi.

 

31 Ai đền ơn đ¨¢p nghĩa l¨¤ biết lo xa,

 

l¨²c sa cơ, người ấy sẽ t¨¬m được nơi nương tựa.

 

¨C Chương 04 ¨C

 

1 Con ơi,

 

đừng tước đoạt miếng cơm manh ¨¢o của người ngh¨¨o,

 

đừng để kẻ khốn c¨´ng luống công chờ đợi.

 

2 Ðừng l¨¤m cho kẻ đ¨®i phải buồn tủi,

 

đừng chọc tức ai khi họ phải ngặt ngh¨¨o.

 

3 Một tâm hồn đang bực bội, con đừng l¨¤m khổ th¨ºm,

 

đừng bắt kẻ t¨²ng thiếu đợi lâu mới được con gi¨²p đỡ.

 

4 Kẻ khốn khổ n¨¤i xin, con đừng từ chối,

 

gặp người ngh¨¨o, con đừng ngoảnh mặt đi.

 

5 Ðừng l¨¤m ngơ không nh¨¬n đến kẻ thiếu thốn,

 

kẻo n¨ºn cớ cho người ta nguyền rủa con.

 

6 Ai cay đắng trong l¨°ng m¨¤ nguyền rủa con,

 

th¨¬ Ðấng tạo th¨¤nh ra n¨® sẽ nghe lời n¨® thỉnh nguyện.

 

7 Hãy l¨¤m cho công hội mến thương con,

 

v¨¤ tỏ l¨°ng k¨ªnh trọng người l¨¤m lớn.

 

8 Hãy lắng nghe kẻ ngh¨¨o, v¨¤ nhã nhặn ch¨¤o lại họ.

 

9 Hãy giải tho¨¢t người bị ¨¢p bức khỏi tay phường ¨¢p bức,

 

đừng h¨¨n nh¨¢t khi con phải x¨¦t xử.

 

10 Ðối với trẻ mồ côi, con hãy xử như một người cha,

 

v¨¤ với mẹ của ch¨²ng, hãy xử như một người chồng;

 

được vậy, con sẽ n¨ºn như người con của Ðấng Tối Cao,

 

v¨¤ Người sẽ thương con hơn cả mẹ của con nữa.

 

Khôn ngoan l¨¤ nh¨¤ gi¨¢o dục

 

11 Khôn ngoan l¨¤m cho con c¨¢i m¨¬nh n¨ºn cao trọng,

 

v¨¤ săn s¨®c những ai kiếm t¨¬m m¨¬nh.

 

12 Ai y¨ºu khôn ngoan l¨¤ y¨ºu sự sống,

 

ai sớm t¨¬m kiếm khôn ngoan sẽ tr¨¤n trề hoan lạc.

 

13 Người nắm được khôn ngoan

 

sẽ được vinh quang l¨¤m gia nghiệp,

 

đi tới đâu, họ cũng được Ðức Ch¨²a ban ph¨²c l¨¤nh.

 

14 Ai phụng sự khôn ngoan th¨¬ cũng phụng thờ Ðấng Th¨¢nh,

 

v¨¤ ai y¨ºu mến khôn ngoan th¨¬ được Ðức Ch¨²a mến y¨ºu.

 

15 Người nghe theo khôn ngoan, th¨¬ x¨¦t xử chư dân,

 

ai gắn b¨® với khôn ngoan sẽ định cư y¨ºn h¨¤n.

 

16 Ai tin tưởng v¨¤o khôn ngoan,

 

sẽ được khôn ngoan l¨¤m gia nghiệp

 

v¨¤ d¨°ng dõi họ cũng sẽ được thừa hưởng.

 

17 V¨¬ ban đầu, khôn ngoan sẽ đồng h¨¤nh với họ

 

qua nẻo đường quanh co,

 

gi¨¢ng xuống tr¨ºn họ hãi h¨´ng run rẩy,

 

v¨¤ d¨´ng kỷ luật của m¨¬nh m¨¤ tôi luyện

 

bao lâu chưa tin tưởng họ được;

 

rồi lại thử th¨¢ch họ qua những ph¨¢n quyết của m¨¬nh.

 

18 Sau đ¨®, khôn ngoan sẽ trở lại với họ tr¨ºn con đường thẳng,

 

khiến họ được mừng vui,

 

v¨¤ khôn ngoan mặc khải cho họ những b¨ª nhiệm của m¨¬nh.

 

19 Nếu người ấy lầm lạc th¨¬ khôn ngoan sẽ bỏ rơi họ,

 

v¨¤ để mặc cho họ sụp đổ.

 

E lệ v¨¤ cả nể

 

20 Hãy để ý tới thời cuộc v¨¤ lo tr¨¢nh điều xấu,

 

v¨¤ đừng chuốc lấy nhục v¨¤o thân.

 

21 V¨¬ c¨® c¨¢i nhục đưa đến tội lỗi,

 

v¨¤ cũng c¨® c¨¢i nhục l¨¤ vinh quang v¨¤ ân sủng.

 

22 Ðừng vị nể ai đến phải thiệt thân,

 

cũng đừng v¨¬ bị nhục m¨¤ để cho m¨¬nh sụp đổ.

 

23 Ðừng ngại l¨ºn tiếng khi cần thiết,

 

24 v¨¬ nhờ lời n¨®i m¨¤ người ta biết được ai khôn ngoan,

 

do ph¨¢t biểu m¨¤ biết được tr¨¬nh độ học vấn.

 

25 Ðừng n¨®i tr¨¢i sự thật,

 

v¨¤ phải biết xấu hổ v¨¬ sự thiếu học của con.

 

26 Ðừng hổ thẹn xưng th¨² tội lỗi m¨¬nh,

 

đừng ngăn chặn d¨°ng sông đang chảy.

 

27 Ðừng c¨²i rạp trước kẻ ngu đần,

 

cũng đừng thi¨ºn vị người quyền thế.

 

28 D¨´ phải chết, con hãy phấn đấu cho sự thật,

 

v¨¤ Ðức Ch¨²a l¨¤ Thi¨ºn Ch¨²a sẽ b¨ºnh vực con.

 

29 Ðừng ăn c¨¤n n¨®i bậy,

 

chớ nhu nhược trễ nải trong công việc của con.

 

30 Ðừng như sư tử trong gia đ¨¬nh,

 

m¨¤ lại nh¨²t nh¨¢t giữa gia nhân.

 

31 Ðừng xo¨¨ tay ra nhận, rồi nắm lại khi phải cho đi.

 

¨C Chương 05 ¨C

 

Gi¨¤u sang v¨¤ tự đắc

 

1 Ðừng cậy v¨¤o t¨¤i sản của con, v¨¤ đừng n¨®i: ¡°Tôi c¨® đủ cả rồi!¡±

 

2 Ðừng chiều theo ước muốn v¨¤ sức lực của con,

 

m¨¤ thoả mãn những đam m¨º của l¨°ng m¨¬nh.

 

3 Ðừng n¨®i: ¡°Ai l¨¤m g¨¬ được tôi?¡±

 

V¨¬ Ðức Ch¨²a l¨¤ Ðấng công minh sẽ trừng phạt.

 

4 Ðừng n¨®i: ¡°Tôi đã phạm tội nhưng n¨¤o c¨® sao?¡±

 

Bởi v¨¬ Ðức Ch¨²a nhẫn nại đ¨®!

 

5 Ðừng ỷ được tha thứ m¨¤ khinh nhờn,

 

rồi cứ chồng chất tội n¨¤y l¨ºn tội kh¨¢c.

 

6 Ðừng n¨®i: ¡°Người rất mực cảm thương,

 

tôi c¨® phạm tội nhiều, Người cũng tha thứ cả!¡±

 

V¨¬ Người thương x¨®t, Người cũng nổi lôi đ¨¬nh,

 

v¨¤ cơn lôi đ¨¬nh của Người ập xuống quân tội lỗi.

 

7 Ðừng tr¨¬ hoãn, hãy trở về với Ðức Ch¨²a đi;

 

đừng lần lữa hết ng¨¤y n¨¤y qua ng¨¤y kh¨¢c,

 

v¨¬ th¨¬nh l¨¬nh Ðức Ch¨²a sẽ nổi cơn thịnh nộ,

 

v¨¤ trong thời trừng phạt, con sẽ phải ti¨ºu vong.

 

8 Ðừng cậy dựa v¨¤o của cải bất ch¨ªnh,

 

v¨¬ điều 𨮠chẳng ¨ªch g¨¬ cho con ng¨¤y con gặp bất hạnh.

 

Cương quyết v¨¤ tự chủ

 

9 Ðừng c¨® gi¨® n¨¤o cũng theo, đường n¨¤o cũng bước,

 

như một t¨ºn tội lỗi lật lọng.

 

10 Hãy giữ vững x¨¢c t¨ªn của m¨¬nh,

 

v¨¤ lời con phải trước sau như một.

 

11 Hãy mau mắn nghe,

 

nhưng thong thả rồi hãy trả lời.

 

12 Nếu biết th¨¬ trả lời cho người ta,

 

bằng không, th¨¬ hãy đặt tay l¨ºn miệng.

 

13 Vinh hay nhục đều ở lời n¨®i cả,

 

v¨¤ c¨¢i lưỡi ch¨ªnh l¨¤ mối hoạ cho con người.

 

14 Ðừng để bị mang tiếng l¨¤ người b¨¦p x¨¦p,

 

cũng đừng ăn n¨®i quanh co.

 

V¨¬ nếu ăn trộm l¨¤ điều nhục nhã,

 

th¨¬ n¨®i lời hai ý c¨¤ng đ¨¢ng l¨ºn ¨¢n gắt gao.

 

15 Trong mọi chuyện lớn nhỏ, đừng tỏ ra vô ý thức;

 

đang l¨¤ bạn, chớ trở n¨ºn th¨´.

 

¨C Chương 06 ¨C

 

1 Quả vậy, bị mang tiếng th¨¬ thật l¨¤ nhục nhã v¨¤ ô danh,

 

cũng như mắc tội hay n¨®i lời hai ý.

 

2 Ðừng dương dương tự đắc khi con quyết định điều g¨¬,

 

kẻo con bị n¨¢t thân như b¨° t¨®t.

 

3 Kẻo l¨¢ c¨¤nh của con, con ngốn sạch,

 

hoa tr¨¢i của con, con ph¨¢ hết,

 

v¨¤ con sẽ chỉ c¨°n như một kh¨²c củi khô.

 

4 Một con người xấu xa l¨¤m băng hoại ch¨ªnh m¨¬nh,

 

tự biến th¨¤nh tr¨° cười cho kẻ th¨´ nghịch.

 

T¨¬nh bạn

 

5 Ăn n¨®i dịu d¨¤ng th¨¬ tăng th¨ºm bạn hữu,

 

ph¨¢t biểu dễ thương th¨¬ tăng th¨ºm lời thân ¨¢i.

 

6 Ước chi c¨® nhiều người sống ho¨¤ nhã với con;

 

nhưng cố vấn cho con, th¨¬ trong muôn ng¨¤n chỉ n¨ºn chọn một.

 

7 Nếu con muốn l¨¤m bạn với ai th¨¬ hãy thử người ấy trước,

 

nhưng đừng vội tin tưởng ngay.

 

8 V¨¬ c¨® kẻ chỉ l¨¤ bạn nhất thời,

 

ng¨¤y con gặp nạn, n¨® chẳng c¨°n l¨¤ bạn nữa.

 

9 C¨® người l¨¤ bạn lại trở n¨ºn th¨´,

 

v¨¤ tiết lộ chuyện cãi nhau, khiến con phải xấu hổ.

 

10 C¨® người l¨¤ bạn khi đồng h¨¤nh với con,

 

nhưng ng¨¤y con gặp nạn, n¨® chẳng c¨°n l¨¤ bạn nữa.

 

11 Khi con gặp may, th¨¬ n¨® chẳng kh¨¢c n¨¤o ch¨ªnh con:

 

gia nhân con, n¨® tự do sai bảo.

 

12 Nhưng l¨²c con sa cơ, n¨® liền chống lại v¨¤ l¨¢nh mặt con luôn.

 

13 Với quân th¨´, con hãy tr¨¢nh xa,

 

c¨°n với b¨¨ bạn, con phải coi chừng.

 

14 Người bạn trung th¨¤nh l¨¤ một nơi nương tựa vững chắc,

 

ai gặp được người bạn như thế, l¨¤ gặp được kho t¨¤ng.

 

15 Không g¨¬ đổi lấy được một người bạn trung th¨¤nh,

 

v¨¤ gi¨¢ trị của người bạn ấy, không cân n¨¤o lường được.

 

16 Người bạn trung th¨¤nh l¨¤ phương thuốc xoa dịu cuộc đời,

 

những ai k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a sẽ gặp được người như vậy.

 

17 Người k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a th¨¬ điều khiển được t¨¬nh bạn của m¨¬nh

 

v¨¬ bản thân m¨¬nh thế n¨¤o, th¨¬ cận thân m¨¬nh cũng thế.

 

Học tập khôn ngoan

 

18 Con ơi, từ thiếu thời, hãy hấp thụ gi¨¢o huấn,

 

th¨¬ tới khi t¨®c bạc, con sẽ được khôn ngoan.

 

19 Như người c¨¤y v¨¤ kẻ gieo, con hãy vun trồng khôn ngoan,

 

v¨¤ đợi chờ hoa thơm tr¨¢i tốt của đức ấy;

 

v¨¬ con phải kh¨® nhọc vun trồng một thời gian thôi,

 

rồi chẳng bao lâu sẽ được ăn hoa tr¨¢i.

 

20 Gi¨¢o huấn quả thật l¨¤ gay go đối với những kẻ vô học,

 

v¨¤ kẻ vô tâm vô tr¨ª th¨¬ không ki¨ºn tr¨¬ trong việc thụ gi¨¢o.

 

21 Gi¨¢o huấn, như đ¨¢ tảng thử sức, 𨨠nặng tr¨ºn người ấy,

 

rồi chẳng mấy chốc n¨® sẽ vứt bỏ đi.

 

22 Quả thật, khôn ngoan xứng với t¨ºn m¨¬nh:

 

không phải nhiều người biết rõ đâu!

 

23 Con ơi, hãy lắng nghe v¨¤ đ¨®n nhận điều ta dạy bảo,

 

v¨¤ đừng vứt bỏ ý kiến của ta.

 

24 Hãy đưa chân cho khôn ngoan x¨ªch lại,

 

v¨¤ c¨²i đầu cho khôn ngoan đặt dây cương.

 

25 Hãy gh¨¦ vai mang lấy,

 

v¨¤ đừng bất mãn v¨¬ bị khôn ngoan r¨¤ng buộc.

 

26 Với tất cả tâm t¨¬nh, hãy trau dồi khôn ngoan,

 

v¨¤ đường lối của khôn ngoan, hãy gắng công tuân giữ.

 

27 Cứ theo dõi v¨¤ kiếm t¨¬m,

 

th¨¬ khôn ngoan sẽ tỏ m¨¬nh ra cho con biết,

 

v¨¤ một khi đã nắm được rồi, con chớ buông ra.

 

28 V¨¬ cuối c¨´ng, khôn ngoan sẽ cho con được nghỉ ngơi y¨ºn h¨¤n,

 

v¨¤ sẽ trở th¨¤nh niềm hoan lạc của con.

 

29 Xiềng x¨ªch của khôn ngoan sẽ l¨¤ nơi nương tựa vững chắc,

 

v¨¤ dây cương của khôn ngoan

 

sẽ như trang phục huy ho¨¤ng của con.

 

30 Ách của khôn ngoan l¨¤ đồ trang sức bằng v¨¤ng,

 

v¨¤ dây buộc của khôn ngoan l¨¤ dải điều quý gi¨¢.

 

31 Con sẽ mặc lấy khôn ngoan như ¨¢o cho¨¤ng rực rỡ,

 

đội l¨ºn đầu như triều thi¨ºn biểu lộ niềm vui.

 

32 Con ơi, nếu muốn, con sẽ l¨¤ người c¨® học,

 

nếu để tâm, con sẽ th¨¤nh người khôn kh¨¦o.

 

33 Nếu th¨ªch nghe, con sẽ học được nhiều,

 

nếu biết lắng tai để ý, con sẽ trở n¨ºn khôn.

 

34 Hãy c¨® mặt khi c¨¢c bậc lão th¨¤nh hội họp,

 

thấy vị n¨¤o khôn ngoan, hãy hết l¨°ng gắn b¨®.

 

35 Mọi lời lẽ về Thi¨ºn Ch¨²a, con hãy th¨ªch nghe,

 

những châm ngôn ý nhị, con đừng bỏ uổng.

 

36 Thấy người học thức uy¨ºn thâm, con hãy năng lui tới,

 

chân đi m¨°n ngưỡng cửa nh¨¤ họ.

 

37 Hãy suy gẫm c¨¢c mệnh lệnh Ðức Ch¨²a đã truyền,

 

c¨¢c điều răn của Người, hãy luôn luôn để ý.

 

Ch¨ªnh Người l¨¤m cho tâm hồn con ki¨ºn vững,

 

v¨¤ cho con được khôn ngoan như l¨°ng sở nguyện.

 

¨C Chương 07 ¨C

 

Một số lời khuy¨ºn

 

1 Ðừng l¨¤m điều xấu, th¨¬ c¨¢i xấu sẽ không thắng được con.

 

2 Ðiều bất công, con hãy xa tr¨¢nh, th¨¬ n¨® sẽ l¨¢nh xa con.

 

3 Con ơi, đừng gieo tr¨ºn những luống bất công,

 

kẻo phải gặt bất công gấp bảy lần.

 

4 Ðừng xin Ðức Ch¨²a cho con quyền cao,

 

cũng đừng xin vua cho con chức trọng.

 

5 Ðừng tưởng m¨¬nh l¨¤ công ch¨ªnh trước mặt Ðức Ch¨²a,

 

cũng đừng ra vẻ khôn ngoan b¨ºn cạnh đức vua.

 

6 Ðừng t¨¬m c¨¢ch để được l¨¤m thẩm ph¨¢n,

 

nếu con không c¨® khả năng nhổ rễ bất công;

 

kẻo rồi v¨¬ nể mặt kẻ quyền thế,

 

m¨¤ con l¨¤m tổn thương đức li¨ºm khiết của con.

 

7 Ðừng l¨¤m thiệt hại cho dân ch¨²ng trong th¨¤nh,

 

cũng đừng kh¨²m n¨²m trước đ¨¢m đông.

 

8 Ðừng để tội n¨¤o tr¨®i buộc con đến hai lần,

 

v¨¬ một lần thôi cũng đủ để bị phạt.

 

9 Ðừng n¨®i: ¡°Thi¨ºn Ch¨²a Tối Cao

 

sẽ nh¨¬n v¨¤o số lượng lớn lễ phẩm tôi dâng,

 

n¨ºn khi tôi mang tới, Người sẽ chấp nhận.¡±

 

10 Con đừng nh¨²t nh¨¢t khi cầu nguyện,

 

v¨¤ đừng coi thường việc l¨¤m ph¨²c bố th¨ª.

 

11 Ðừng cười nhạo ai đang cay đắng trong l¨°ng,

 

v¨¬ c¨® Ðấng vừa hạ xuống vừa cất nhắc l¨ºn.

 

12 Ðừng d¨´ng lời gian dối m¨¤ hại anh em,

 

đối với một người bạn cũng không n¨ºn l¨¤m như thế.

 

13 Ðừng chủ ý bịa đặt điều gian dối n¨¤o,

 

v¨¬ cứ như thế sẽ chẳng đưa tới g¨¬ tốt đẹp.

 

14 Giữa đông đảo c¨¢c bậc lão th¨¤nh, con chớ ba hoa,

 

v¨¤ khi cầu nguyện th¨¬ đừng lải nhải.

 

15 Ðừng ch¨¢n gh¨¦t những công việc vất vả nhọc nhằn,

 

cũng như việc đồng ¨¢ng Ðấng Tối Cao đã định.

 

16 Ðừng nhập bọn với phường tội lỗi,

 

hãy nhớ rằng cơn thịnh nộ không chậm trễ đâu!

 

17 Hãy khi¨ºm nhường hạ m¨¬nh xuống,

 

v¨¬ lửa v¨¤ gi¨°i bọ l¨¤ h¨¬nh phạt d¨¤nh cho kẻ vô đạo.

 

18 Ðừng đem bạn hữu đổi lấy lợi lộc,

 

cũng đừng đổi người anh em chân ch¨ªnh lấy v¨¤ng Ô-phia.

 

19 Ðừng rời bỏ người vợ khôn ngoan đức hạnh,

 

v¨¬ duy¨ºn d¨¢ng của n¨¤ng quý hơn cả v¨¤ng nữa.

 

20 Ðừng ngược đãi người ở biết l¨¤m việc hết m¨¬nh,

 

cũng như người l¨¤m công biết xả thân.

 

21 Hãy hết l¨°ng y¨ºu thương người ở n¨¤o s¨¢ng tr¨ª,

 

v¨¤ đừng từ chối không cho n¨® tự do.

 

Con c¨¢i

 

22 Con c¨® s¨²c vật ư? Hãy săn s¨®c ch¨²ng.

 

Nếu ch¨²ng l¨¤m lợi cho con, th¨¬ giữ ch¨²ng lại.

 

23 C¨® con c¨¢i ư? Hãy gi¨¢o dục

 

v¨¤ uốn nắn ch¨²ng ngay từ thuở c¨°n thơ.

 

24 C¨® con g¨¢i ư? Hãy lo giữ g¨¬n tấm thân của ch¨²ng,

 

nhưng đừng ra mặt vui vẻ xuề xo¨¤.

 

25 Gả chồng cho con g¨¢i, l¨¤ con đã l¨¤m xong một việc lớn,

 

nhưng phải gả cho người thông minh.

 

26 Con c¨® người vợ hợp với con ư? Th¨¬ chớ ruồng bỏ,

 

nhưng đừng tin tưởng người vợ con không th¨ªch.

 

Cha mẹ

 

27 Cha con, con hãy hết l¨°ng tôn k¨ªnh,

 

v¨¤ đừng qu¨ºn ơn mẹ đã mang nặng đẻ đau.

 

28 Hãy luôn nhớ công ơn dưỡng dục sinh th¨¤nh,

 

công ơn ấy, con sẽ lấy chi đ¨¢p đền cho cân xứng?

 

C¨¢c tư tế

 

29 Hãy hết l¨°ng k¨ªnh tôn Ðức Ch¨²a

 

v¨¤ k¨ªnh trọng c¨¢c tư tế của Người.

 

30 Hãy hết sức y¨ºu mến Ðấng tạo th¨¤nh n¨ºn con,

 

đừng bỏ rơi c¨¢c thừa t¨¢c vi¨ºn của Người.

 

31 Hãy k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a v¨¤ tôn trọng vị tư tế,

 

hãy trao cho ng¨¤i phần thuộc về ng¨¤i, như luật truyền cho con:

 

của đầu m¨´a, của lễ tạ tội, bả vai phải biếu,

 

rồi của lễ th¨¢nh ho¨¢ v¨¤ phần tinh hoa tr¨ªch từ của th¨¢nh.

 

Những kẻ ngh¨¨o v¨¤ người đau khổ

 

32 Hãy rộng tay cứu gi¨²p người ngh¨¨o kh¨®,

 

để con được hưởng trọn vẹn ph¨²c l¨¤nh.

 

33 Hãy l¨¤m ơn cho mọi người c¨°n sống,

 

ngay cả với người đã chết, cũng đừng từ chối l¨¤m ơn.

 

34 Ðừng ngoảnh mặt không nh¨¬n những ai đang than kh¨®c,

 

với những người sầu khổ, con hãy biết chia buồn.

 

35 Ðừng ngại thăm nom người đau ốm,

 

v¨¬ nhờ những việc như thế m¨¤ con sẽ được mến y¨ºu.

 

36 Trong mọi lời ăn tiếng n¨®i,

 

hãy nghĩ đến đời con chung cuộc thế n¨¤o,

 

th¨¬ mãi mãi con sẽ không phạm tội.

 

¨C Chương 08 ¨C

 

Thận trọng th¨¬ suy đi nghĩ lại

 

1 Con đừng chống chọi với người quyền thế, kẻo rơi v¨¤o tay họ.

 

2 Ðừng tranh chấp với người gi¨¤u,

 

kẻo họ lấy thế mạnh m¨¤ chống lại con;

 

v¨¬ v¨¤ng bạc l¨¤m cho bao người hư hỏng

 

v¨¤ l¨°ng dạ vua ch¨²a ngả nghi¨ºng.

 

3 Ðừng chống chọi với kẻ lắm mồm,

 

cũng đừng chất củi th¨ºm v¨¤o lửa.

 

4 Ðừng đ¨´a giỡn với kẻ vô gi¨¢o dục,

 

kẻo tổ ti¨ºn con bị khinh ch¨º.

 

5 Một người đã biết hối lỗi, con đừng la rầy,

 

hãy nhớ rằng tất cả ch¨²ng ta đều đ¨¢ng phạt.

 

6 Ðừng khinh dể người đã cao ni¨ºn,

 

v¨¬ đến lượt ch¨²ng ta rồi cũng gi¨¤ hết cả.

 

7 Khi c¨® người n¨¤o chết, con chớ vui mừng,

 

hãy nhớ rằng tất cả ch¨²ng ta đều phải chết.

 

Truyền thống

 

8 Chớ khinh thường chuyện c¨¢c bậc khôn ngoan kể lại,

 

hãy nghiền ngẫm phương ngôn của c¨¢c ng¨¤i;

 

v¨¬ nhờ học với c¨¢c ng¨¤i m¨¤ con c¨® được kiến thức,

 

v¨¤ biết c¨¢ch phục vụ c¨¢c bậc quyền cao.

 

9 Ðừng bỏ qua chuyện c¨¢c vị cao ni¨ºn kể lại,

 

v¨¬ ch¨ªnh c¨¢c ng¨¤i đã học hỏi nơi tổ ti¨ºn m¨¬nh;

 

nhờ học với c¨¢c ng¨¤i m¨¤ con c¨® được sự hiểu biết,

 

v¨¤ khi cần, con biết đưa ra câu trả lời th¨ªch hợp.

 

Cẩn thận

 

10 Ðừng khơi dậy lửa đam m¨º của người tội lỗi,

 

kẻo ch¨ªnh con bị đốt ch¨¢y trong ngọn lửa của y.

 

11 Con chớ đương đầu với kẻ vũ phu,

 

kẻo n¨® n¨ºn như c¨¢i bẫy cho con lỡ lời.

 

12 Ðừng cho kẻ mạnh thế hơn con vay mượn,

 

cho họ mượn l¨¤ kể như mất đứt rồi.

 

13 Ðừng đứng ra bảo đảm điều g¨¬ vượt qu¨¢ sức con,

 

nếu đã bảo đảm, th¨¬ lo m¨¤ thanh to¨¢n.

 

14 Ðừng tranh kiện với quan to¨¤,

 

to¨¤ sẽ v¨¬ danh dự của ông m¨¤ xử cho ông thắng.

 

15 Ðừng đồng h¨¤nh với quân bạt mạng, kẻo n¨® ăn hiếp con;

 

v¨¬ ch¨ªnh n¨® chỉ l¨¤m theo sở th¨ªch:

 

sự đi¨ºn rồ của n¨® l¨¤m cho cả hai phải ti¨ºu vong.

 

16 Ðừng đ¨¢nh nhau với kẻ hung dữ,

 

cũng đừng đi qua nơi vắng vẻ với y;

 

v¨¬ y coi chuyện đổ m¨¢u như không vậy,

 

v¨¤ y sẽ tấn công con nơi chẳng c¨® ai cứu gi¨²p.

 

17 Ðừng b¨¤n hỏi người ngu, v¨¬ n¨® không giữ k¨ªn được.

 

18 Trước mặt người lạ, chớ l¨¤m điều phải giữ k¨ªn,

 

v¨¬ con chẳng biết chuyện g¨¬ sẽ xảy ra.

 

19 Ðừng tâm sự với bất cứ người n¨¤o,

 

đừng tưởng l¨¤m như vậy l¨¤ người ta th¨ªch.

 

¨C Chương 09 ¨C

 

Ш¤n b¨¤ con g¨¢i

 

1 Ðừng ghen với người vợ m¨¤ con đang ôm ấp,

 

kẻo con dạy cho n¨¤ng nghĩ xấu về con.

 

2 Ðừng ph¨® mặc hồn con cho một người đ¨¤n b¨¤,

 

kẻo bị n¨® 𨨠đầu 𨨠cổ.

 

3 Ðừng đ¨®n đường một g¨¢i l¨¤ng chơi,

 

kẻo con rơi v¨¤o bẫy của n¨®.

 

4 Ðừng đi lại với một ả đ¨¤o,

 

kẻo con mắc phải mưu mô của n¨®.

 

5 Ðừng ch¨°ng chọc nh¨¬n n¨¤ng trinh nữ,

 

kẻo con sa ngã m¨¤ bị phạt với n¨¤ng.

 

6 Ðừng trao thân cho đĩ điếm,

 

kẻo con phải khuynh gia bại sản.

 

7 Ngo¨¤i đường phố, mắt đừng l¨¢o li¨ºn,

 

trong ngõ hẻm, chớ c¨® la c¨¤.

 

8 Hãy tr¨¢nh đừng nh¨¬n người phụ nữ nhan sắc,

 

cũng đừng ngắm ngh¨ªa một giai nhân xa lạ.

 

V¨¬ sắc đẹp đ¨¤n b¨¤ m¨¤ bao kẻ đảo đi¨ºn,

 

cũng v¨¬ thế m¨¤ ¨¢i t¨¬nh bừng l¨ºn như lửa.

 

9 Chớ ngồi b¨ºn người phụ nữ c¨® chồng,

 

đừng uống rượu với n¨¤ng trong c¨¢c bữa tiệc,

 

kẻo v¨¬ n¨¤ng m¨¤ l¨°ng con nghi¨ºng ngửa,

 

v¨¤ tâm thần chao đảo ti¨ºu vong.

 

Ðối xử với người ta

 

10 Ðừng bỏ rơi người bạn cố tri:

 

người mới đâu c¨® gi¨¢ bằng người cũ.

 

Rượu mới thế n¨¤o, th¨¬ bạn mới cũng vậy;

 

để lâu rồi uống, mới thấy ngon.

 

11 Chớ ghen với người tội lỗi được vinh dự,

 

v¨¬ con chẳng biết hậu vận n¨® thế n¨¤o.

 

12 Ðừng vui niềm vui của quân vô đạo;

 

hãy nhớ rằng: ch¨²ng sẽ phải đền tội trước khi xuống âm ty.

 

13 Hãy đứng xa người nắm quyền sinh s¨¢t,

 

th¨¬ con sẽ không c¨°n cảm thấy sợ tử thần.

 

Nếu đến gần n¨®, th¨¬ đừng bất cẩn,

 

kẻo n¨® lại cướp mất mạng con.

 

Hãy nhớ rằng con đang bước qua giữa bao cạm bẫy,

 

v¨¤ đi lại tr¨ºn tường th¨¤nh đầy lỗ châu mai.

 

14 Hãy giao tiếp với người chung quanh khi c¨® thể,

 

v¨¤ năng b¨¤n hỏi với người khôn ngoan.

 

15 Hãy t¨¬m người hiểu biết m¨¤ tr¨° chuyện,

 

v¨¤ mọi điều con n¨®i phải quy về Luật của Ðấng Tối Cao.

 

16 Ðồng b¨¤n với con phải l¨¤ những người công ch¨ªnh,

 

v¨¤ l¨°ng k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a sẽ l¨¤ niềm hãnh diện của con.

 

17 Một t¨¢c phẩm được ca tụng l¨¤ nhờ tay nghệ sĩ,

 

ai lãnh đạo dân th¨¬ phải khôn ngoan trong lời ăn tiếng n¨®i.

 

18 Kẻ lắm mồm lắm miệng, trong th¨¤nh ai cũng ng¨¢n cũng sợ,

 

người n¨®i năng l¨¢u t¨¢u, ai cũng gh¨¦t cũng ch¨º.

 

¨C Chương 10 ¨C

 

Việc cai trị

 

1 Thủ lãnh khôn ngoan th¨¬ gi¨¢o dục dân m¨¬nh,

 

v¨¤ uy thế của người thông minh thật l¨¤ vững chắc.

 

2 Thủ lãnh dân thế n¨¤o,

 

c¨¢c vi¨ºn chức thừa h¨¤nh cũng thế,

 

người đứng đầu một th¨¤nh l¨¤m sao,

 

to¨¤n thể dân cư cũng vậy.

 

3 Một ông vua dốt n¨¢t l¨¤m cho dân nước phải suy vong,

 

một th¨¤nh hưng thịnh

 

l¨¤ nhờ tr¨ª thông minh của c¨¢c nh¨¤ cầm quyền.

 

4 Quyền b¨ªnh tr¨ºn địa cầu nằm trong tay Ðức Ch¨²a,

 

khi đến thời đến buổi, Người sẽ cho xuất hiện kẻ hiền t¨¤i.

 

5 Sự nghiệp của con người nằm trong tay Ðức Ch¨²a,

 

v¨¬ ch¨ªnh Người l¨¤m cho kẻ sĩ được nở mặt nở m¨¤y.

 

Chống t¨ªnh ki¨ºu ngạo

 

6 Khi gặp những chuyện bất công,

 

con đừng o¨¢n hờn người thân cận,

 

cũng đừng l¨¤m bất cứ điều g¨¬ trong cơn giận dữ.

 

7 Ðức Ch¨²a v¨¤ người ph¨¤m đều ch¨º gh¨¦t t¨ªnh ki¨ºu căng,

 

đều coi gian t¨¤ l¨¤ khả ố.

 

8 Quyền b¨¢ chủ chuyển từ dân n¨¤y sang dân nọ,

 

do bất công, bạo lực v¨¤ tiền t¨¤i.

 

9 L¨¤m sao tro bụi lại d¨¢m ki¨ºu căng,

 

v¨¬ ngay khi c¨°n sống, n¨® đã bị xổ ruột?

 

10 Cơn bệnh k¨¦o d¨¤i, giễu cợt cả thầy thuốc,

 

kẻ nay xưng h¨´ng xưng b¨¢, mai đã theo tử thần.

 

11 Khi chết, gia t¨¤i người ta thừa hưởng

 

l¨¤ côn tr¨´ng, sâu bọ v¨¤ rắn rết.

 

12 Con người bắt đầu ki¨ºu căng khi l¨¬a xa Ðức Ch¨²a,

 

khi l¨°ng n¨® l¨¬a xa Ðấng Tạo Th¨¤nh.

 

13 V¨¬ đầu mối của ki¨ºu căng l¨¤ tội lỗi,

 

v¨¤ kẻ quen th¨®i ki¨ºu căng th¨¬ rắc gieo gh¨º tởm;

 

v¨¬ thế Ðức Ch¨²a đã gửi đến những gian truân,

 

v¨¤ ti¨ºu diệt ch¨²ng ho¨¤n to¨¤n.

 

14 Ðức Ch¨²a hạ bệ những ai quyền thế,

 

v¨¤ đặt kẻ hiền l¨¤nh ngồi l¨ºn thay.

 

15 Ðức Ch¨²a đã bứng rễ c¨¢c dân ngoại,

 

v¨¤ đem trồng v¨¤o 𨮠kẻ khi¨ºm nhường.

 

16 Lãnh thổ của chư dân, Ðức Ch¨²a đã đảo lộn,

 

v¨¤ ph¨¢ huỷ đến tận nền tr¨¢i đất.

 

17 Người đã loại ch¨²ng ra khỏi cõi đời v¨¤ huỷ diệt ch¨²ng,

 

đã xo¨¢ sạch ch¨²ng khỏi ký ức người đời.

 

18 Con người được dựng n¨ºn không phải để ki¨ºu ngạo,

 

con c¨¢i của đ¨¤n b¨¤ được sinh ra không phải để giận dữ.

 

Những người đ¨¢ng trọng

 

19 N¨°i giống n¨¤o đ¨¢ng trọng?

 

Thưa n¨°i giống con người.

 

N¨°i giống n¨¤o đ¨¢ng trọng?

 

Thưa những người k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a.

 

N¨°i giống n¨¤o đ¨¢ng khinh?

 

Thưa n¨°i giống con người.

 

N¨°i giống n¨¤o đ¨¢ng khinh?

 

Thưa những kẻ vi phạm c¨¢c điều răn.

 

20 Thủ lãnh th¨¬ đ¨¢ng trọng giữa anh em,

 

c¨°n những ai k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a

 

th¨¬ đ¨¢ng trọng trước mặt Người.

 

22 Kẻ gi¨¤u, người sang cũng như kẻ ngh¨¨o:

 

niềm hãnh diện của tất cả l¨¤ k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a.

 

23 Khinh dể một người ngh¨¨o thông minh l¨¤ không phải lẽ,

 

tôn vinh một người tội lỗi l¨¤ điều chẳng n¨ºn.

 

24 Người l¨¤m lớn, nh¨¤ lãnh đạo, vị nắm quyền đều được tôn vinh,

 

nhưng không ai trong c¨¢c vị 𨮠lớn hơn người k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a.

 

25 Nô bộc m¨¤ khôn ngoan th¨¬ được cả người tự do (cũng) phục vụ,

 

người hiểu biết th¨¬ không lẩm bẩm k¨ºu ca.

 

Ðức khi¨ºm nhường v¨¤ l¨°ng chân thật

 

26 Ðừng khôn xảo, khi l¨¤m công việc của con,

 

cũng đừng sĩ diện, khi con phải ngh¨¨o t¨²ng.

 

27 L¨¤m việc v¨¤ được đầy đủ dư dật,

 

th¨¬ vẫn hơn lang thang kho¨¢c l¨¢c m¨¤ đ¨®i ăn.

 

28 Con ơi, hãy tự h¨¤o một c¨¢ch khi¨ºm tốn,

 

v¨¤ tự trọng đ¨²ng với gi¨¢ trị của con.

 

29 Người phạm tội hại đến bản thân,

 

ai bảo n¨® l¨¤ công ch¨ªnh được?

 

N¨¤o ai tôn trọng được kẻ khinh ch¨ªnh m¨¬nh?

 

30 Kẻ ngh¨¨o được tôn trọng l¨¤ nhờ sự hiểu biết,

 

người gi¨¤u được tôn trọng l¨¤ v¨¬ t¨¤i sản của họ.

 

31 C¨°n ngh¨¨o m¨¤ đã được trọng,

 

th¨¬ khi gi¨¤u sẽ được trọng biết bao?

 

Ðang gi¨¤u m¨¤ đã bị khinh,

 

th¨¬ khi ngh¨¨o c¨°n bị khinh biết mấy?

 

¨C Chương 11 ¨C

 

Ðừng xem mặt bắt h¨¬nh dong

 

1 Người h¨¨n mọn m¨¤ khôn ngoan vẫn c¨® thể ngẩng đầu,

 

v¨¤ được ngồi giữa những người l¨¤m lớn.

 

2 Ðừng khen một người đ¨¤n ông v¨¬ người ấy đẹp,

 

v¨¤ đừng gớm gh¨¦t ai v¨¬ vẻ b¨ºn ngo¨¤i.

 

3 Trong c¨¢c lo¨¤i c¨® c¨¢nh, ong l¨¤ b¨¦ hơn cả,

 

thế m¨¤ n¨® l¨¤m ra chất ngọt hảo hạng.

 

4 Chớ khoe khoang v¨¬ bộ ¨¢o b¨ºn ngo¨¤i,

 

cũng đừng tự cao trong ng¨¤y được vinh dự.

 

Công tr¨¬nh của Ðức Ch¨²a thật lạ l¨´ng,

 

nhưng vẫn l¨¤ b¨ª ẩn đối với ph¨¤m nhân.

 

5 Nhiều bậc đế vương phải ngồi xuống đất,

 

c¨°n kẻ không ai ngờ lại được mang vương miện.

 

6 Lắm người quyền thế bị nhục nhã ¨º chề,

 

v¨¤ nhiều kẻ cao sang bị nộp v¨¤o tay người kh¨¢c.

 

Cân nhắc v¨¤ đắn đo

 

7 Chưa tra x¨¦t th¨¬ đừng buộc tội,

 

suy nghĩ trước rồi hãy tr¨¢ch m¨®c sau.

 

8 Chớ trả lời khi chưa nghe rõ,

 

người ta đang n¨®i th¨¬ chớ ngắt lời.

 

9 Về chuyện không can g¨¬ tới con, con đừng cãi cọ,

 

chớ dây m¨¬nh v¨¤o cuộc tranh chấp của quân tội lỗi.

 

10 Con ơi, chớ lo toan nhiều công việc,

 

c¨® tăng th¨ºm nhiều vẫn chẳng được y¨ºn;

 

c¨® hối hả mấy cũng chẳng tới đâu,

 

c¨® chạy đ¨¤ng n¨¤o cũng không tho¨¢t nổi.

 

11 C¨® người c¨¤ng vất vả, nhọc nhằn v¨¤ hấp tấp,

 

th¨¬ lại c¨¤ng không đạt được g¨¬.

 

Tin cậy v¨¤o một m¨¬nh Thi¨ºn Ch¨²a

 

12 C¨® người yếu đuối cần được nâng đỡ,

 

sức lực thua k¨¦m, t¨²ng thiếu trăm bề,

 

m¨¤ Ðức Ch¨²a lại gh¨¦ mắt nh¨¬n xem, để thi ân cho họ,

 

v¨¤ cất nhắc họ l¨ºn khỏi cảnh khốn c¨´ng.

 

13 Người l¨¤m cho họ ngẩng đầu hi¨ºn ngang,

 

khiến nhiều kẻ phải ngạc nhi¨ºn về họ.

 

14 L¨¤nh dữ, sống chết, gi¨¤u ngh¨¨o, tất cả đều do Ðức Ch¨²a.

 

17 Ph¨²c lộc của Ðức Ch¨²a c¨°n mãi cho những người đạo hạnh,

 

v¨¤ t¨¬nh thương của Người hướng dẫn họ đến muôn đời.

 

18 C¨® kẻ gi¨¤u v¨¬ vun qu¨¦n v¨¤ keo kiệt,

 

v¨¤ đây l¨¤ phần thưởng của n¨®:

 

19 Khi n¨® n¨®i: ¡°Tôi đã t¨¬m được an nh¨¤n,

 

của tôi l¨¤m ra, bây giờ tôi hưởng¡±,

 

th¨¬ n¨® đâu biết thời gian m¨¬nh sống c¨°n bao lâu;

 

n¨® sẽ bỏ lại của cải cho người kh¨¢c v¨¤ sẽ chết.

 

20 Hãy cứ bổn phận của con m¨¤ l¨¤m cho chu đ¨¢o,

 

v¨¤ chăm lo công việc cho đến gi¨¤.

 

21 Ðừng phục người tội lỗi v¨¬ c¨¢c công việc của n¨®,

 

nhưng hãy tin v¨¤o Ðức Ch¨²a,

 

v¨¤ công việc của con, hãy chịu kh¨® m¨¤ l¨¤m,

 

v¨¬ l¨¤m cho kẻ ngh¨¨o bỗng nhi¨ºn n¨ºn gi¨¤u c¨®,

 

đối với Ðức Ch¨²a, l¨¤ chuyện thật dễ d¨¤ng.

 

22 Ph¨²c l¨¤nh của Ðức Ch¨²a l¨¤ phần thưởng cho người đạo hạnh,

 

trong giây l¨¢t Người l¨¤m cho ph¨²c l¨¤nh nở rộ như hoa.

 

23 Con đừng n¨®i: ¡°Tôi cần g¨¬ đây?

 

Rồi ra tôi c¨°n phải c¨® những của n¨¤o nữa?¡±

 

24 Ðừng n¨®i: ¡°Tôi đầy đủ cả rồi,

 

từ đây tôi c¨°n gặp bất hạnh n¨¤o nữa đâu?¡±

 

25 Ng¨¤y gặp vận may, người ta qu¨ºn nỗi bất hạnh,

 

v¨¤ ng¨¤y gặp bất hạnh, người ta chẳng nhớ đến vận may.

 

26 Trong ng¨¤y mệnh chung,

 

trả cho con người theo lối họ đã sống,

 

đối với Ðức Ch¨²a, l¨¤ chuyện thật dễ d¨¤ng.

 

27 Khổ cực một giờ l¨¤m qu¨ºn lạc th¨²,

 

đến cuối đời, công việc của con người mới lộ ra.

 

28 Ðừng khen ai c¨® ph¨²c trước khi họ l¨¬a đời,

 

v¨¬ nh¨¬n v¨¤o con c¨¢i, người

 

ta sẽ biết họ.

 

Coi chừng người gian ¨¢c

 

29 Ðừng bạ ai cũng đưa về nh¨¤,

 

v¨¬ kẻ xảo quyệt c¨® trăm mưu ng¨¤n kế.

 

30 Chim mồi nhốt trong lồng l¨¤m sao,

 

th¨¬ tâm địa kẻ ki¨ºu căng cũng thế;

 

n¨® như th¨¢m tử r¨¬nh chờ con ngã quỵ.

 

31 N¨® mưu toan đổi tốt th¨¤nh xấu,

 

trong những c¨¢i hay nhất, n¨® cũng thấy tỳ ố đ¨¢ng ch¨º.

 

32 Một tia lửa l¨¤m cả đống than ch¨¢y bừng,

 

con người tội lỗi mưu toan chuyện đổ m¨¢u.

 

33 Hãy đề ph¨°ng kẻ gian ¨¢c, v¨¬ n¨® mưu đồ chuyện xấu xa;

 

đừng để n¨® l¨¤m cho con ô danh đến muôn đời.

 

34 Ðưa người lạ về nh¨¤, n¨® sẽ l¨¤m cho con đi¨ºn đảo,

 

khiến con th¨¤nh xa lạ với thân quyến của con.

 

¨C Chương 12 ¨C

 

L¨¤m ơn l¨¤m ph¨²c

 

1 Nếu con l¨¤m việc thiện, th¨¬ hãy biết con l¨¤m cho ai,

 

v¨¤ con ở hiền th¨¬ sẽ gặp l¨¤nh.

 

2 Hãy l¨¤m việc thiện cho người đạo hạnh,

 

con sẽ được đền đ¨¢p,

 

nếu không do người ấy, th¨¬ cũng do Ðấng Tối Cao.

 

3 Sẽ chẳng c¨® chi may l¨¤nh cho kẻ ngoan cố trong điều ¨¢c,

 

cho kẻ không th¨ªch l¨¤m việc từ thiện.

 

4 Hãy cho người đạo hạnh, nhưng đừng gi¨²p kẻ tội lỗi.

 

5 Hãy xử tốt với người khi¨ºm tốn,

 

v¨¤ đừng ủng hộ quân vô đạo,

 

hãy khước từ, đừng cung cấp b¨¢nh ăn cho n¨®,

 

kẻo n¨® được đ¨¤ng chân lân đ¨¤ng đầu;

 

con sẽ gặp hoạn nạn gấp đôi

 

đối lại tất cả những việc l¨¤nh con đã l¨¤m cho n¨®.

 

6 V¨¬ ch¨ªnh Ðấng Tối Cao cũng gớm gh¨¦t phường tội lỗi,

 

Người sẽ trừng phạt để trả o¨¢n quân vô đạo.

 

7 Hãy cho người tốt, nhưng đừng gi¨²p kẻ tội lỗi.

 

Bạn thật bạn giả

 

8 L¨²c gặp may, không nhận ra được ai l¨¤ bạn,

 

khi lâm nạn, chẳng giấu nổi ai l¨¤ th¨´.

 

9 Khi con người gặp may th¨¬ kẻ th¨´ n¨® buồn khổ,

 

l¨²c n¨® lâm nạn th¨¬ bạn hữu cũng tr¨¢nh xa.

 

10 Ðừng bao giờ tin v¨¤o th¨´ địch;

 

v¨¬ như đồng ten s¨¦t thế n¨¤o,

 

th¨¬ sự độc ¨¢c của n¨® cũng vậy.

 

11 Nếu n¨® tự hạ v¨¤ đi đứng kh¨²m n¨²m,

 

th¨¬ con phải cảnh gi¨¢c v¨¤ coi chừng;

 

hãy đối xử với n¨® như người lau gương,

 

v¨¤ biết rằng rốt cuộc n¨® sẽ bị lật tẩy.

 

12 Ðừng để n¨® đứng cạnh con,

 

kẻo n¨® lật nh¨¤o con rồi chiếm lấy chỗ;

 

đừng đặt n¨® ngồi b¨ºn phải con,

 

kẻo ghế của con, n¨® sẽ t¨¬m c¨¢ch chiếm đoạt.

 

Cuối c¨´ng con sẽ hiểu lời ta,

 

v¨¤ sẽ nuối tiếc những điều ta đã n¨®i.

 

13 Ai n¨¤o thương kẻ dụ rắn m¨¤ bị rắn cắn,

 

ai n¨¤o x¨®t mọi kẻ đến gần th¨² dữ đâu?

 

14 Kẻ đồng h¨¤nh với người tội lỗi,

 

v¨¤ tham gia v¨¤o c¨¢c tội của n¨® cũng vậy.

 

15 N¨® ở với con một giờ,

 

nhưng khi con chao đảo, n¨® sẽ không n¨¢n lại với con.

 

16 Kẻ th¨´, ngo¨¤i miệng th¨¬ ngọt xớt,

 

nhưng trong l¨°ng lại t¨ªnh xô con xuống vực sâu.

 

Mắt kẻ th¨´ cũng rưng rưng đẫm lệ,

 

nhưng nếu gặp cơ hội, n¨® không thôi kh¨¢t m¨¢u.

 

17 L¨²c lâm nạn, con sẽ thấy n¨® ở sẵn 𨮠trước con rồi,

 

l¨¤m như gi¨²p đỡ, nhưng kỳ thực lại hất cẳng con.

 

18 N¨® sẽ lắc đầu vỗ tay,

 

n¨®i về con đủ điều m¨¤ để lộ chân tướng n¨®.

 

¨C Chương 13 ¨C

 

Với đồng trang đồng lứa

 

1 Ðụng v¨¤o nhựa th¨¬ sẽ d¨ªnh,

 

chơi với người ki¨ºu ngạo th¨¬ sẽ giống như y.

 

2 G¨¢nh nặng qu¨¢ sức con, con đừng mang lấy,

 

đừng đi lại với kẻ quyền thế v¨¤ gi¨¤u c¨® hơn con.

 

Lọ s¨¤nh để chung với b¨¬nh đồng sao được?

 

Chạm nhau l¨¤ lọ s¨¤nh tan vỡ.

 

3 Người gi¨¤u vừa ăn cướp vừa la l¨¤ng,

 

c¨°n người ngh¨¨o bị thiệt th¨¬ lại phải năn nỉ.

 

4 Nếu con c¨® ¨ªch cho n¨®, n¨® sẽ d¨´ng con,

 

nhưng sẽ bỏ rơi con, nếu con sa cơ thất thế.

 

5 Con c¨® của, n¨® sẽ sống với con,

 

v¨¤ b¨®c lột con không ch¨²t quản ngại.

 

6 Khi cần, n¨® sẽ dỗ ngọt con,

 

n¨® tươi cười với con để l¨¤m con hy vọng,

 

n¨® n¨®i ngon n¨®i ngọt v¨¤ bảo: ¡°Anh cần g¨¬ không?¡±

 

7 N¨® b¨¤y tiệc l¨¤m con xấu hổ để b¨®c lột con đến c¨´ng kiệt,

 

rốt cuộc n¨® sẽ chế nhạo con;

 

rồi sau đ¨®, hễ thấy con l¨¤ n¨® l¨¤m ngơ, v¨¤ lắc đầu khinh dể.

 

8 Coi chừng chớ để người ta dụ dỗ con,

 

kẻo v¨¬ dại khờ m¨¤ con bị nhục.

 

9 Khi người quyền thế mời gọi con, con hãy lẩn đi,

 

như thế, người ta c¨¤ng mời mọc con hơn nữa.

 

10 Ðừng vồ vập, kẻo bị tống cổ ra,

 

cũng đừng đứng xa, kẻo bị qu¨ºn mất.

 

11 Ðừng h¨°ng ăn n¨®i với họ như kẻ ngang h¨¤ng,

 

cũng đừng tin những lời lẽ ba hoa của họ;

 

v¨¬ họ n¨®i nhiều l¨¤ c¨® ý thử con,

 

v¨¤ giả bộ tươi cười với con l¨¤ để d¨° x¨¦t.

 

12 Ai không giữ k¨ªn lời tâm sự của người kh¨¢c, 𨮠l¨¤ kẻ t¨¤n nhẫn,

 

c¨® ai bị h¨¤nh hạ hay xiềng x¨ªch, n¨® cũng chẳng quan tâm.

 

13 Hãy cẩn thận, hãy hết sức coi chừng,

 

v¨¬ con đang đồng h¨¤nh với sự suy vong rồi đ¨®.

 

15 Sinh vật n¨¤o cũng ưa th¨ªch đồng loại của m¨¬nh,

 

v¨¤ người n¨¤o cũng ưa th¨ªch người thân cận.

 

16 X¨¢c thịt n¨¤o th¨¬ kết hợp theo giống đ¨®,

 

v¨¤ con người th¨¬ gắn b¨® với đồng loại của m¨¬nh.

 

17 S¨®i sống chung với chi¨ºn sao được?

 

Kẻ tội lỗi với người đạo hạnh cũng thế.

 

18 Ho¨¤ b¨¬nh sao được giữa ch¨® rừng v¨¤ ch¨® nh¨¤?

 

V¨¤ ho¨¤ b¨¬nh sao được giữa kẻ gi¨¤u sang với người lam lũ?

 

19 Lừa hoang trong sa mạc l¨¤ mồi cho sư tử,

 

cũng vậy, kẻ ngh¨¨o t¨²ng l¨¤ mồi cho bọn gi¨¤u sang.

 

20 Ðối với kẻ ki¨ºu ngạo th¨¬ thấp h¨¨n l¨¤ điều gh¨º tởm,

 

cũng vậy, đối với người gi¨¤u c¨® th¨¬ kẻ ngh¨¨o l¨¤ đồ gớm gh¨º.

 

21 Người gi¨¤u trượt chân th¨¬ được bạn b¨¨ nâng đỡ,

 

c¨°n kẻ ngh¨¨o m¨¤ ngã th¨¬ bị bạn hữu bỏ rơi.

 

22 Người gi¨¤u m¨¤ c¨® lỡ, th¨¬ nhiều người cứu gỡ cho,

 

c¨® n¨®i bậy, người ta cũng cho l¨¤ phải.

 

Kẻ ngh¨¨o c¨® lỡ, th¨¬ người ta ch¨º tr¨¢ch,

 

c¨® n¨®i hay, thi¨ºn hạ cũng chẳng kể v¨¤o đâu.

 

23 Người gi¨¤u l¨ºn tiếng th¨¬ mọi người im lặng,

 

người ta đưa lời của n¨® l¨ºn tận ch¨ªn tầng mây;

 

khi kẻ ngh¨¨o l¨ºn tiếng th¨¬ họ bảo: ¡°Ai vậy?¡±

 

Nếu n¨® vấp, họ sẽ xô cho t¨¦ nh¨¤o.

 

24 Gi¨¤u l¨¤ tốt nếu không mắc tội,

 

nhưng theo lời kẻ vô đạo th¨¬ ngh¨¨o l¨¤ xấu.

 

25 L¨°ng người l¨¤m thay đổi n¨¦t mặt,

 

để lộ ra c¨¢i tốt hay c¨¢i xấu.

 

26 N¨¦t mặt vui tươi l¨¤ dấu chỉ một tâm hồn hạnh ph¨²c.

 

Phải lao tâm khổ tứ lắm mới l¨¤m được c¨¢c dụ ngôn.

 

¨C Chương 14 ¨C

 

Hạnh ph¨²c thật

 

1 Ph¨²c thay kẻ không ăn n¨®i lỡ lầm,

 

v¨¤ không phải khổ v¨¬ hối hận.

 

2 Ph¨²c thay ai không bị lương tâm cắn rứt,

 

v¨¤ kẻ không rơi v¨¤o thất vọng.

 

Ðố kỵ v¨¤ h¨¤ tiện

 

3 Của cải không lợi g¨¬ cho kẻ tiểu nhân,

 

đối với con người đố kỵ, th¨¬ t¨¤i sản để l¨¤m g¨¬?

 

4 T¨ªch luỹ m¨¤ vong thân l¨¤ t¨ªch luỹ cho kẻ kh¨¢c,

 

người kh¨¢c sẽ hưởng d¨´ng của cải n¨® thu gom.

 

5 Xấu với bản thân th¨¬ tốt với ai được?

 

Ngay cả với t¨¤i sản của m¨¬nh, n¨® cũng không được hưởng.

 

6 Không ai tệ hơn kẻ l¨¤m hại ch¨ªnh m¨¬nh,

 

v¨¤ 𨮠l¨¤ công trả cho sự gian ¨¢c của n¨®.

 

7 N¨® c¨® l¨¤m điều tốt, th¨¬ chẳng qua v¨¬ vô t¨¬nh,

 

cuối c¨´ng n¨® cũng để lộ ra sự gian ¨¢c của n¨®.

 

8 Ai nh¨¬n với con mắt đố kỵ l¨¤ người xấu,

 

n¨® ngoảnh mặt đi v¨¤ khinh dể thi¨ºn hạ.

 

9 Kẻ c¨® mắt tham lam th¨¬ không bằng l¨°ng với phận m¨¬nh,

 

v¨¤ keo kiệt l¨¤m cho tâm hồn ra cằn cỗi.

 

10 Kẻ c¨® mắt xấu xa th¨¬ keo kiệt về miếng ăn,

 

v¨¤ tr¨ºn b¨¤n ăn, trông thật sơ s¨¤i.

 

11 Con ơi, nếu c¨® của, hãy l¨¤m cho đời con được tốt đẹp,

 

v¨¤ tiến dâng lễ vật l¨ºn Ðức Ch¨²a sao cho xứng.

 

12 Hãy nhớ rằng c¨¢i chết không tr¨¬ hoãn đâu,

 

v¨¤ ng¨¤y hẹn của âm phủ, con n¨¤o c¨® biết!

 

13 Trước khi chết, hãy l¨¤m ơn cho thân hữu,

 

v¨¤ rộng rãi với họ theo khả năng của con.

 

14 Ðừng từ chối không hưởng một ng¨¤y vui,

 

ho¨¤i bão của con, đừng để cho phần n¨¤o trôi đi mất.

 

15 N¨¤o con không để lại công kh¨® của con cho người kh¨¢c,

 

v¨¤ mồ hôi nước mắt của con

 

cho người ta bắt thăm chia ch¨¢c 𨮠sao?

 

16 Hãy cho v¨¤ nhận, hãy l¨¤m cho tâm hồn m¨¬nh khuây khoả,

 

v¨¬ trong âm phủ, c¨°n t¨¬m đâu ra kho¨¢i lạc!

 

17 Mọi x¨¢c ph¨¤m như chiếc ¨¢o, thảy đều m¨°n hao,

 

v¨¬ quy luật muôn đời l¨¤: chắc chắn con sẽ phải chết.

 

18 Như c¨¤nh l¨¢ tr¨ºn cây rậm rạp:

 

l¨¢ rụng xuống, l¨¢ lại mọc ra,

 

th¨¬ c¨¢c thế hệ người ph¨¤m cũng vậy:

 

lớp kết th¨²c, lớp lại sinh ra.

 

19 Mọi công tr¨¬nh phải hư n¨¢t đều ti¨ºu tan hết thảy,

 

v¨¤ t¨¢c giả của ch¨²ng cũng theo ch¨²ng ra đi.

 

Hạnh ph¨²c của người khôn ngoan

 

20 Ph¨²c thay kẻ nghiền ngẫm khôn ngoan,

 

v¨¤ biết d¨´ng tr¨ª khôn m¨¤ suy luận.

 

21 Ph¨²c thay kẻ để tâm suy nghĩ về đường lối của khôn ngoan,

 

v¨¤ hiểu được c¨¢c b¨ª nhiệm của đức ấy.

 

22 Như một thợ săn, người ấy theo vết của khôn ngoan,

 

v¨¤ tr¨ºn đường của khôn ngoan, n¨® r¨¬nh chờ.

 

23 N¨® nh¨¬n v¨¤o cửa sổ của khôn ngoan,

 

v¨¤ lắng nghe b¨ºn cửa ra v¨¤o.

 

24 N¨® ở s¨¢t nh¨¤ của khôn ngoan,

 

v¨¤ đ¨®ng đinh v¨¤o tường.

 

25 N¨® dựng lều dưới c¨¢nh tay của khôn ngoan,

 

v¨¤ sẽ được ở nơi hạnh ph¨²c.

 

26 N¨® sẽ đặt con c¨¢i dưới sự che chở của khôn ngoan,

 

v¨¤ dưới t¨¢n l¨¢ của khôn ngoan, n¨® sẽ tr¨² ẩn.

 

27 Dưới b¨®ng của khôn ngoan, n¨® không bị n¨®ng bức,

 

v¨¤ trong vinh quang của khôn ngoan, n¨® sẽ cư ngụ.

 

¨C Chương 15 ¨C

 

1 Ðiều đ¨®, kẻ k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a sẽ thi h¨¤nh,

 

v¨¤ người tuân giữ Lề Luật sẽ đạt được khôn ngoan.

 

2 Như mẹ hiền, khôn ngoan sẽ ra gặp người ấy,

 

v¨¤ như tân nương trinh khiết, khôn ngoan sẽ đ¨®n ch¨¤o,

 

3 sẽ lấy hiểu biết l¨¤m b¨¢nh cho người ấy ăn,

 

lấy khôn ngoan l¨¤m nước cho người ấy uống.

 

4 Người ấy sẽ dựa v¨¤o khôn ngoan v¨¤ không chao đảo,

 

sẽ gắn b¨® với khôn ngoan v¨¤ không thẹn th¨´ng.

 

5 Khôn ngoan sẽ l¨¤m cho người ấy

 

trổi vượt tr¨ºn c¨¢c đồng li¨ºu,

 

v¨¤ ở nơi đại hội, sẽ gi¨²p người ấy l¨ºn tiếng.

 

6 Người ấy sẽ được sung sướng,

 

được vui mừng như đội triều thi¨ºn,

 

v¨¤ thừa hưởng danh thơm đến muôn đời.

 

7 Những kẻ ngu đốt sẽ không chiếm được khôn ngoan,

 

v¨¤ những người tội lỗi sẽ chẳng được thấy bao giờ.

 

8 Khôn ngoan xa c¨¢ch ki¨ºu ngạo,

 

v¨¤ vắng b¨®ng trong tâm tưởng những người gian dối.

 

9 Lời ca tụng tr¨ºn môi miệng tội lỗi l¨¤ vô nghĩa,

 

v¨¬ không phải từ Ðức Ch¨²a m¨¤ đến.

 

10 V¨¬ lời ca tụng phải được n¨®i ra trong khôn ngoan,

 

v¨¤ phải được Ðức Ch¨²a hướng dẫn.

 

Tự do của con người

 

11 Con đừng n¨®i: ¡°Tại Ðức Ch¨²a m¨¤ tôi phạm tội¡±,

 

v¨¬ điều Người gớm gh¨¦t, th¨¬ Người không l¨¤m.

 

12 Ðừng n¨®i: ¡°Ch¨ªnh Người l¨¤m tôi lầm đường lạc lối¡±,

 

v¨¬ Người không cần kẻ tội lỗi.

 

13 Mọi điều kinh tởm, Ðức Ch¨²a đều gớm gh¨º,

 

v¨¤ những kẻ k¨ªnh sợ Người cũng không ưa chuộng.

 

14 Từ nguy¨ºn thuỷ, ch¨ªnh Ch¨²a đã l¨¤m n¨ºn con người,

 

v¨¤ để n¨® tự quyết định lấy.

 

15 Nếu con muốn th¨¬ hãy giữ c¨¢c điều răn

 

m¨¤ trung t¨ªn l¨¤m điều đẹp ý Người.

 

16 Trước mặt con, Người đã đặt lửa v¨¤ nước,

 

con muốn g¨¬, hãy đưa tay ra m¨¤ lấy.

 

17 Trước mặt con người l¨¤ cửa sinh cửa tử,

 

ai th¨ªch g¨¬, sẽ được c¨¢i đ¨®.

 

18 V¨¬ tr¨ª khôn ngoan của Ðức Ch¨²a thật lớn lao,

 

Người mạnh mẽ uy quyền v¨¤ trông thấy tất cả.

 

19 Người để mắt nh¨¬n xem những ai k¨ªnh sợ Người,

 

v¨¤ biết rõ tất cả những g¨¬ người ta thực hiện.

 

20 Người không truyền cho ai ăn ở thất đức, cũng không cho ph¨¦p ai phạm tội.

 

¨C Chương 16 ¨C

 

Kẻ gian ¨¢c bị nguyền rủa

 

1 Con đ¨¤n ch¨¢u đống m¨¤ vô dụng, con đừng ham,

 

cũng đừng vui v¨¬ lũ con bất nhân bất nghĩa.

 

2 Ch¨²ng c¨® đông đảo mấy, con cũng đừng vui,

 

nếu ch¨²ng không c¨® l¨°ng k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a.

 

3 Ch¨²ng c¨® l¨¤m n¨ºn sự nghiệp ở đời, con đừng tin tưởng,

 

c¨® đông con nhiều ch¨¢u, con cũng chớ trông nhờ;

 

v¨¬ cả ng¨¤n cũng không bằng một

 

v¨¤ chết m¨¤ không con c¨°n hơn c¨® những người con bất nghĩa.

 

4 Nhờ một người thông minh s¨¢ng suốt

 

m¨¤ một th¨¤nh đông đ¨²c dân cư,

 

c¨°n giống n¨°i chẳng kể chi luân thường đạo lý sẽ bị tuyệt diệt.

 

5 Mắt tôi đã thấy nhiều điều như thế,

 

v¨¤ tai tôi c¨°n nghe những điều dữ dội hơn.

 

6 Lửa bừng ch¨¢y thi¨ºu đốt đ¨¢m hội quân tội lỗi,

 

cơn Thịnh Nộ bốc l¨ºn trừng phạt n¨°i bất tuân;

 

7 v¨¬ Người đã không tha cho bọn khổng lồ thuở trước,

 

những kẻ cậy sức m¨¬nh m¨¤ phản loạn.

 

8 Người đã chẳng buông tha những kẻ cho ông L¨®t ở nhờ,

 

những kẻ Người gớm gh¨¦t v¨¬ ch¨²ng ki¨ºu ngạo.

 

9 Người không x¨®t thương giống n¨°i mang ¨¢n diệt vong,

 

những kẻ bị loại trừ v¨¬ tội lỗi của ch¨²ng,

 

10 cũng như s¨¢u trăm ng¨¤n bộ binh,

 

những kẻ cứng l¨°ng c¨´ng nhau cấu kết.

 

11 Dầu chỉ c¨® một người cứng cổ không bị phạt,

 

th¨¬ 𨮠cũng l¨¤ điều lạ l¨´ng;

 

v¨¬ Người thương x¨®t, Người cũng nổi cơn thịnh nộ,

 

rộng l¨°ng tha thứ, nhưng cũng tr¨²t cơn lôi đ¨¬nh.

 

12 Người thương x¨®t bao nhi¨ºu, th¨¬ cũng hạch tội bấy nhi¨ºu: Người x¨¦t xử ai nấy tuỳ theo việc họ l¨¤m.

 

13 Kẻ tội lỗi không tho¨¢t nổi với của gian đã cướp,

 

v¨¤ người đạo hạnh ki¨ºn nhẫn đợi chờ sẽ chẳng luống công.

 

14 Việc bố th¨ª n¨¤o cũng được Ch¨²a ân thưởng,

 

v¨¤ mỗi người cứ theo việc m¨¬nh l¨¤m m¨¤ lãnh nhận.

 

Chắc chắn c¨® thưởng phạt

 

17 Ðừng n¨®i: ¡°Tôi sẽ n¨²p ẩn không cho Ðức Ch¨²a thấy!

 

Từ chốn cao xanh, ai n¨¤o nhớ đến tôi?

 

Giữa đ¨¢m đông dân ch¨²ng, chẳng ai nhận ra tôi,

 

v¨¬ tôi l¨¤ g¨¬ giữa cõi tạo th¨¤nh bao la b¨¢t ng¨¢t?¡±

 

18 K¨¬a, trời cao thẳm tr¨´ng tr¨´ng điệp điệp,

 

vực sâu v¨¤ tr¨¢i đất rung chuyển khi Người đến viếng thăm;

 

19 đồng thời khi Người nh¨¬n n¨²i non v¨¤ nền tr¨¢i đất,

 

ch¨²ng đều run rẩy kinh ho¨¤ng.

 

20 Vậy m¨¤ người ta chẳng để tâm nghĩ tới những điều ấy,

 

ai n¨¤o suy tưởng về đường lối của Người?

 

21 Bão t¨¢p, con người không nh¨¬n thấy,

 

đa số c¨¢c việc Người l¨¤m đều b¨ª ẩn.

 

22 ¡°Việc x¨¦t xử công minh, c¨® ai công bố đâu?

 

Ai chờ đợi việc ấy? V¨¬ c¨°n lâu mới đến ng¨¤y hẹn.¡±

 

23 Người thiếu hiểu biết th¨¬ nghĩ những điều như thế,

 

kẻ đi¨ºn dại v¨¤ lầm lạc nghĩ to¨¤n chuyện ngu si.

 

Con người trong công tr¨¬nh tạo dựng

 

24 Con ơi, hãy nghe ta, hãy học cho biết,

 

v¨¤ để tâm suy nghĩ lời ta.

 

25 Ta sẽ tuần tự tr¨¬nh b¨¤y kiến thức,

 

v¨¤ công bố sự hiểu biết một c¨¢ch tinh tường.

 

26 Theo quyết định của Ðức Ch¨²a,

 

c¨¢c công tr¨¬nh của Người đã c¨® từ nguy¨ºn thuỷ,

 

v¨¤ khi l¨¤m ra ch¨²ng, Người phân th¨¤nh từng loại.

 

27 Những công tr¨¬nh ấy, Người xếp đặt theo trật tự muôn đời,

 

từ thuở ban đầu cho đến c¨¢c thế hệ về sau.

 

Ch¨²ng không phải đ¨®i cũng không biết mệt,

 

v¨¤ chẳng bao giờ bỏ lơ công việc ch¨²ng phải l¨¤m.

 

28 Vật n¨¤y không đụng v¨¤o vật kh¨¢c,

 

v¨¤ cho đến vạn đại, ch¨²ng không cưỡng lời Người.

 

29 Sau đ¨®, Ðức Ch¨²a nh¨¬n xem tr¨¢i đất,

 

v¨¤ ban cho n¨® đầy dẫy mọi ơn l¨¤nh.

 

30 Người l¨¤m cho sinh vật lan tr¨¤n mặt đất,

 

v¨¤ ch¨²ng sẽ phải trở về đất.

 

¨C Chương 17 ¨C

 

1 Ðức Ch¨²a lấy đất m¨¤ tạo ra con người,

 

rồi lại đưa con người trở về đất.

 

2 Người đã ban cho n¨® một số ng¨¤y v¨¤ một khoảng thời gian,

 

cho n¨® quyền thống trị vạn vật tr¨ºn mặt đất.

 

3 Người mặc cho n¨® sức mạnh tương xứng với m¨¬nh,

 

v¨¤ theo h¨¬nh ảnh m¨¬nh m¨¤ l¨¤m ra n¨®.

 

4 Người ph¨² bẩm cho mọi x¨¢c ph¨¤m l¨°ng k¨ªnh sợ Người,

 

để ch¨²ng thống trị muông chim cầm th¨².

 

6 Người ban cho ch¨²ng tr¨ª khôn, lưỡi, mắt, tai,

 

v¨¤ tr¨¢i tim để ch¨²ng suy nghĩ.

 

7 Người l¨¤m cho ch¨²ng được đầy kiến thức thông minh,

 

tỏ cho ch¨²ng biết điều tốt điều xấu.

 

8 Người đặt con mắt m¨¬nh v¨¤o tâm hồn ch¨²ng,

 

để ch¨²ng nhận ra c¨¢c công tr¨¬nh vĩ đại của Người.

 

10 Danh th¨¢nh Người, ch¨²ng sẽ ca ngợi,

 

những công tr¨¬nh vĩ đại của Người, ch¨²ng sẽ kể ra.

 

11 Người c¨°n ban kiến thức cho ch¨²ng,

 

v¨¤ cho thừa hưởng luật đem lại sự sống.

 

12 Người đã lập với ch¨²ng một giao ước muôn đời,

 

v¨¤ tỏ cho thấy những điều Người ph¨¢n quyết.

 

13 Mắt ch¨²ng đã nh¨¬n thấy vinh quang rực rỡ của Người,

 

tai ch¨²ng đã nghe tiếng uy h¨´ng Người ph¨¢n.

 

14 Người ph¨¢n bảo: ¡°C¨¢c ngươi hãy tr¨¢nh xa mọi điều bất ch¨ªnh.¡±

 

Bổn phận đối với tha nhân,

 

Người truyền cho ai nấy phải thi h¨¤nh.

 

Thi¨ºn Ch¨²a l¨¤ thẩm ph¨¢n

 

15 Ðường lối của ch¨²ng luôn luôn ở trước mặt Người,

 

v¨¤ không bao giờ giấu mắt Người được.

 

17 Người đặt cho mỗi dân một thủ lãnh,

 

c¨°n phần ri¨ºng của Ðức Ch¨²a l¨¤ Ít-ra-en.

 

19 Trước mặt Người, mọi công việc của ch¨²ng đều rõ như ban ng¨¤y,

 

v¨¤ mọi nẻo đường của ch¨²ng,

 

mắt Người chăm ch¨² dõi theo.

 

20 Những điều bất ch¨ªnh ch¨²ng l¨¤m không giấu Người được,

 

mọi tội lỗi ch¨²ng phạm đều lộ ra trước mặt Ðức Ch¨²a.

 

22 Việc từ thiện ai l¨¤m th¨¬ tựa như dấu ấn đối với Người,

 

ân đức của người ta, Người giữ mãi như con ngươi trong mắt.

 

23 Cuối c¨´ng, Người sẽ đứng l¨ºn v¨¤ ban thưởng,

 

v¨¤ phần thưởng ấy, Người sẽ đặt tr¨ºn đầu ch¨²ng.

 

24 C¨® điều l¨¤ ai s¨¢m hối th¨¬ Người ban cho ơn trở về,

 

v¨¤ những kẻ sờn l¨°ng nản ch¨ª, Người cũng sẽ ủi an.

 

K¨ºu gọi s¨¢m hối

 

25 Hãy trở về với Ðức Ch¨²a v¨¤ từ bỏ tội lỗi,

 

hãy cầu khẩn trước nhan Người v¨¤ giảm bớt dịp tội.

 

26 Hãy đoạn tuyệt với gian ¨¢c, trở về c¨´ng Ðấng Tối Cao,

 

v¨¤ cực lực gớm gh¨¦t mọi điều gh¨º tởm.

 

27 Trong âm phủ, ai n¨¤o ca ngợi Ðấng Tối Cao,

 

nếu những kẻ đang sống không dâng lời cảm tạ?

 

28 Người đã chết th¨¬ hết xưng tụng, v¨¬ n¨® không c¨°n nữa;

 

chỉ người đang sống v¨¤ khoẻ mạnh mới ca ngợi Ðức Ch¨²a.

 

29 L¨°ng lân tuất của Ðức Ch¨²a cao cả dường bao,

 

ơn tha thứ d¨¤nh cho kẻ trở lại với Người lớn lao biết mấy!

 

30 V¨¬ người ta không nắm được tất cả mọi sự,

 

v¨¤ con người đâu phải l¨¤ bất tử!

 

31 C¨® chi ch¨®i lọi hơn mặt trời? Thế m¨¤ n¨® cũng phải lặn đi.

 

Huống chi n¨°i huyết nhục chỉ nghĩ những điều xấu.

 

32 Ch¨ªnh Người mới gi¨¢m s¨¢t sức mạnh trời cao thẳm,

 

c¨°n nhân loại hết thảy chỉ l¨¤ đất l¨¤ tro.

 

¨C Chương 18 ¨C

 

Thi¨ºn Ch¨²a cao cả

 

1 Ðấng hằng hữu muôn đời đã tạo th¨¤nh vạn vật hết thảy.

 

2 Chỉ m¨¬nh Ðức Ch¨²a được tuy¨ºn xưng l¨¤ công ch¨ªnh.

 

4 Không ai được quyền loan b¨¢o c¨¢c công tr¨¬nh của Người.

 

Ai sẽ kh¨¢m ph¨¢ những việc lớn lao Người thực hiện?

 

5 Ai đo lường được Người mạnh mẽ quyền năng đến đâu?

 

Ai d¨¢m kể ra l¨°ng thương x¨®t của Người?

 

6 Chẳng th¨ºm chẳng bớt, cũng không kh¨¢m ph¨¢ nổi

 

những sự lạ l¨´ng của Ðức Ch¨²a.

 

7 L¨¤m xong mới chỉ l¨¤ bắt đầu,

 

ngưng lại m¨¤ vẫn c¨°n bỡ ngỡ.

 

Con người chẳng l¨¤ g¨¬

 

8 Con người l¨¤ chi? N¨® c¨® ¨ªch lợi g¨¬? Ðâu l¨¤ c¨¢i hay c¨¢i dở của n¨®?

 

9 Số ng¨¤y đời của con người nhiều lắm l¨¤ một trăm năm.

 

10 Một giọt nước biển, một hạt c¨¢t:

 

𨮠l¨¤ số năm ngắn ngủi của n¨® s¨¢nh với c¨¢i đời đời.

 

11 Bởi thế Ðức Ch¨²a ki¨ºn nhẫn với ch¨²ng,

 

v¨¤ đổ tr¨¤n xuống tr¨ºn ch¨²ng l¨°ng thương x¨®t của Người.

 

12 Người nh¨¬n thấy v¨¤ biết rằng

 

vận c¨´ng của ch¨²ng thật l¨¤ khốn khổ,

 

bởi thế Người gia tăng ơn tha thứ của Người.

 

13 Con người th¨¬ thương x¨®t cận thân,

 

c¨°n Ðức Ch¨²a x¨®t thương mọi x¨¢c ph¨¤m.

 

Người tr¨¢ch cứ, sửa sai, dạy dỗ,

 

v¨¤ dẫn đưa, như mục tử dẫn đ¨¤n chi¨ºn.

 

14 Người x¨®t thương những ai đ¨®n nhận lời gi¨¢o huấn

 

v¨¤ ân cần t¨¬m ph¨¢n quyết của Người.

 

C¨¢ch thức trao tặng

 

15 Con ơi, khi l¨¤m ơn, c¨°n đừng tr¨¢ch m¨®c;

 

khi tặng qu¨¤, chớ k¨¨m theo những lời rầu rĩ.

 

16 Hạt sương lại không giảm bớt c¨¢i n¨®ng sao?

 

Cũng vậy, lời n¨®i c¨°n quý hơn qu¨¤ tặng.

 

17 N¨¤y, lời n¨®i lại không hơn m¨®n qu¨¤ quý sao?

 

Người gi¨¤u ân đức th¨¬ tặng cả hai.

 

18 Kẻ ngu đần chửi thẳng v¨¤o mặt;

 

qu¨¤ tặng của con người tham lam l¨¤m rơi nước mắt.

 

Suy nghĩ v¨¤ ti¨ºn liệu

 

19 Học trước đã rồi hãy n¨®i sau;

 

để ngừa bệnh, con hãy uống thuốc.

 

20 Trước khi x¨¦t đo¨¢n, hãy tự kiểm điểm,

 

th¨¬ trong giờ Ch¨²a đến viếng thăm, con sẽ được khoan hồng.

 

21 Ðể khỏi mang bệnh, con hãy hạ m¨¬nh xuống,

 

trong l¨²c ốm đau v¨¬ tội lỗi, con hãy tỏ l¨°ng ăn năn.

 

22 Hãy giữ lời khấn hứa đ¨²ng thời, đừng chậm trễ,

 

chớ đợi đến giờ lâm chung mới ăn ở li¨ºm ch¨ªnh.

 

23 Trước khi khấn hứa, con hãy lo dọn m¨¬nh;

 

đừng l¨¤m như người thử th¨¢ch Ðức Ch¨²a.

 

24 Hãy nhớ đến cơn thịnh nộ trong những ng¨¤y cuối c¨´ng,

 

đến giờ b¨¢o o¨¢n, khi Người ngoảnh mặt đi.

 

25 Hãy nhớ đến thời đ¨®i k¨¦m, khi con dư dật;

 

khi gi¨¤u c¨®, hãy nhớ đến cơn ngh¨¨o khổ v¨¤ nỗi khốn c¨´ng.

 

26 Từ s¨¢ng sớm tới chiều t¨¤, thời gian thay đổi;

 

trước mặt Ðức Ch¨²a, tất cả đều mau qua.

 

27 Người khôn ngoan th¨¬ thận trọng trong mọi sự,

 

v¨¤ giữ m¨¬nh khỏi lầm lỡ trong ng¨¤y tội lỗi ho¨¤nh h¨¤nh.

 

28 Ai thông minh th¨¬ biết khôn ngoan,

 

v¨¤ ca tụng kẻ t¨¬m được khôn ngoan.

 

29 Những người thạo ăn n¨®i, ch¨ªnh họ cũng trau dồi khôn ngoan,

 

v¨¤ nhả ngọc phun châu th¨¤nh những câu ngạn ngữ tuyệt vời.

 

Tự chủ

 

30 Con đừng buông theo c¨¢c tham vọng của con,

 

nhưng hãy kiềm chế c¨¢c dục vọng.

 

31 Nếu con thoả mãn c¨¢c tham vọng của m¨¬nh,

 

th¨¬ con l¨¤m cho kẻ th¨´ con th¨ªch th¨².

 

32 Ðừng t¨¬m vui trong kho¨¢i lạc xa hoa,

 

đừng cấu kết với bọn n¨¤o như thế.

 

33 Ðừng vay mượn để tiệc t¨´ng m¨¤ ho¨¢ ra ngh¨¨o,

 

v¨¤ không c¨°n đồng xu d¨ªnh t¨²i.

 

¨C Chương 19 ¨C

 

1 Một người thợ say sưa sẽ không gi¨¤u c¨® được,

 

kẻ coi thường lợi nhỏ sẽ rơi v¨¤o ngh¨¨o t¨²ng.

 

2 Rượu v¨¤ đ¨¤n b¨¤ l¨¤m hư hỏng những kẻ thông minh;

 

ai m¨º g¨¢i điếm sẽ th¨¤nh vô li¨ºm sỉ,

 

3 Con người ấy sẽ th¨¤nh cơ nghiệp cho gi¨°i bọ,

 

v¨¤ cuối c¨´ng, con người vô li¨ºm sỉ sẽ bị diệt vong.

 

Chống th¨®i ba hoa

 

4 Kẻ dễ tin l¨¤ người nhẹ dạ.

 

Ai phạm tội th¨¬ gây hại cho ch¨ªnh m¨¬nh.

 

5 Kẻ lấy sự dữ l¨¤m vui sẽ bị l¨ºn ¨¢n.

 

6 Người gh¨¦t th¨®i ba hoa sẽ tr¨¢nh được sự dữ.

 

7 Quân tử th¨¬ phải nhất ngôn,

 

như thế, con sẽ không bị hại.

 

8 Ðừng n¨®i về bạn cũng như về th¨´,

 

đừng tiết lộ g¨¬ cả, trừ phi không n¨®i l¨¤ con c¨® lỗi;

 

9 v¨¬ người nghe con n¨®i sẽ d¨¨ chừng,

 

v¨¤ tới l¨²c n¨¤o đ¨®, sẽ gh¨¦t con.

 

10 Con nghe được chuyện g¨¬ ư? Hãy chôn n¨® trong l¨°ng.

 

Can đảm l¨ºn! Ðiều 𨮠sẽ không l¨¤m con nổ tung đâu.

 

11 Vừa nghe một lời l¨¤ kẻ ngu đần quằn quại,

 

như người phụ nữ l¨²c lâm bồn.

 

12 Như mũi t¨ºn cắm v¨¤o đ¨´i người ta thế n¨¤o,

 

th¨¬ trong bụng kẻ ngu đần, chuyện đã nghe cũng thế.

 

Kiểm chứng điều nghe n¨®i

 

13 Hãy điều tra người bạn, c¨® khi n¨® đã chẳng l¨¤m g¨¬;

 

m¨¤ nếu c¨® l¨¤m, th¨¬ n¨® sẽ không l¨¤m lại nữa.

 

14 Hãy điều tra người b¨ºn cạnh, c¨® khi n¨® đã không n¨®i g¨¬,

 

m¨¤ nếu c¨® n¨®i, th¨¬ n¨® sẽ không n¨®i lại nữa.

 

15 Hãy điều tra người bạn, v¨¬ thường hay c¨® chuyện vu khống;

 

nhưng đừng tin mọi lời của người ta.

 

16 C¨® kẻ ngã m¨¤ đâu cố ý,

 

v¨¤ ai lại không lầm lỗi trong lời n¨®i của m¨¬nh?

 

17 Hãy điều tra người b¨ºn cạnh con trước khi hăm doạ n¨®,

 

v¨¤ d¨¤nh chỗ cho Luật của Ðấng Tối Cao.

 

Khôn ngoan thật, khôn ngoan giả

 

20 Khôn ngoan n¨¤o cũng l¨¤ k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a,

 

trong mọi khôn ngoan đều c¨® việc thi h¨¤nh Lề Luật.

 

22 Nhưng biết điều dữ đâu phải khôn ngoan,

 

v¨¤ mưu toan của quân tội lỗi đâu phải l¨¤ lanh tr¨ª.

 

23 C¨® c¨¢i khôn kh¨¦o đ¨¢ng gh¨º tởm,

 

người thiếu khôn ngoan l¨¤ kẻ ngu đần.

 

24 Th¨¤ tr¨ª hiểu k¨¦m m¨¤ biết k¨ªnh sợ,

 

c¨°n hơn khôn kh¨¦o m¨¤ vi phạm Lề Luật.

 

25 C¨® c¨¢i khôn kh¨¦o tinh vi m¨¤ lại bất công,

 

c¨® kẻ tr¨¢o trở nhân nghĩa để đem lẽ phải về m¨¬nh.

 

26 C¨® kẻ xấu, (b¨ºn ngo¨¤i) th¨¬ lom khom, rầu rĩ,

 

m¨¤ (trong) l¨°ng lại đầy xảo tr¨¢ mưu mô.

 

27 N¨® giấu mặt v¨¤ giả điếc,

 

khi không bị nhận diện th¨¬ n¨® lấn ¨¢t con.

 

28 Nếu v¨¬ yếu sức m¨¤ không phạm tội được,

 

th¨¬ khi gặp dịp, n¨® sẽ l¨¤m điều xấu.

 

29 Xem mặt, bắt h¨¬nh dong,

 

gi¨¢p mặt, mới nhận ra ai l¨¤ người c¨® suy nghĩ.

 

30 Áo của một người, nụ cười nhe răng,

 

v¨¤ d¨¢ng đi bộc lộ con người ấy.

 

¨C Chương 20 ¨C

 

N¨ºn n¨®i hay l¨¤m thinh

 

1 C¨® lời tr¨¢ch mắng không đ¨²ng l¨²c,

 

c¨® kẻ thinh lặng m¨¤ lại biết điều.

 

2 Th¨¤ tr¨¢ch mắng c¨°n hơn giận dữ.

 

3 Người th¨² tội th¨¬ tr¨¢nh được bao hệ luỵ.

 

4 Kẻ d¨´ng bạo lực m¨¤ thi h¨¤nh lẽ phải,

 

chẳng kh¨¢c n¨¤o hoạn quan muốn hại đời con g¨¢i.

 

5 C¨® kẻ thinh lặng m¨¤ được kể l¨¤ khôn ngoan,

 

c¨°n kẻ ba hoa th¨¬ đ¨¢ng gh¨¦t.

 

6 C¨® kẻ thinh lặng v¨¬ chẳng biết n¨®i chi,

 

c¨® kẻ thinh lặng để chờ thời.

 

7 Người khôn ngoan biết thinh lặng chờ dịp tốt,

 

c¨°n kẻ b¨¦p x¨¦p, dại khờ lại bỏ lỡ cơ may.

 

8 Kẻ nhiều lời sẽ bị ch¨¢n gh¨¦t,

 

người hiếu thắng th¨¬ bị khinh ch¨º.

 

Những điều nghịch lý

 

9 C¨® khi lâm nạn lại th¨¤nh công,

 

gặp may m¨¤ ho¨¢ thiệt th¨°i.

 

10 C¨® l¨²c cho đi m¨¤ con không được lợi,

 

c¨® l¨²c cho đi lại được trả gấp đôi.

 

11 Ðôi khi vinh quang đem lại nhục nhã,

 

kẻ thấp h¨¨n lại được ngẩng đầu hi¨ºn ngang.

 

12 C¨® kẻ sắm nhiều m¨¤ tốn ¨ªt,

 

nhưng thực ra phải trả gấp bảy lần.

 

13 Người khôn ngoan n¨®i ¨ªt cũng

 

gây được thiện cảm,

 

lời hoa mỹ của kẻ ngu đần chỉ l¨¤ thứ đổ đi.

 

14 Ích g¨¬ cho con qu¨¤ biếu của đứa khờ dại:

 

n¨® biếu một m¨¤ trông được mười.

 

15 N¨® cho th¨¬ ¨ªt, tr¨¢ch mắng th¨¬ nhiều,

 

miệng oang oang như thằng mõ,

 

hôm nay cho mượn, ng¨¤y mai đã đ¨°i.

 

Người như vậy thật đ¨¢ng gh¨¦t.

 

16 Kẻ ngu đần n¨®i: ¡°Chẳng c¨® ai thân thiết với tôi,

 

việc nghĩa tôi l¨¤m, chẳng ai biết đến! ¡°

 

17 Chịu ơn n¨® to¨¤n những quân mạt hạng,

 

biết bao lần ch¨²ng cười nhạo n¨®!

 

Tr¨¢nh ăn n¨®i vụng về

 

18 Sẩy chân c¨°n hơn lỡ miệng,

 

những kẻ gian ¨¢c cũng sụp đổ nhanh như thế.

 

19 Người thô lỗ th¨¬ giống như câu chuyện không hợp thời,

 

kẻ dốt n¨¢t cứ kể đi kể lại.

 

20 Kẻ ngu đần không n¨®i được dụ ngôn,

 

v¨¬ l¨²c phải n¨®i, n¨® lại chẳng n¨®i.

 

21 Do t¨²ng thiếu, c¨® kẻ tr¨¢nh được tội,

 

v¨¤ không bị ray rứt l¨²c nghỉ ngơi.

 

22 C¨® người ti¨ºu vong v¨¬ xấu hổ,

 

n¨® ti¨ºu vong v¨¬ nể mặt đứa khờ.

 

23 C¨® kẻ v¨¬ xấu hổ m¨¤ hứa hẹn với bạn hữu,

 

bỗng dưng biến người ấy th¨¤nh kẻ th¨´.

 

Gian dối

 

24 Nơi con người, n¨®i dối l¨¤ điều đ¨º tiện xấu xa,

 

kẻ dốt n¨¢t cứ luôn mồm n¨®i dối.

 

25 Trộm cắp c¨°n đỡ hơn n¨®i dối,

 

nhưng cả hai đều chuốc lấy hư vong.

 

26 Kẻ quen n¨®i dối l¨¤ kẻ vô li¨ºm sỉ,

 

nỗi nhục không bao giờ rời xa n¨®.

 

Về sự khôn ngoan

 

27 Kẻ ăn n¨®i khôn ngoan được người kh¨¢c k¨ªnh nể,

 

người cư xử ch¨ªn chắn được bậc quyền cao trọng dụng.

 

28 Người l¨¤m ruộng thu l¨²a đầy bồ,

 

kẻ đẹp l¨°ng c¨¢c bậc quyền cao, d¨´ c¨® lỗi lầm, cũng được tha thứ.

 

29 Bổng lộc v¨¤ qu¨¤ c¨¢p l¨¤m mờ mắt bậc khôn ngoan,

 

khiến miệng họ mắc quai, không c¨°n d¨¢m khiển tr¨¢ch.

 

30 Khôn ngoan bị che giấu, kho t¨¤ng bị chôn v¨´i:

 

cả hai n¨¤o c¨® ¨ªch chi?

 

31 Người che giấu sự đần độn

 

vẫn hơn kẻ che giấu sự khôn ngoan.

 

¨C Chương 21 ¨C

 

C¨¢c thứ tội

 

1 Con ơi, đã tr¨®t phạm tội th¨¬ đừng phạm nữa!

 

Hãy xin ơn tha thứ những tội con đã phạm.

 

2 Con hãy tr¨¢nh tội như tr¨¢nh rắn,v¨¬ nếu con tới gần, n¨® sẽ cắn con.

 

Răng n¨® kh¨¢c n¨¤o răng sư tử

 

cướp mạng sống con người.

 

3 Vi phạm Lề Luật bao giờ cũng l¨¤ gươm hai lưỡi,

 

gây ra vết thương không t¨¤i n¨¤o chữa trị.

 

4 Kinh ho¨¤ng v¨¤ bạo lực l¨¤m t¨¤i sản ti¨ºu tan,

 

nh¨¤ cửa đứa ki¨ºu căng cũng bị ti¨ºu tan như thế.

 

5 Kẻ ngh¨¨o vừa mở miệng cầu khẩn l¨¤ Ch¨²a lắng tai nghe:

 

Người x¨¦t xử ngay, không tr¨¬ hoãn.

 

6 Ai gh¨¦t bỏ lời khiển tr¨¢ch l¨¤ bước theo đường quân tội lỗi,

 

ai k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a th¨¬ thật l¨°ng trở lại.

 

7 Người kh¨¦o ăn kh¨¦o n¨®i th¨¬ nổi tiếng khắp nơi,

 

nhưng ai tinh ý sẽ biết ngay hắn sơ hở chỗ n¨¤o.

 

8 Kẻ lấy tiền người kh¨¢c xây nh¨¤ m¨¬nh ở,

 

cũng giống như người chất đ¨¢ l¨¤m mộ chôn m¨¬nh.

 

9 Ш¢m hội lũ phi ph¨¢p tựa như đống sợi vụn,

 

rốt cuộc chỉ l¨¤m mồi cho lửa m¨¤ thôi.

 

10 Ðường nẻo quân tội lỗi th¨¬ phẳng phiu, không sỏi đ¨¢,

 

nhưng cuối đường l¨¤ hố sâu âm phủ.

 

Người khôn kẻ dại

 

11 Ai tuân giữ Lề Luật sẽ điều khiển được tâm tư,

 

khôn ngoan l¨¤ hết l¨°ng k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a.

 

12 Người không lanh lợi chẳng học h¨¤nh g¨¬ được,

 

nhưng c¨® thứ lanh lợi gây nhiều đắng cay.

 

13 Kiến thức của bậc khôn ngoan tr¨¤n trề như nước lũ

 

v¨¤ lời khuy¨ºn của họ như nguồn suối tuôn tr¨¤o.

 

14 L¨°ng dạ kẻ ngu đần như chiếc b¨¬nh rạn nứt

 

chẳng giữ được một kiến thức n¨¤o.

 

15 Nghe một lời lẽ khôn ngoan,

 

người am hiểu t¨¢n thưởng v¨¤ g¨®p th¨ºm ý kiến,

 

c¨°n kẻ sa đoạ th¨¬ bực m¨¬nh v¨¤ bỏ lại sau lưng.

 

16 Lời lẽ kẻ ngu tựa h¨¤nh lý nặng nề, c¨°n miệng người thông minh n¨®i ra lời duy¨ºn d¨¢ng.

 

17 Trong đại hội, người s¨¢ng suốt được y¨ºu cầu ph¨¢t biểu,

 

lời họ n¨®i được người ta để tâm suy nghĩ.

 

18 Khôn ngoan đối với đứa ngu tựa ngôi nh¨¤ đổ n¨¢t,

 

kiến thức của kẻ dốt l¨¤ một mớ ý tưởng lộn xộn.

 

19 Với người ngốc, gi¨¢o dục v¨ª như xiềng c¨´m chân,

 

như c¨°ng kho¨¢ tay phải.

 

20 Người ngu cười hô hố,

 

c¨°n người s¨¢ng tr¨ª hoạ mới mỉm cười.

 

21 Với người khôn, gi¨¢o dục v¨ª như v¨¤ng trang sức,

 

như xuyến tr¨ºn tay phải.

 

22 Tới nh¨¤ ai, kẻ ngu xồng xộc bước v¨¤o,

 

c¨°n người từng trải th¨¬ ngập ngừng e ngại.

 

23 Kẻ khờ đứng nh¨¬n qua cửa,

 

c¨°n người c¨® gi¨¢o dục đứng lại b¨ºn ngo¨¤i.

 

24 Ðứng nghe ngo¨¤i cửa l¨¤ kẻ thiếu gi¨¢o dục,

 

c¨°n người khôn coi 𨮠l¨¤ điều nhục nhã ¨º chề.

 

25 Ðứa bẻm m¨¦p n¨®i năng bừa bãi,

 

c¨°n người khôn ăn n¨®i chừng mực.

 

26 Kẻ ngu đần n¨®i trước nghĩ sau,

 

người khôn ngoan nghĩ rồi mới n¨®i.

 

27 Kẻ vô đạo nguyền rủa Xa-tan,

 

thực ra l¨¤ nguyền rủa ch¨ªnh m¨¬nh.

 

28 Ðứa hay m¨¢ch lẻo bôi nhọ ch¨ªnh bản thân,

 

v¨¤ bị h¨¤ng x¨®m l¨¢ng giềng gh¨¦t bỏ.

 

¨C Chương 22 ¨C

 

Kẻ lười biếng

 

1 Kẻ lười biếng giống như h¨°n đ¨¢ d¨ªnh phân,

 

ai ai cũng ch¨º cười khinh bỉ.

 

2 Kẻ lười biếng v¨ª tựa đống phân,

 

ai đụng v¨¤o l¨¤ phủi tay lập tức.

 

Những đứa con hư

 

3 Nhục nhã thay người cha sinh phải đứa con trai mất dạy,

 

nhưng quả l¨¤ thiệt th¨°i nếu sinh ra con g¨¢i.

 

4 G¨¢i khôn sẽ được chồng l¨¤m gia nghiệp,

 

g¨¢i trơ trẽn l¨¤ nỗi buồn cho người sinh ra n¨®.

 

5 G¨¢i t¨¢o tợn l¨¤m xấu hổ cả cha lẫn chồng,

 

n¨® sẽ bị cả hai khinh miệt.

 

6 Bảo ban không đ¨²ng l¨²c tựa như ho¨¤ nhạc giữa đ¨¢m tang,

 

nhưng roi vọt v¨¤ lời răn đe l¨¤ khôn ngoan mọi l¨²c.

 

Khôn ngoan v¨¤ ngu dại

 

9 Dạy đứa ngu v¨ª như gắn lại những mảnh s¨¤nh,

 

như đ¨¢nh thức kẻ đang ngủ m¨º mệt.

 

10 N¨®i chuyện với đứa ngu v¨ª như n¨®i chuyện với đứa đang ngủ gật,

 

m¨¬nh vừa n¨®i xong, n¨® đã hỏi: ¡°C¨¢i g¨¬ thế?¡±

 

11 Hãy kh¨®c thương kẻ ly trần, v¨¬ n¨® đã mất ¨¢nh s¨¢ng;

 

hãy kh¨®c thương đứa ngu đần, v¨¬ n¨® đã mất tr¨ª khôn.

 

Kh¨®c người chết th¨¬ kh¨®c ¨ªt thôi, v¨¬ n¨® đã được y¨ºn nghỉ;

 

c¨°n đứa ngu đần, tuy sống m¨¤ tệ hơn l¨¤ chết.

 

12 Kh¨®c than người chết chỉ c¨® bảy ng¨¤y,

 

c¨°n đứa ngu đần v¨¤ đứa vô đạo,

 

th¨¬ phải kh¨®c than ch¨²ng bao lâu ch¨²ng c¨°n sống.

 

13 Ðừng n¨®i nhiều với người khờ dại,

 

chớ đồng h¨¤nh với đứa ngu si.

 

Hãy đề ph¨°ng n¨® để con khỏi buồn phiền,

 

v¨¤ khỏi ra ô uế v¨¬ đụng chạm đến n¨®.

 

Hãy tr¨¢nh xa n¨®, con sẽ được y¨ºn ổn,

 

v¨¤ khỏi ch¨¢n nản v¨¬ sự ngu đần của n¨®.

 

14 C¨® chi m¨¤ nặng hơn ch¨¬, t¨ºn n¨® l¨¤ g¨¬ nếu chẳng l¨¤ ¡°ngu¡±?

 

15 V¨¢c c¨¢t, muối hay khối sắt, c¨°n dễ hơn chịu đựng một đứa ngu.

 

16 Như cột k¨¨o chắc chắn trong to¨¤ nh¨¤,

 

d¨´ động đất cũng chẳng lung lay;

 

một tâm hồn cương quyết theo kế hoạch đã định,

 

gặp thời vận hạn cũng không nao n¨²ng.

 

17 Một tâm hồn x¨¢c t¨ªn v¨¤o những suy nghĩ khôn ngoan

 

kh¨¢c n¨¤o bức tranh khảm tr¨ºn tường b¨®ng.

 

18 Như những vi¨ºn đ¨¢ nhỏ tr¨ºn bờ tường,

 

khi gi¨® thổi đến, không thể nằm y¨ºn,

 

một tâm hồn h¨¨n nh¨¢t chiều theo những suy nghĩ dại dột,

 

gặp nỗi lo sợ n¨¤o cũng không đứng vững.

 

T¨¬nh bạn

 

19 Chạm v¨¤o mắt l¨¤m tuôn rơi nước mắt,

 

chạm v¨¤o l¨°ng khiến lộ ra nỗi l¨°ng.

 

20 Liệng đ¨¢ v¨¤o bầy chim l¨¤m chim bay t¨¢n loạn,

 

mắng nhiếc bạn b¨¨ khiến t¨¬nh bạn ti¨ºu tan.

 

21 Nếu con lỡ r¨²t gươm đe bạn,

 

đừng thất vọng: vẫn c¨®

 

thể h¨¤n gắn.

 

22 Nếu con lỡ nặng lời với bạn, đừng lo sợ: con c¨® thể giải ho¨¤.

 

Nhưng lăng nhục, ki¨ºu căng, tiết lộ b¨ª mật v¨¤ tr¨° bội phản

 

l¨¤m bạn hữu n¨¤o cũng phải trốn xa.

 

23 Hãy giữ chữ t¨ªn với người bạn lâm cảnh cơ h¨¤n,

 

để khi n¨® thịnh vượng, con cũng được no thoả.

 

Hãy ở lại với n¨® trong cơn quẫn b¨¢ch,

 

để khi n¨® hưởng gia t¨¤i, con cũng được hưởng chung.

 

24 Kh¨®i v¨¤ hơi n¨®ng cho biết c¨® lửa trong l¨°,

 

lời lăng nhục mở đường cho m¨¢u đổ.

 

25 Che chở một người bạn, tôi không ch¨²t hổ ngươi,

 

chẳng việc g¨¬ m¨¤ phải l¨¢nh mặt.

 

26 V¨¤ nếu hắn c¨® gây hoạ cho tôi,

 

th¨¬ ai biết chuyện cũng đều coi chừng hắn.

 

Cảnh gi¨¢c

 

27 Miệng tôi, ai sẽ đặt người canh giữ,

 

v¨¤ môi tôi, ai sẽ lấy thận trọng m¨¤ ni¨ºm phong,

 

để nhờ 𨮠tôi không vấp ngã

 

v¨¤ lưỡi tôi không l¨¤m tôi vong mạng?

 

¨C Chương 23 ¨C

 

1 Lạy Ðức Ch¨²a l¨¤ Cha v¨¤ l¨¤ Ch¨²a Tể đời con,

 

xin đừng để mặc con chiều theo sở th¨ªch của môi miệng,

 

đừng để n¨® l¨¤m con vấp ngã.

 

2 Tư tưởng con, ai sẽ lấy roi sửa trị,

 

tâm can con, ai sẽ d¨´ng khôn ngoan dạy dỗ,

 

để đừng dung thứ những lầm lỗi của con,

 

cũng đừng l¨¤m ngơ trước tội con đã phạm?

 

3 Bằng không, lỗi lầm của con cứ gia tăng mãi,

 

tội lỗi của con chồng chất th¨ºm nhiều,

 

con sẽ quỵ ngã trước mặt đối phương

 

v¨¤ kẻ th¨´ con đắc ch¨ª nhạo cười.

 

4 Lạy Ðức Ch¨²a l¨¤ Cha v¨¤ l¨¤ Thi¨ºn Ch¨²a của đời con,

 

xin đừng để mắt con trâng tr¨¢o,

 

5 xin đẩy dục vọng xa khỏi con,

 

6 xin chớ để th¨®i ăn chơi truỵ lạc thống trị con,

 

đừng để con đắm ch¨¬m trong những dục vọng trơ trẽn.

 

Thề thốt

 

7 Hỡi c¨¢c con, hãy nghe dạy bảo về lời ăn tiếng n¨®i,

 

v¨¬ ai tuân giữ, không bị bắt lỗi bao giờ.

 

8 Ch¨ªnh do môi miệng m¨¤ tội nhân bị bắt bẻ,

 

cũng do đ¨®, đứa lăng mạ v¨¤ kẻ tự cao phải vấp phạm.

 

9 Ðừng để m¨¬nh quen miệng thề bồi,

 

cũng đừng quen th¨®i k¨ºu t¨ºn Ðấng Th¨¢nh.

 

10 Như một gia nhân luôn bị theo dõi,

 

hẳn tr¨ºn m¨¬nh luôn c¨® vết đ¨°n,

 

người quen thề bồi v¨¤ l¨²c n¨¤o cũng k¨ºu Danh Th¨¢nh,

 

hẳn sẽ không tr¨¢nh được tội đâu!

 

11 Ai thề thốt lắm th¨¬ gian ¨¢c nhiều

 

v¨¤ tai ương sẽ không xa nh¨¤ n¨® ở.

 

Nếu n¨® phạm v¨¬ sơ suất, n¨® vẫn mắc tội,

 

nếu v¨¬ khinh thường, n¨® mắc tội gấp đôi,

 

nếu thề vô cớ, n¨® hết đường chạy tội,

 

nh¨¤ n¨® ở sẽ đầy tai ương.

 

Những lời n¨®i khiếm nhã

 

12 C¨® một kiểu n¨®i v¨ª được như tử thần,

 

chớ g¨¬ không ai nghe thấy trong sản nghiệp Gia-c¨®p!

 

Kiểu ăn n¨®i đ¨®, người đạo đức phải tr¨¢nh cho xa

 

để khỏi ngụp lặn trong tội lỗi.

 

13 Con chớ quen miệng n¨®i những lời thô lỗ tục tằn,

 

v¨¬ như thế l¨¤ c¨® tội.

 

14 Hãy nhớ đến cha mẹ con

 

khi con ngồi giữa bậc quyền cao chức trọng,

 

kẻo con qu¨ºn m¨¬nh đang ở trước mặt c¨¢c vị ấy

 

m¨¤ cư xử như một kẻ ngu đần;

 

rồi con lại mơ ước phải chi m¨¬nh đừng sinh ra

 

v¨¤ nguyền rủa ng¨¤y con ch¨¤o đời.

 

15 Người đã quen n¨®i những lời nhục mạ

 

th¨¬ suốt đời không ai sửa dạy nổi.

 

16 C¨® hai loại người l¨¤m gia tăng tội lỗi

 

v¨¤ loại thứ ba k¨¦o xuống cơn thịnh nộ.

 

17 Ðam m¨º bốc ch¨¢y tựa như lửa bừng bừng,

 

sẽ chẳng tắt cho đến khi được thoả mãn.

 

Người m¨º đắm x¨¢c thịt

 

sẽ chẳng ngưng cho đến khi bị lửa thi¨ºu huỷ.

 

Ðối với kẻ m¨º đắm, b¨¢nh n¨¤o cũng ngon,

 

n¨® sẽ chẳng y¨ºn cho đến khi l¨¬a đời.

 

18 Người không chung thủy với vợ tự nhủ rằng: ¡°N¨¤o ai thấy nổi?

 

B¨®ng tối bao quanh ta, tường nh¨¤ che khuất ta!

 

Chẳng ai nh¨¬n thấy, việc g¨¬ ta phải sợ?

 

Ðấng Tối Cao chẳng chấp tội ta đâu!¡±

 

19 Ấy mắt người đời th¨¬ n¨® sợ,

 

m¨¤ n¨¤o biết rằng mắt của Ðức Ch¨²a

 

s¨¢ng hơn mặt trời gấp vạn lần.

 

Người thấy rõ mọi đường nẻo ph¨¤m nhân

 

v¨¤ thấu suốt cả những nơi k¨ªn ẩn.

 

20 Trước khi vạn vật được tạo th¨¤nh, Người đã biết tất cả.

 

Sau khi ch¨²ng được ho¨¤n th¨¤nh, Người cũng biết.

 

21 Con người như thế sẽ bị trừng phạt giữa phố phường,

 

v¨¤o ch¨ªnh l¨²c không ngờ, n¨® bị bắt.

 

Người đ¨¤n b¨¤ ngoại t¨¬nh

 

22 Người đ¨¤n b¨¤ bỏ chồng cũng thế:

 

thị sinh ra đứa con thừa tự bởi người kh¨¢c.

 

23 Trước hết, thị không tuân giữ luật của Ðấng Tối Cao,

 

tiếp đến, thị mắc lỗi với chồng;

 

sau nữa, thị ngoại t¨¬nh v¨¬ th¨®i dâm đãng

 

v¨¤ sinh ra những đứa con bởi người đ¨¤n ông kh¨¢c.

 

24 Thị sẽ bị đưa ra trước cộng đo¨¤n,

 

con c¨¢i thị cũng bị trừng phạt.

 

25 Ch¨²ng sẽ như cây không đâm rễ,

 

như c¨¤nh không sinh hoa kết tr¨¢i,

 

26 nhớ đến thị l¨¤ người ta nguyền rủa,

 

nỗi nhục của thị không thể xo¨¢ nho¨¤.

 

27 Người đời sau sẽ biết rằng:

 

Không g¨¬ cao quý bằng k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a

 

v¨¤ chẳng c¨® chi ngọt ng¨¤o bằng

 

tuân giữ những lệnh Ðức Ch¨²a truyền.

 

¨C Chương 24 ¨C

 

Diễn từ của Ðức Khôn Ngoan

 

1 Ðức Khôn Ngoan tự biểu dương

 

v¨¤ hãnh diện ở giữa dân m¨¬nh.

 

2 Khôn ngoan l¨ºn tiếng trong đại hội của Ðấng Tối Cao

 

v¨¤ hãnh diện trước quyền uy của Người.

 

3 ¡°Ta ph¨¢t xuất từ miệng Ðấng Tối Cao

 

v¨¤ như mây m¨´, Ta bao phủ cõi đất.

 

4 Ta cắm lều tr¨ºn nơi cao thẳm

 

v¨¤ đặt ngai Ta tr¨ºn cột mây.

 

5 Duy c¨® m¨¬nh Ta đi v¨°ng cả bầu trời

 

v¨¤ rảo bước khắp vực sâu thăm thẳm.

 

6 Tr¨ºn s¨®ng biển, tr¨ºn to¨¤n cõi đất,

 

tr¨ºn mọi nước mọi dân, Ta nắm trọn chủ quyền.

 

7 Giữa ch¨²ng hết thảy, Ta t¨¬m chốn nghỉ ngơi,

 

xem c¨® gia nghiệp của ai để Ta cư ngụ.

 

8 Bấy giờ, Ðấng t¨¢c th¨¤nh vạn vật truyền lệnh cho Ta,

 

Ðấng tạo th¨¤nh Ta dựng lều cho Ta ở.

 

Người ph¨¢n: ¡°Hãy cắm lều ở Gia-c¨®p,

 

hãy hưởng phần sản nghiệp ở Ít-ra-en.¡±

 

9 Người đã dựng n¨ºn Ta trước muôn đời, từ khởi thuỷ,

 

v¨¤ Ta sẽ tồn tại mãi đến muôn đời.

 

10 Trong lều th¨¢nh, trước nhan Người, Ta thi h¨¤nh th¨¢nh vụ

 

v¨¤ như thế, Ta định cư tại Xi-on.

 

11 Ta cũng nghỉ ngơi trong th¨¤nh đô y¨ºu dấu,

 

tại Gi¨º-ru-sa-lem, Ta nắm chủ quyền.

 

12 Ta đâm rễ sâu giữa một dân hiển h¨¢ch,

 

trong phần ri¨ºng của Ðức Ch¨²a, cũng l¨¤ sản nghiệp của Người.

 

13 Ta đã vươn l¨ºn tựa cây b¨¢ hương v¨´ng Li-băng,

 

tựa cây trắc b¨¢ n¨²i Kh¨¦c-môn.

 

14 Ta đã vươn l¨ºn như cây ch¨¤ l¨¤ ở Ên Ghe-đi,

 

như những kh¨®m hồng ở Gi¨º-ri-khô,

 

như cây ô-liu xanh tốt giữa c¨¢nh đồng.

 

Như cây ti¨ºu huyền, Ta đã vươn l¨ºn.

 

15 Như cây quế, như tước s¨¤ng, Ta nức hương ng¨¤o ngạt,

 

Ta toả hương thơm ng¨¢t như mộc dược quý,

 

như phong tử hương, mã não, an tức hương,

 

như kh¨®i hương nghi ng¨²t trong lều,

 

16 Ta vươn nh¨¢nh ra như cây nhựa điều,

 

nh¨¢nh của Ta l¨¤ nh¨¢nh vinh quang tươi đẹp.

 

17 Tựa cây nho, Ta nẩy mầm xinh tốt,

 

hoa của Ta sẽ kết tr¨¢i ph¨² t¨²c vinh quang.

 

18 Ta l¨¤ mẹ sinh ra y¨ºu mến tốt đẹp,

 

sự k¨ªnh sợ, sự hiểu biết, sự trông cậy l¨¤nh th¨¢nh.

 

Hằng c¨®, Ta ban m¨¬nh Ta cho mọi con c¨¢i Ta,

 

cho mọi kẻ được Người n¨ºu danh.

 

19 Hỡi những kẻ khao kh¨¢t Ta, n¨¤o hãy đến,

 

hãy ăn cho no thoả hoa tr¨¢i của Ta.

 

20 V¨¬ nhớ đến Ta th¨¬ ngọt ng¨¤o hơn mật

 

v¨¤ được Ta l¨¤m gia sản th¨¬ ngọt hơn tảng mật ong.

 

21 Ai ăn Ta sẽ c¨°n đ¨®i, ai uống Ta sẽ c¨°n kh¨¢t.

 

22 Ai nghe lời Ta sẽ không phải thẹn th¨´ng,

 

ai hoạt động trong Ta sẽ không hề phạm tội.

 

Ðức Khôn Ngoan v¨¤ Lề Luật

 

23 Tất cả những điều ấy

 

đều c¨® trong s¨¢ch Giao ước của Thi¨ºn Ch¨²a Tối Cao,

 

trong Lề Luật ông Mô-s¨º đã truyền,

 

để c¨¢c cộng đồng Gia-c¨®p nhận l¨¤m gia nghiệp.

 

25 Lề Luật l¨¤m cho khôn ngoan dâng tr¨¤o như sông Pi-sôn,

 

như sông T¨ªch-ra v¨¤o m¨´a h¨¢i quả,

 

26 cho hiểu biết đầy tr¨¤n như sông Êu-phơ-r¨¢t,

 

như sông Gio-đan v¨¤o m¨´a gặt;

 

27 cho lời dạy bảo chan ho¨¤ như sông Nin,

 

như suối Gh¨º-khôn v¨¤o m¨´a nho ch¨ªn.

 

28 Người đầu ti¨ºn chẳng biết hết khôn ngoan,

 

kẻ cuối c¨´ng cũng không hiểu thấu được.

 

29 V¨¬ tư tưởng của khôn ngoan rộng hơn đại dương,

 

ý định của khôn ngoan sâu hơn vực thẳm.

 

30 Phần tôi, tôi như k¨ºnh đ¨¤o chảy từ sông lớn,

 

như con lạch dẫn nước tới địa đ¨¤ng.

 

31 Tôi tự nhủ: ¡°Tôi sẽ tưới mảnh vườn của tôi¡±,

 

cho luống hoa đẫm nước.

 

V¨¤ n¨¤y, k¨ºnh đ¨¤o của tôi đã biến th¨¤nh sông cả,

 

v¨¤ sông cả biến th¨¤nh đại dương.

 

32 Tôi sẽ l¨¤m cho lời dạy bảo rực s¨¢ng tựa b¨¬nh minh,

 

cho n¨® chiếu toả mãi tận chốn xa vời.

 

33 Tôi sẽ tung gieo gi¨¢o huấn như lời của ngôn sứ,

 

sẽ lưu truyền cho c¨¢c thế hệ mai sau.

 

34 Hãy xem: tôi vất vả đâu phải cho ri¨ºng m¨¬nh,

 

nhưng c¨°n v¨¬ mọi người muốn t¨¬m kiếm khôn ngoan.

 

¨C Chương 25 ¨C

 

Châm ngôn

 

1 C¨® ba điều tôi hết l¨°ng ao ước,

 

cả ba đều đẹp l¨°ng Ðức Ch¨²a v¨¤ người ta:

 

anh em ho¨¤ thuận, l¨¢ng giềng thân thiết,

 

vợ chồng ý hợp tâm đầu.

 

2 Nhưng cũng c¨® ba hạng người tôi gớm gh¨¦t,

 

v¨¤ không chịu nổi lối sống của họ:

 

ngh¨¨o m¨¤ ki¨ºu, gi¨¤u m¨¤ gian tr¨¢,

 

gi¨¤ đầu m¨¤ ngu, c¨°n đi ngoại t¨¬nh.

 

Người gi¨¤

 

3 C¨°n trẻ con không lo d¨¤nh dụm,

 

về gi¨¤ lấy đâu ra m¨¤ c¨®?

 

4 Người cao ni¨ºn ph¨¢n đo¨¢n, bậc lão th¨¤nh chỉ bảo,

 

thật đẹp đẽ biết bao!

 

5 Sự khôn ngoan của c¨¢c vị bô lão,

 

tư tưởng v¨¤ ý kiến của c¨¢c bậc danh nhân

 

thật đẹp đẽ chừng n¨¤o!

 

6 Gi¨¤u kinh nghiệm l¨¤ triều thi¨ºn cho h¨¤ng bô lão,

 

l¨°ng k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a l¨¤ niềm hãnh diện của c¨¢c ng¨¤i.

 

Những điều hạnh ph¨²c

 

7 Trong tr¨ª tôi nảy ra ch¨ªn điều, m¨¤ l¨°ng tôi cho l¨¤ hạnh ph¨²c.

 

V¨¤ điều thứ mười, tôi cũng sẽ n¨®i ra:

 

Ш® l¨¤ người t¨¬m được niềm vui nơi con c¨¢i,

 

người ngay khi c¨°n sống đã nh¨¬n thấy kẻ th¨´ ngã quỵ.

 

8 Ph¨²c thay kẻ được chung sống với người vợ thông minh,

 

kẻ không lỗi lầm trong lời ăn tiếng n¨®i

 

v¨¤ kẻ không phải l¨¤m tôi người chẳng xứng với m¨¬nh.

 

9 Ph¨²c thay kẻ biết xử sự khôn kh¨¦o,

 

kẻ n¨®i m¨¤ người ta lắng tai nghe.

 

10 Người t¨¬m được khôn ngoan cao cả biết chừng n¨¤o

 

nhưng vẫn chưa bằng người k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a.

 

11 L¨°ng k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a th¨¬ vượt tr¨ºn tất cả,

 

ai s¨¢nh được với kẻ biết k¨ªnh sợ Người?

 

12 L¨°ng k¨ªnh sự Ðức Ch¨²a, đầu mối của l¨°ng mến Người,

 

nhưng ch¨ªnh bởi tin m¨¤ bắt đầu kết hợp với Người.

 

Ш¤n b¨¤

 

13 Không vết thương n¨¤o s¨¢nh nổi vết thương l¨°ng,

 

(không sự dữ n¨¤o bằng sự dữ do đ¨¤n b¨¤ gây n¨ºn)

 

không độc ¨¢c n¨¤o bằng độc ¨¢c của người phụ nữ.

 

14 Không c¨¢i khổ n¨¤o bằng c¨¢i khổ do kẻ gh¨¦t ta gây n¨ºn.

 

Không sự b¨¢o th¨´ n¨¤o như sự b¨¢o th¨´ của kẻ địch.

 

15 Không nọc độc n¨¤o như nọc độc của lo¨¤i rắn.

 

Không cơn giận n¨¤o bằng cơn giận của kẻ th¨´.

 

16 Tôi th¨¤ ở chung với sư tử hay rắn rết

 

c¨°n hơn chung sống với người đ¨¤n b¨¤ xấu xa.

 

17 L¨°ng độc ¨¢c biến đổi n¨¦t mặt người đ¨¤n b¨¤:

 

mặt y thị tối sầm như mặt gấu.

 

18 Chồng thị ngồi ăn với h¨¤ng x¨®m l¨¢ng giềng

 

cứ buộc l¨°ng phải thở than cay đắng.

 

19 Mọi gian ¨¢c đều chẳng thấm v¨¤o đâu

 

so với gian ¨¢c của người đ¨¤n b¨¤;

 

thị sẽ phải chịu số phận của phường tội lỗi.

 

20 Ш¤n ông trầm lặng sống với đ¨¤n b¨¤ lắm điều

 

chẳng kh¨¢c chi đôi chân cụ gi¨¤ phải leo l¨ºn đồi c¨¢t.

 

21 Ðừng để nhan sắc người đ¨¤n b¨¤ lôi cuốn con,

 

v¨¤ cũng đừng ham muốn phụ nữ.

 

22 Vợ m¨¤ phải nuôi chồng

 

ắt sẽ nổi xung, hỗn l¨¢o v¨¤ l¨¤m cho chồng mất mặt.

 

23 Con tim suy nhược, n¨¦t mặt buồn rầu,

 

tâm hồn tan n¨¢t: tất cả đều do người đ¨¤n b¨¤ độc dữ.

 

Tay chân rã rời, đầu gối bủn rủn:

 

cũng tại người vợ không biết tạo hạnh ph¨²c cho chồng.

 

24 Tội bắt đầu c¨® l¨¤ do đ¨¤n b¨¤,

 

v¨¤ cũng tại đ¨¤n b¨¤ m¨¤ tất cả ch¨²ng ta phải chết.

 

25 Ðừng khai mương cho nước chảy,

 

cũng đừng để cho đ¨¤n b¨¤ độc dữ tự do ăn n¨®i.

 

26 Nếu con đưa tay l¨¤m hiệu m¨¤ n¨® chẳng theo

 

th¨¬ con hãy đoạn tuyệt với n¨®.

 

¨C Chương 26 ¨C

 

1 Ph¨²c thay ai cưới được vợ hiền,

 

tuổi thọ sẽ tăng l¨ºn gấp đôi.

 

2 Vợ đảm đang khiến chồng được sung sướng,

 

được an vui suốt cả cuộc đời.

 

3 Vợ hiền l¨¤ số tốt phận may

 

d¨¤nh cho những người k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a:

 

4 Gi¨¤u hay ngh¨¨o, l¨°ng vẫn cứ an vui,

 

l¨²c n¨¤o n¨¦t mặt cũng tươi cười.

 

5 C¨® ba điều l¨¤m tôi sợ hãi,

 

v¨¤ điều thứ bốn l¨¤m tôi phải kinh hồn:

 

dân th¨¤nh chia rẽ, quần ch¨²ng tụ tập,

 

người ta c¨¢o gian nhau: tất cả đều đ¨¢ng sợ hơn c¨¢i chết.

 

6 Nhưng khi b¨¤ n¨¤y nổi ghen với b¨¤ kia

 

th¨¬ thật mới n¨¢t gan n¨¢t ruột,

 

v¨¤ trong mọi chuyện đ¨®, ch¨ªnh c¨¢i lưỡi đã gieo tai rắc hoạ.

 

7 Người đ¨¤n b¨¤ xấu th¨¬ như c¨¢i ¨¢ch lỏng lẻo,

 

chế ngự được thứ 𨮠như nắm được bọ cạp.

 

8 Ш¤n b¨¤ say sưa khiến người ta nổi giận,

 

c¨¢i nhục của thị, thị cũng không che.

 

9 Mắt lẳng lơ của người đ¨¤n b¨¤ để lộ th¨®i dâm đãng:

 

c¨¢ch liếc mắt đưa t¨¬nh khiến ai cũng nhận ra.

 

10 Trước một đứa con g¨¢i trơ trẽn,con hãy giữ m¨¬nh cho cẩn tắc:

 

thấy con sơ hở l¨¤ n¨® lợi dụng ngay.

 

11 Trước c¨¢i nh¨¬n t¨¢o bạo của n¨®,

 

con hãy giữ g¨¬n cho cẩn thận,

 

v¨¤ đừng bỡ ngỡ nếu n¨® không để ý đến con.

 

12 Như người lữ kh¨¢ch kh¨¢t nước h¨¢ miệng ra, gặp đâu uống đ¨®,

 

cô ả cũng ngồi l¨º khắp đầu đường x¨® chợ, kh¨¢ch n¨¤o cũng đi.

 

13 Vợ c¨® duy¨ºn th¨¬ chồng hạnh ph¨²c,

 

vợ khôn kh¨¦o th¨¬ chồng được nở mặt nở m¨¤y.

 

14 Phụ nữ ¨ªt n¨®i l¨¤ qu¨¤ Ðức Ch¨²a ban,

 

không chi s¨¢nh bằng người c¨® gi¨¢o dục.

 

15 Phụ nữ nết na l¨¤ ân ph¨²c tuyệt vời;

 

không chi quý gi¨¢ bằng người tiết hạnh.

 

16 Người vợ hiền trong cửa nh¨¤ ngăn nắp

 

đẹp như vầng hồng tr¨ºn chốn cao xanh của Ðức Ch¨²a.

 

17 Khuôn mặt diễm kiều với thân h¨¬nh cân đối

 

v¨ª như ngọn đ¨¨n toả s¨¢ng tr¨ºn gi¨¢ đền thờ.

 

18 Ðôi chân thon thả với g¨®t chân vững chắc

 

kh¨¢c chi trụ v¨¤ng tr¨ºn đế bạc.

 

Những chuyện đ¨¢ng buồn

 

28 C¨® hai chuyện khiến tôi buồn l¨°ng

 

v¨¤ chuyện thứ ba l¨¤m tôi nổi giận:

 

chiến sĩ sa cơ v¨¬ ngh¨¨o t¨²ng, tr¨ª thức bị coi như r¨¢c rưởi,

 

ch¨ªnh nhân lại đeo đuổi việc gian t¨¤:

 

Ðức Ch¨²a sẽ để cho n¨® chết v¨¬ gươm.

 

Việc buôn b¨¢n

 

29 L¨¤m thương mại kh¨® tr¨¢nh khỏi tham lam,

 

đi buôn b¨¢n không tho¨¢t được tội lỗi.

 

¨C Chương 27 ¨C

 

1 V¨¬ ham lợi m¨¤ nhiều người mắc lỗi,

 

mải l¨¤m gi¨¤u, người ta cứ ngoảnh mặt l¨¤m ngơ.

 

2 Chiếc cọc cắm sâu v¨¤o kẽ đ¨¢,

 

tội lỗi cũng ăn sâu v¨¤o việc mua đi b¨¢n lại.

 

3 Ai không bền l¨°ng k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a,

 

cửa nh¨¤ người 𨮠sẽ sớm bị sụp đổ.

 

Lời n¨®i

 

4 S¨¤ng rồi, trấu ở lại s¨¤ng,

 

n¨®i ra, c¨¢i dở rõ r¨¤ng thấy ngay.

 

5 C¨® thử lửa mới biết b¨¬nh thợ gốm,

 

nghe chuyện tr¨°, biết ai rởm ai hay.

 

6 Xem quả th¨¬ biết vườn cây,

 

nghe lời miệng n¨®i biết ngay l¨°ng người.

 

7 Chớ vội khen, khi người chưa l¨ºn tiếng:

 

muốn biết người, phải nghe miệng n¨®i năng.

 

Sự công ch¨ªnh

 

8 Theo đuổi sự công ch¨ªnh, rồi ra con sẽ đạt,

 

con sẽ mặc lấy n¨® như tấm ¨¢o huy ho¨¤ng.

 

9 Chim c¨´ng loại t¨¬m đậu chung một chỗ,

 

sự thật t¨¬m về với những kẻ chân thật.

 

10 Sư tử r¨¬nh mồi,

 

tội lỗi cũng r¨¬nh rập những kẻ l¨¤m điều bất ch¨ªnh.

 

11 Người đạo hạnh luôn ăn n¨®i khôn ngoan,

 

kẻ dại khờ th¨¬ như mặt trăng hay thay đổi.

 

12 Với kẻ ngu si, con đừng mất th¨¬ giờ,

 

với người hiểu biết, con hãy r¨¢n ngồi lại.

 

13 Bọn đần độn n¨®i ra l¨¤ gây bực tức,

 

ch¨²ng ph¨¢ l¨ºn cười giữa th¨² vui tội lỗi.

 

14 Kẻ hay thề mở miệng l¨¤ người ta dựng t¨®c g¨¢y,

 

nghe ch¨²ng cãi cọ l¨¤ phải bịt tai.

 

15 Bọn ki¨ºu ngạo cãi nhau l¨¤ đổ m¨¢u,

 

chẳng ai nghe nổi lời ch¨²ng nhục mạ nhau.

 

Những điều b¨ª mật

 

16 Tiết lộ b¨ª mật th¨¬ chẳng c¨°n ai tin,

 

v¨¤ không kiếm được bạn tâm t¨¬nh nữa.

 

17 Hãy tha thiết với bạn b¨¨ v¨¤ hết l¨°ng trung t¨ªn,

 

nhưng nếu đã tiết lộ b¨ª mật của ai,

 

th¨¬ đừng chạy theo họ nữa.

 

18 V¨¬, như ai 𨮠mất đi kẻ m¨¬nh để cho chết,

 

con cũng đ¨¢nh mất t¨¬nh bạn của người thân.

 

19 Chim trong tay, con để bay vụt mất,

 

để mất người thân, con chẳng gặp lại đâu.

 

20 Ðừng chạy theo họ: họ xa qu¨¢ rồi,

 

họ tho¨¢t được con như sơn dương tho¨¢t bẫy.

 

21 Vết thương c¨® thể băng b¨®, lăng nhục c¨® thể bỏ qua,

 

chứ tiết lộ b¨ª mật rồi th¨¬ chẳng c¨°n chi hy vọng.

 

Giả h¨¬nh

 

22 Kẻ nh¨¢y mắt th¨¬ mưu đồ điều xấu xa,

 

v¨¤ không ai l¨¤m cho n¨® bỏ được.

 

23 Trước mắt con, n¨® n¨®i năng ngọt xớt,

 

sững sờ kinh ngạc trước từng lời của con,

 

nhưng sau lưng, n¨® đổi cung đổi giọng,

 

biến lời con th¨¤nh những điều gai chướng.

 

24 Tôi vốn gh¨¦t nhiều điều,

 

nhưng chẳng gh¨¦t chi bằng hạng người đ¨®

 

v¨¤ Ðức Ch¨²a cũng sẽ gh¨¦t nữa.

 

25 Tung đ¨¢ l¨ºn cao, đ¨¢ sẽ rớt xuống đầu m¨¬nh.

 

Ш¢nh l¨¦n người, sẽ bị người đ¨¢nh lại đau hơn.

 

26 Ai đ¨¤o hố sẽ sa xuống hố,

 

kẻ g¨¤i bẫy sẽ mắc v¨¤o bẫy.

 

27 Ai l¨¤m điều xấu sẽ bị c¨¢i xấu 𨨠bẹp

 

m¨¤ chẳng biết c¨¢i xấu đến từ đâu.

 

28 Kẻ ki¨ºu căng chuy¨ºn nhục mạ, châm biếm,

 

nhưng luôn c¨® nguy cơ bị b¨¢o th¨´

 

như con mồi luôn bị sư tử r¨¬nh rập.

 

29 Ai thấy kẻ l¨¤nh vấp ngã m¨¤ vui mừng,

 

người 𨮠sẽ sa bẫy,

 

sẽ bị đau khổ d¨¤y v¨° ngay khi c¨°n sống.

 

Th¨´ hận

 

30 O¨¢n hờn v¨¤ giận dữ l¨¤ những điều gh¨º tởm,

 

về chuyện 𨮠kẻ tội lỗi c¨® biệt t¨¤i.

 

¨C Chương 28 ¨C

 

1 Kẻ b¨¢o th¨´ sẽ chuốc lấy b¨¢o th¨´ của Ðức Ch¨²a,

 

tội lỗi n¨®, Người xem x¨¦t từng ly.

 

2 Hãy bỏ qua điều sai tr¨¢i cho kẻ kh¨¢c,

 

th¨¬ khi bạn cầu khẩn, tội lỗi bạn sẽ được tha.

 

3 Người với người cứ nuôi l¨°ng hờn giận,

 

thế m¨¤ lại xin Ðức Ch¨²a chữa l¨¤nh!

 

4 N¨® chẳng biết thương người đồng loại,

 

m¨¤ lại d¨¢m xin tha tội cho m¨¬nh!

 

5 N¨® chỉ l¨¤ người ph¨¤m m¨¤ để tâm th¨´ hận,

 

th¨¬ ai sẽ xin tha tội cho n¨®?

 

6 Hãy nhớ đến ng¨¤y tận số

 

m¨¤ chấm dứt hận th¨´,

 

nhớ m¨¬nh sẽ phải hao m¨°n v¨¤ phải chết

 

m¨¤ trung th¨¤nh giữ c¨¢c điều răn.

 

7 Hãy nhớ đến c¨¢c điều răn

 

m¨¤ đừng o¨¢n hờn kẻ kh¨¢c,

 

nhớ đến giao ước của Ðấng Tối Cao

 

m¨¤ không chấp nhất điều lầm lỗi.

 

Cãi cọ

 

8 Tr¨¢nh đôi co, con sẽ bớt phạm tội,

 

v¨¬ người hung hăng th¨¬ hay gây gổ.

 

9 Người tội lỗi l¨¤m cho b¨¨ bạn n¨ºn bất ho¨¤,

 

gây chia rẽ giữa những người ho¨¤ thuận.

 

10 Củi khô th¨¬ lửa bốc, c¨¤ng n¨®ng c¨¤ng cãi hăng,

 

c¨¤ng khoẻ c¨¤ng n¨®ng t¨ªnh, c¨¤ng gi¨¤u c¨¤ng dễ giận.

 

11 Tự nhi¨ºn gây gổ l¨¤ châm mồi cho lửa,

 

khi không gi¨¤nh giật l¨¤ gây chuyện đổ m¨¢u.

 

12 Thổi v¨¤o t¨¤n lửa, lửa sẽ b¨´ng l¨ºn,

 

nhổ l¨ºn n¨®, n¨® sẽ tắt ng¨²m.

 

Tất cả đều do miệng của con.

 

C¨¢i lưỡi

 

13 Ш¢ng nguyền rủa thay kẻ n¨®i xấu, n¨®i h¨¤nh, kẻ n¨®i lời hai ý,

 

gây chia rẽ giữa bao người đang ho¨¤ thuận.

 

14 C¨°n c¨® kẻ n¨®i một lời ba bốn ý:

 

ch¨ªnh v¨¬ n¨® m¨¤ bao nhi¨ºu người phải chao đảo,

 

lưu lạc từ nước nọ tới nước kia.

 

Cũng v¨¬ n¨® m¨¤ c¨¢c th¨¤nh tr¨¬ ki¨ºn cố phải sụp đổ,

 

nh¨¤ cửa những người quyền quý phải tan hoang.

 

15 Kẻ n¨®i một lời ba bốn ý

 

c¨°n l¨¤m bao nhi¨ºu người vợ đảm đang bị chồng bỏ,

 

không được hưởng công lao kh¨® nhọc của m¨¬nh.

 

16 Ai nghe theo n¨® sẽ không được nghỉ ngơi,

 

không được sống y¨ºn h¨¤n.

 

17 Ш°n vọt l¨¤m thân thể bầm t¨ªm,

 

nhưng c¨¢i lưỡi l¨¤m dập gẫy cả xương.

 

18 C¨® nhiều kẻ gục ngã v¨¬ lưỡi kiếm,

 

nhưng l¨¤m sao s¨¢nh được

 

với những kẻ gục ngã v¨¬ lưỡi người?

 

19 Ph¨²c thay ai ẩn m¨¬nh xa c¨¢i lưỡi,

 

không gặp phải l¨²c n¨® nổi lôi đ¨¬nh,

 

không phải k¨¦o l¨º c¨¢i ¨¢ch của n¨®,

 

không bị n¨® tr¨®i buộc bằng xiềng x¨ªch gông c¨´m.

 

20 V¨¬ ¨¢ch của c¨¢i lưỡi l¨¤ ¨¢ch sắt,

 

v¨¤ xiềng của n¨® l¨¤ xiềng đồng.

 

21 Thật l¨¤ th¨º thảm, c¨¢i chết n¨® gây ra,

 

nhưng v¨¤o âm phủ c¨°n hơn chịu đựng n¨®.

 

22 Chỉ c¨® người đạo đức l¨¤ n¨® chẳng l¨¤m chi được,

 

n¨® cũng không thi¨ºu đốt được họ trong lửa của n¨®.

 

23 C¨°n những kẻ xa l¨¬a Ðức Ch¨²a sẽ bị n¨® nuốt chửng

 

v¨¤ thi¨ºu đốt không ngơi.

 

Như con sư tử, n¨® nhảy chồm l¨ºn họ,

 

như con b¨¢o, n¨® x¨¦ họ n¨¢t thây.

 

24 N¨¤y, nh¨¤ cửa ruộng vườn, hãy lấy gai r¨¤o lại,

 

bạc v¨¤ng của con, hãy cột cho thật chắc.

 

25 Ăn n¨®i th¨¬ phải cân nhắc đắn đo,

 

miệng con phải như l¨¤ cửa c¨® kho¨¢.

 

26 Hãy ý tứ, đừng để lỡ lời,

 

kẻo vấp ngã trước kẻ r¨¬nh rập con.

 

¨C Chương 29 ¨C

 

Cho vay mượn

 

1 Kẻ thương người th¨¬ biết cho vay mượn,

 

tiếp tay với người l¨¤ tuân giữ điều răn.

 

2 Khi người ta cần, con hãy cho vay mượn,

 

khi con vay mượn, hãy trả đ¨²ng hạn kỳ.

 

3 Hãy giữ lời v¨¤ trung t¨ªn luôn luôn,

 

th¨¬ bất cứ l¨²c n¨¤o cần điều chi, con cũng sẽ được.

 

4 Nhiều người coi của vay mượn như của nhặt ngo¨¤i đường,

 

khiến ai gi¨²p họ cũng buồn phiền ch¨¢n nản.

 

5 Trước khi nhận, họ hôn tay chủ nợ,

 

n¨®i ngon n¨®i ngọt về của cải người ta,

 

nhưng đến hạn trả th¨¬ lại khất lần,

 

thay v¨¬ trả, chỉ buông lời than tiếc

 

v¨¤ c¨°n đổ thừa cho ho¨¤n cảnh.

 

6 Họ c¨® sức trả phân nửa đã l¨¤ may,

 

v¨¤ chủ nợ coi như đã nhặt được của ngo¨¤i đường.

 

C¨°n không th¨¬ chủ nợ mất toi tiền bạc,

 

v¨¤ vô cớ lại c¨® th¨ºm một kẻ th¨´,

 

chỉ lăng mạ chửi bới thay v¨¬ trả nợ,

 

chỉ khinh khi thay v¨¬ tôn k¨ªnh.

 

7 Nhiều người không cho vay

 

chẳng phải v¨¬ ¨¢c độc, nhưng chỉ v¨¬ sợ bị b¨®c lột vô cớ.

 

Bố th¨ª

 

8 Tuy nhi¨ºn, hãy rộng lượng với kẻ ngh¨¨o h¨¨n,

 

đừng chần chừ khi phải bố th¨ª.

 

9 Theo luật dạy, con hãy đ¨®n tiếp kẻ kh¨® ngh¨¨o,

 

v¨¬ họ t¨²ng quẫn, đừng để họ ra về tay trắng.

 

10 Hãy bỏ tiền ra gi¨²p người anh em bạn hữu,

 

đừng đem chôn dưới đ¨¢ kẻo n¨® hư đi.

 

11 Hãy theo lệnh Ðấng Tối Cao m¨¤ sử dụng của cải,

 

việc 𨮠c¨°n ¨ªch lợi cho con hơn cả v¨¤ng.

 

12 Rộng tay bố th¨ª l¨¤ con chất đầy kho lẫm,

 

v¨¤ con sẽ tho¨¢t mọi nỗi gian nguy.

 

13 Của bố th¨ª sẽ n¨ºn vũ kh¨ª gi¨²p con chống địch th¨´

 

lợi hại hơn cả khi¨ºn dầy gi¨¢o nhọn.

 

Bảo lãnh

 

14 Người tốt bụng đứng ra bảo lãnh cho kẻ kh¨¢c,

 

kẻ mất li¨ºm sỉ mới bỏ mặc người ta.

 

15 Ðừng qu¨ºn ơn người bảo lãnh cho con

 

bởi người ấy đã v¨¬ con m¨¤ th¨ª mạng.

 

16 Ân huệ người bảo lãnh, kẻ tội lỗi không đếm xỉa g¨¬;

 

người đã cứu mạng m¨¬nh, đứa vô ơn không buồn nghĩ tới.

 

17 V¨¬ đứng ra bảo lãnh, nhiều người gi¨¤u c¨® mất hết gia t¨¤i,

 

v¨¤ chao đảo như gặp s¨®ng lớn ngo¨¤i biển khơi.

 

18 Cũng v¨¬ đứng ra bảo lãnh

 

m¨¤ nhiều người quyền thế phải lưu vong

 

v¨¤ phi¨ºu bạt giữa những dân xa lạ.

 

19 Kẻ tội lỗi đ¨¢nh liều bảo lãnh

 

mong kiếm ch¨¢c lợi lộc ¨ªt nhiều

 

l¨¤ liều m¨¬nh lãnh lấy ¨¢n phạt.

 

20 Hãy nâng đỡ kẻ kh¨¢c tuỳ sức con,

 

nhưng cẩn thận giữ m¨¬nh kẻo ngã.

 

Ăn nhờ ở đậu

 

21 Cuộc sống đ¨°i tối thiểu phải c¨® nước uống, cơm ăn, ¨¢o mặc

 

v¨¤ một căn nh¨¤ để nương thân.

 

22 Sống ngh¨¨o dưới m¨¢i tranh của m¨¬nh

 

c¨°n hơn ăn sang m¨¤ đi ở nhờ người kh¨¢c.

 

23 C¨® nhiều c¨® ¨ªt, con cũng hãy bằng l¨°ng,

 

để khỏi phải nghe người ta tr¨¢ch l¨¤ đồ ăn b¨¢m.

 

24 Ở nhờ hết người n¨¤y đến người nọ,

 

cuộc sống của con sẽ thật đ¨¢ng buồn,

 

v¨¬ ở đậu nh¨¤ người ta, con chẳng d¨¢m h¨¦ miệng.

 

25 Con phải hầu b¨¤n v¨¤ tiếp rượu cho kh¨¢ch

 

m¨¤ chẳng ai th¨¨m c¨¢m ơn.

 

V¨¤ chua ch¨¢t nhất l¨¤ phải nghe những lời n¨¤y:

 

¡°Lại đây sắp b¨¤n đi, đồ ăn b¨¢m!

 

Cầm g¨¬ vậy, đưa ta một miếng coi!¡±

 

27 ¨C ¡°Ði đi, đồ ăn b¨¢m,

 

để cho kh¨¢ch quý gh¨¦ thăm.

 

Anh của ta sắp đến, ta cần một căn ph¨°ng.¡±

 

28 Người hiểu biết đau l¨°ng, v¨¬ bị phiền tr¨¢ch l¨¤ đồ ở đậu,

 

hoặc bị mắng nhiếc l¨¤ đứa nợ nần.

 

¨C Chương 30 ¨C

 

Gi¨¢o dục

 

1 Thương con th¨¬ cho roi cho vọt,

 

sau n¨¤y sẽ vui sướng v¨¬ con.

 

2 Ai biết gi¨¢o dục con sẽ được thoả l¨°ng về con,

 

v¨¤ được hãnh diện với những người quen biết.

 

3 Ai biết dạy con m¨¬nh sẽ khiến kẻ th¨´ phải ph¨¢t ghen,

 

v¨¤ sẽ được sung sướng trước mặt bạn b¨¨.

 

4 Người cha c¨® chết th¨¬ cũng như chưa chết,

 

v¨¬ đã để lại đứa con giống như m¨¬nh.

 

5 Khi c¨°n sống, ông nh¨¬n con m¨¤ vui sướng,

 

giờ chết đến, sẽ không phải buồn phiền,

 

6 Trước kẻ th¨´, ông để lại một người biết b¨ºnh quyền lợi,

 

với bạn hữu, một người biết thi ân.

 

7 Ai nuông chiều con, ắt phải băng thương t¨ªch cho n¨®,

 

n¨® m¨¤ k¨ºu la, l¨¤ ruột gan người ấy rối bời.

 

8 Ngựa không thuần sẽ th¨¤nh ngựa bất kham,

 

con buông thả sẽ n¨ºn con mất dạy.

 

9 Cưng con đi, n¨® sẽ l¨¤m bạn hoảng hốt,

 

giỡn với n¨®, n¨® sẽ l¨¤m bạn buồn phiền.

 

10 Ðừng đ¨´a cợt với n¨®, kẻo phải đau khổ với n¨®,

 

v¨¤ cuối c¨´ng bạn sẽ phải cắn răng m¨¤ chịu.

 

11 Khi n¨® c¨°n ni¨ºn thiếu,

 

đừng để n¨® tự quyền.

 

12 Khi n¨® c¨°n b¨¦ nhỏ, cứ thẳng tay trừng phạt,

 

kẻo n¨® ra bất trị, th¨¬ chẳng vâng lời nữa đâu.

 

13 Hãy gi¨¢o dục v¨¤ r¨¨n luyện con bạn,

 

để khỏi phải chịu cảnh hỗn h¨¤o.

 

Sức khoẻ

 

14 Ngh¨¨o m¨¤ cơ thể l¨¤nh mạnh cường tr¨¢ng,

 

c¨°n hơn gi¨¤u m¨¤ thân x¨¢c ốm o xo bại.

 

15 Khoẻ mạnh v¨¤ tr¨¢ng kiện th¨¬ hơn mọi thứ bạc v¨¤ng,

 

một thân h¨¬nh vạm vỡ th¨¬ hơn cả gia t¨¤i vô tận.

 

16 Không của cải n¨¤o bằng sức khoẻ của thân x¨¢c,

 

chẳng vui sướng n¨¤o hơn niềm vui của con tim.

 

17 Chết c¨°n hơn l¨¤ sống cay cực,

 

y¨ºn giấc ng¨¤n thu c¨°n hơn bị bệnh suốt đời.

 

18 Cao lương mỹ vị đặt trước kẻ đắng miệng lười ăn,

 

chẳng kh¨¢c chi thức ăn c¨²ng tr¨ºn mồ mả.

 

19 Của c¨²ng ¨ªch g¨¬ cho tượng thần,

 

v¨¬ n¨® không thể ăn cũng chẳng ngửi được g¨¬?

 

Kẻ bị Ðức Ch¨²a phạt cho mắc bệnh th¨¬ cũng vậy:

 

20 Vị hoạn quan ôm cô trinh nữ m¨¤ thở d¨¤i thế n¨¤o,

 

th¨¬ n¨® cũng trố mắt nh¨¬n rồi thở d¨¤i như thế.

 

Niềm vui

 

21 Chớ để (tâm) hồn con ch¨¬m đắm trong phiền muộn,

 

cũng đừng để m¨¬nh nặng trĩu những ưu tư.

 

22 Tâm hồn sướng vui th¨¬ con người gi¨¤u sức sống,

 

niềm vui sẽ k¨¦o d¨¤i tuổi thọ.

 

23 Hãy ru ngủ hồn con v¨¤ trấn an cõi l¨°ng,

 

nỗi buồn ch¨¢n, hãy đẩy xa con,

 

v¨¬ n¨® đã l¨¤m cho nhiều kẻ vong mạng,

 

chứ không hề đem lại lợi ¨ªch chi.

 

24 N¨®ng nảy, bực bội khiến ng¨¤y đời bị r¨²t ngắn,

 

v¨¤ lo lắng l¨¤m cho gi¨¤ trước tuổi.

 

25 L¨°ng thơ thới th¨¬ miệng thấy ngon,

 

thưởng thức được đồ ăn thức uống.

 

¨C Chương 31 ¨C

 

Của cải

 

1 Thức đ¨ºm v¨¬ của cải l¨¤m hao m¨°n thân x¨¢c,

 

bận tâm về n¨® sẽ mất giấc ngủ ngon.

 

2 Bận tâm v¨¬ sinh kế cũng không sao chợp mắt,

 

lâm cơn bệnh nặng l¨¤ mất giấc ngủ ngon.

 

3 Người gi¨¤u vất vả th¨¬ của cải gia tăng,

 

ngưng l¨¤m việc l¨¤ đi t¨¬m lạc th¨².

 

4 Người ngh¨¨o vất vả vẫn thiếu hụt miếng ăn,

 

ngưng l¨¤m việc l¨¤ bần c¨´ng thiếu thốn.

 

5 Ðã ham tiền không sao công ch¨ªnh được,

 

chạy theo lợi lộc ắt sẽ lỗi lầm.

 

6 Bạc tiền khiến cho bao người sa ngã,

 

thế n¨¤o cũng đưa họ đến hư vong.

 

7 N¨® l¨¤ c¨¢i bẫy cho ai say m¨º n¨®, hết mọi kẻ ngu si sẽ sa v¨¤o.

 

8 Ph¨²c thay ai gi¨¤u c¨® m¨¤ vô tội,

 

không chạy theo của cải, tiền t¨¤i.

 

9 Người 𨮠l¨¤ ai để ch¨²ng ta khen l¨¤ c¨® ph¨²c,

 

v¨¬ trong dân m¨¬nh người 𨮠khiến cho bao người th¨¢n phục?

 

10 Ai đã trải qua thử th¨¢ch 𨮠v¨¤ n¨ºn ho¨¤n hảo?

 

Người ấy c¨® lý do để tự h¨¤o.

 

Ai c¨® thể phạm lỗi m¨¤ không phạm lỗi

 

c¨® thể l¨¤m điều ¨¢c m¨¤ đã không l¨¤m?

 

11 Của cải người ấy sẽ tồn tại,

 

công đức người ấy sẽ được cộng đo¨¤n t¨¢n dương.

 

Tiệc t¨´ng

 

12 Khi ngồi trước mâm cao cỗ đầy, đừng hả họng thốt l¨ºn:

 

¡°Ch¨¤! Thịnh soạn qu¨¢!¡±

 

13 Hãy nhớ rằng: mắt hau h¨¢u l¨¤ điều chẳng hay.

 

C¨® thụ tạo n¨¤o tệ hơn con mắt?

 

Gặp chi n¨® cũng ph¨¢t kh¨®c (v¨¬ th¨¨m).

 

14 Miếng người kh¨¢c đã nhằm, con đừng đưa tay tới,

 

đừng gi¨¤nh với họ tr¨ºn c¨´ng một đĩa.

 

15 Hãy suy bụng ta m¨¤ nghĩ ra bụng người,

 

l¨¤m việc g¨¬ cũng phải đắn đo cân nhắc.

 

16 Những m¨®n đã dọn ra,

 

hãy ăn l¨¤m sao cho xứng một con người,

 

đừng nhai nhồm nho¨¤m kẻo bị khinh ch¨º.

 

17 Hãy tỏ ra c¨® gi¨¢o dục m¨¤ buông đũa trước.

 

Ðừng h¨¢u ăn kẻo người ta bực m¨¬nh.

 

18 Chung mâm với nhiều người, con đừng cầm đũa trước.

 

19 Người c¨® gi¨¢o dục th¨¬ ch¨²t ¨ªt cũng vừa,

 

tr¨ºn giường nằm sẽ không tức bụng.

 

20 Ăn chừng mực sẽ ngủ thoải m¨¢i,

 

thức dậy sớm, tâm hồn được thảnh thơi;

 

kẻ ăn uống qu¨¢ độ th¨¬ mất ngủ đã đ¨¤nh,

 

m¨¤ c¨°n bị thượng thổ hạ tả.

 

21 Nếu đã bị ¨¦p phải ăn,

 

hãy đứng l¨ºn ra ngo¨¤i m¨¤ ¨®i, con sẽ thấy dễ chịu.

 

22 Con ơi, hãy nghe ta, chớ c¨® khinh thường,

 

sau n¨¤y con sẽ thấy l¨¤ ta n¨®i đ¨²ng:

 

Trong mọi việc con l¨¤m, hãy giữ chừng giữ mực,

 

th¨¬ chẳng bệnh tật n¨¤o chạm tới con.

 

23 Chủ nh¨¤ h¨¤o hoa, người người ca tụng,

 

thi¨ºn hạ c¨°n kể mãi về l¨°ng tốt của ông.

 

24 Chủ nh¨¤ sẻn so, cả l¨¤ng đ¨¤m tiếu,

 

thi¨ºn hạ c¨® kể về sự hẹp h¨°i 𨮠th¨¬ cũng phải thôi.

 

Rượu

 

25 Khi uống rượu, đừng l¨ºn mặt anh h¨´ng,

 

v¨¬ rượu đã l¨¤m cho lắm kẻ ra thân t¨¤n ma dại.

 

26 Như lửa thử độ bền của th¨¦p,

 

rượu cũng thử l¨°ng người

 

trong cuộc đọ sức anh h¨´ng lưu linh.

 

27 Rượu đem lại cho con người sức sống,

 

nếu biết uống c¨® chừng c¨® mực.

 

Sống không c¨® rượu th¨¬ sống l¨¤m chi?

 

Rượu đã được tạo th¨¤nh cho người ta phấn khởi.

 

28 Tâm hồn sung sướng, l¨°ng dạ hân hoan,

 

nếu uống rượu đ¨²ng thời đ¨²ng mức.

 

29 Thật cay đắng cho tâm hồn

 

khi qu¨¢ ch¨¦n v¨¬ bị n¨®i kh¨ªch v¨¤ ngã quỵ.

 

30 Ma men khiến đứa ngu nổi kh¨´ng m¨¤ chuốc hoạ v¨¤o thân:

 

sức lực ti¨ºu hao, m¨¬nh mang thương t¨ªch.

 

31 Trong tiệc rượu, đừng khi¨ºu kh¨ªch kẻ đồng b¨¤n,

 

đừng hạ nhục n¨® l¨²c n¨® đang vui nhộn,

 

đừng buông lời tr¨¢ch m¨®c,

 

cũng đừng đ¨°i nợ n¨® kẻo n¨® nổi s¨´ng.

 

¨C Chương 32 ¨C

 

Tiệc t¨´ng

 

1 Ðược đặt l¨¤m chủ toạ ư? Con đừng c¨® l¨ºn mặt:

 

giữa thực kh¨¢ch, hãy xử sự như một người đồng b¨¤n;

 

lo cho người ta, rồi mới ngồi v¨¤o chỗ.

 

2 Chu to¨¤n mọi bổn phận xong,

 

con hãy y¨ºn vị v¨¤ chung vui với mọi người,

 

rồi lãnh triều thi¨ºn thưởng t¨¤i tổ chức.

 

3 Nếu l¨¤ bô lão, xin cứ ph¨¢t biểu, 𨮠l¨¤ điều hợp lý hợp t¨¬nh.

 

Xin cứ n¨®i như ng¨¤i hiểu biết,

 

nhưng xin đừng cản trở việc đ¨¤n ca.

 

4 Nhạc đang tấu th¨¬ xin đừng thao thao bất tuyệt,

 

v¨¬ như vậy l¨¤ dạy khôn không đ¨²ng l¨²c.

 

5 Tiệc rượu c¨® tiếng h¨¢t cung đ¨¤n

 

v¨ª như nhẫn v¨¤ng đ¨ªnh ấn hồng ngọc.

 

6 Rượu hảo hạng, nhạc du dương,

 

như khung v¨¤ng gh¨¦p triện ngọc b¨ªch.

 

7 Nếu c¨°n trai trẻ, hãy n¨®i l¨²c cần.

 

V¨¤ khi được mời, cũng chỉ n¨®i hai lần l¨¤ tối đa.

 

8 Hãy n¨®i cho gọn, ¨ªt lời, nhiều ý,

 

l¨¤m như kẻ vừa qu¨¢n triệt vấn đề, vừa biết n¨ªn thinh.

 

9 Giữa h¨¤ng quyền chức, con đừng l¨¤m như kẻ bằng vai;

 

v¨¤ khi người kh¨¢c n¨®i, con chớ c¨® bô bô c¨¢i miệng.

 

10 Như chớp lo¨¨ l¨ºn trước khi sấm nổ rền,

 

mối thiện cảm cũng đ¨®n chờ con người khi¨ºm tốn.

 

11 Tan tiệc th¨¬ đứng l¨ºn, đừng ngồi n¨¢n lại.

 

Về nh¨¤ ngay, chớ c¨® la c¨¤.

 

12 Tại nh¨¤, hãy giải tr¨ª vui chơi v¨¤ l¨¤m chi tuỳ th¨ªch,

 

nhưng đừng ăn n¨®i ki¨ºu căng m¨¤ mang tội.

 

13 Về mọi chuyện tr¨ºn đây, hãy ca ngợi Ðấng tạo th¨¤nh con,

 

Ðấng ban cho con dồi d¨¤o ân ph¨²c.

 

K¨ªnh sợ Thi¨ºn Ch¨²a

 

14 Kẻ k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a th¨¬ đ¨®n nhận lời gi¨¢o huấn.

 

Ai từ s¨¢ng sớm đã kiếm t¨¬m Người, sẽ được đo¨¢i thương.

 

15 Ai t¨¬m hiểu Lề Luật sẽ thấm nhuần Lề Luật,

 

c¨°n với kẻ giả h¨¬nh, Lề Luật trở th¨¤nh cớ vấp ngã.

 

16 Ai k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a sẽ nhận ra lẽ phải;

 

việc tốt họ l¨¤m sẽ rực rỡ như ¨¢nh quang.

 

17 Người tội lỗi khước từ lời khiển tr¨¢ch,

 

t¨¬m đủ lẽ để l¨¤m theo ý m¨¬nh.

 

18 Người biết suy nghĩ không coi thường ý kiến kẻ kh¨¢c.

 

Quân ngoại bang v¨¤ phường tự đắc

 

th¨¬ chẳng biết sợ hãi l¨¤ g¨¬.

 

19 Ðừng h¨¤nh động m¨¤ không suy nghĩ,

 

để không phải hối hận về việc m¨¬nh l¨¤m.

 

20 Ðường gồ ghề, con chớ đặt chân, kẻo vấp phải đ¨¢.

 

21 Ðường bằng phẳng, con đừng ỷ y.

 

22 Cả con c¨¢i, cũng phải d¨¨ chừng.

 

23 Trong mọi việc l¨¤m, hãy biết tự tin,

 

𨮠cũng l¨¤ tuân giữ mệnh lệnh.

 

24 Ai tin tưởng Lề Luật th¨¬ gắn b¨® với lệnh truyền.

 

Kẻ cậy trông Ðức Ch¨²a sẽ chẳng hề thua thiệt.

 

¨C Chương 33 ¨C

 

1 Ai k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a sẽ không gặp tai ương,

 

c¨® bị thử th¨¢ch, họ cũng tho¨¢t khỏi.

 

2 Người khôn th¨¬ không gh¨¦t bỏ Lề Luật,

 

c¨°n kẻ giả h¨¬nh giữ Lề Luật

 

th¨¬ cũng như con t¨¤u giữa phong ba.

 

3 Người hiểu biết đặt trọn niềm tin nơi Lề Luật.

 

Ðối với họ, Lề Luật đ¨¢ng tin

 

như lời sấm đối với người thỉnh vấn.

 

4 Phải n¨®i g¨¬, hãy chuẩn bị sẵn,

 

như thế, con sẽ được lắng nghe.

 

Hãy tổng hợp kiến thức của con trước khi ứng đ¨¢p.

 

5 L¨°ng dạ kẻ ngu đần v¨ª tựa b¨¢nh xe.

 

Lý luận của n¨® như trục xe quay t¨ªt.

 

6 Kẻ ưa th¨ªch châm chọc bạn b¨¨

 

kh¨¢c n¨¤o con ngựa giống, n¨® vẫn h¨ª¡­, d¨´ người cỡi l¨¤ ai.

 

Ho¨¤n cảnh ch¨ºnh lệch

 

7 Tại sao lại c¨® ng¨¤y n¨¤y trọng hơn ng¨¤y kh¨¢c,

 

¨¢nh s¨¢ng ng¨¤y n¨¤o m¨¤ chẳng do mặt trời?

 

8 Ấy l¨¤ v¨¬ ch¨²ng đã được phân biệt

 

ngay trong tư tưởng của Ðức Ch¨²a.

 

Người đã ấn định thời tiết v¨¤ c¨¢c ng¨¤y lễ kh¨¢c nhau.

 

9 C¨® những ng¨¤y Người đề cao v¨¤ th¨¢nh ho¨¢,

 

cũng c¨® những ng¨¤y Người kể v¨¤o số ng¨¤y thường.

 

10 Mọi người đều bởi đất,

 

cả A-đam cũng bởi đất m¨¤ được tạo th¨¤nh.

 

11 Do thượng tr¨ª, Ðức Ch¨²a đã phân biệt kẻ n¨¤y người nọ,

 

đã ấn định đường đời họ kh¨¢c nhau.

 

12 Kẻ th¨¬ được Người nâng cao v¨¤ gi¨¢ng ph¨²c,

 

kẻ th¨¬ được Người th¨¢nh ho¨¢ v¨¤ cho ở b¨ºn,

 

c¨°n kẻ kh¨¢c bị Người nguyền rủa v¨¤ hạ xuống thấp,

 

lật nh¨¤o họ khỏi chỗ đứng của họ.

 

13 Như nắm đất th¨® anh thợ gốm cầm trong tay,

 

đ¨¤ng n¨¤o n¨® cũng phải theo như anh muốn,

 

cũng vậy, con người ở trong tay Ðấng tạo th¨¤nh,

 

Người sẽ trả cho ai nấy theo như Người thẩm định.

 

14 C¨® dữ th¨¬ cũng c¨® l¨¤nh, c¨® chết th¨¬ cũng c¨® sống.

 

Cũng thế, c¨® người đạo hạnh th¨¬ cũng c¨® kẻ tội lỗi.

 

15 Vậy hãy nh¨¬n ngắm mọi công tr¨¬nh của Ðấng Tối Cao,

 

từng đôi một, công tr¨¬nh đối lại công tr¨¬nh.

 

16 Phần tôi, kẻ đến sau c¨´ng, tôi cũng đã thức khuya,

 

như người đi m¨®t đến sau thợ h¨¢i tr¨¢i.

 

17 Nhờ ph¨²c lộc Ðức Ch¨²a, tôi đã theo kịp,

 

v¨¤, như mọi tay thợ, tôi đã chất nho đầy bồn.

 

18 Hãy hiểu cho rằng tôi vất vả đâu phải cho m¨¬nh tôi,

 

nhưng c¨°n cho tất cả những ai muốn thu thập kiến thức.

 

19 Xin hãy nghe tôi, thưa quý vị quan chức trong dân;

 

xin lắng tai để ý, thưa quý vị lãnh đạo cộng đo¨¤n.

 

Sống tự lập

 

20 Bao lâu con c¨°n sống,

 

đừng để vợ con, anh em, bạn b¨¨ điều khiển con.

 

Ðừng trao của cải cho người kh¨¢c,

 

kẻo rồi lại tiếc x¨®t m¨¤ phải xin lại.

 

21 Bao lâu c¨°n sống, c¨°n ch¨²t hơi t¨¤n,

 

đừng ph¨® mặc thân con cho người n¨¤o bất cứ.

 

22 V¨¬ th¨¤ để con c¨¢i n¨¤i xin con,

 

c¨°n hơn con phải ng¨®ng trông b¨¤n tay ch¨²ng.

 

23 Trong mọi việc con l¨¤m, hãy nắm quyền điều khiển,

 

đừng để thanh danh con bị lu mờ.

 

24 Ðến ng¨¤y kết th¨²c cuộc đời, l¨²c con phải chết,

 

khi ấy hãy phân chia gia t¨¤i.

 

Nô lệ

 

25 Cỏ rơm, roi đ¨°n v¨¤ đồ nặng phải chở, 𨮠l¨¤ phần của lừa.

 

B¨¢nh m¨¬, kỷ luật v¨¤ công việc phải l¨¤m l¨¤ phần của gia nhân.

 

26 D¨´ng kỷ luật ¨¦p n¨® l¨¤m lụng, con sẽ được nghỉ ngơi.

 

Nếu nới tay với n¨®, n¨® sẽ t¨¬m tự do.

 

27 Ách v¨¤ dây cương mới gh¨¬ được cổ lừa,

 

cực h¨¬nh v¨¤ những cuộc tra khảo

 

mới g¨° được đứa ở bất lương.

 

28 Phải th¨²c n¨® l¨¤m việc kẻo n¨® ra lười biếng,

 

v¨¬, ¡°nh¨¤n cư vi bất thiện.¡±

 

29 Hãy bắt n¨® l¨¤m những việc n¨® phải l¨¤m;

 

n¨® không tuân lệnh th¨¬ c¨´m chân n¨® lại.

 

30 Nhưng đừng nghiệt ngã với bất cứ người n¨¤o,

 

v¨¤ đừng l¨¤m g¨¬ tr¨¢i lẽ phải.

 

31 Nếu con chỉ c¨® một gia nhân, hãy coi n¨® như bản thân m¨¬nh,

 

v¨¬ gi¨¢ sở hữu n¨® l¨¤ xương m¨¢u.

 

32 Nếu con chỉ c¨® một gia nhân, hãy lấy t¨¬nh anh em m¨¤ đối xử,

 

v¨¬ con cần n¨® như cần ch¨ªnh sự sống m¨¬nh.

 

33 Nếu v¨¬ con xử tệ m¨¤ n¨® bỏ trốn,

 

th¨¬ biết đường n¨¤o m¨¤ kiếm cho ra?

 

¨C Chương 34 ¨C

 

Mộng mơ

 

1 Kẻ ngu muội hy vọng hão huyền giả dối,

 

đứa dại bay cao nhờ đôi c¨¢nh mộng mơ.

 

2 Tin v¨¤o mộng mị th¨¬ kh¨¢c n¨¤o bắt b¨®ng v¨¤ đuổi theo gi¨®.

 

3 Mộng mị chỉ phản ¨¢nh những c¨¢i b¨ºn ngo¨¤i

 

như gương soi cho thấy khuôn mặt.

 

4 Từ dơ bẩn, c¨® g¨¬ sạch được sao?

 

Từ giả dối, c¨® chi thật được n¨¤o?

 

5 B¨®i to¨¢n, r¨²t quẻ, chi¨ºm bao cũng đều hão huyền cả,

 

như những tưởng tượng của phụ nữ sắp sinh con.

 

6 Nếu 𨮠không phải do Ðấng Tối Cao

 

muốn viếng thăm con m¨¤ gửi tới,

 

th¨¬ con đừng để tâm đến l¨¤m g¨¬.

 

7 Bởi chưng mộng mị đã khiến cho bao người lầm lạc;

 

họ gục ngã v¨¬ hy vọng v¨¤o đ¨®.

 

8 Không c¨® gian dối, Lề Luật mới được chu to¨¤n;

 

lời n¨®i c¨® chân th¨¤nh, khôn ngoan mới trọn vẹn.

 

Một ng¨¤y đ¨¤ng, một s¨¤ng khôn

 

9 Người bôn ba hiểu rộng biết nhiều.

 

Kẻ gi¨¤u kinh nghiệm ph¨¢t biểu thật thông minh.

 

10 Ai không từng trải th¨¬ hiểu biết nông cạn,

 

c¨°n người bôn ba th¨¬ lanh lợi, th¨¢o v¨¢t.

 

11 Trong những chuyến du h¨¤nh, tôi đã được thấy nhiều chuyện,

 

đã hiểu nhiều m¨¤ không thể n¨®i hết.

 

12 Ðã nhiều lần t¨ªnh mạng tôi lâm nguy,

 

nhưng nhờ kinh nghiệm, tôi đã tho¨¢t chết.

 

13 Những người k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a sẽ được sống lâu d¨¤i,

 

v¨¬ họ cậy trông v¨¤o Ðấng cứu tho¨¢t họ.

 

14 Ai k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a th¨¬ không sợ hãi g¨¬,

 

họ không run rẩy, v¨¬ ch¨ªnh nơi Người, họ hằng cậy trông.

 

15 Ph¨²c thay tâm hồn kẻ k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a!

 

Họ nương tựa v¨¤o ai? V¨¤ ai nâng đỡ họ?

 

16 Ðức Ch¨²a để mắt trông nom những ai y¨ºu mến Người.

 

Người l¨¤ khi¨ºn mộc vững chắc, l¨¤ sức mạnh đỡ nâng,

 

l¨¤ t¨¤n che gi¨® n¨®ng, l¨¤ b¨®ng m¨¢t giữa trưa.

 

Người giữ g¨¬n cho khỏi vấp ngã, v¨¤ bảo vệ cho khỏi t¨¦ nh¨¤o.

 

17 Người nâng cao tâm hồn, s¨¢ng soi con mắt,

 

Người ban sức khoẻ, sự sống v¨¤ ph¨²c l¨¤nh.

 

C¨¢c hy lễ

 

18 Dâng của bất ch¨ªnh l¨¤m hy lễ l¨¤ tr¨° nhạo b¨¢ng;

 

lễ phẩm của đứa bất lương sẽ không được chấp nhận.

 

19 Lễ vật kẻ gian ¨¢c dâng l¨ºn

 

chẳng được Ðấng Tối Cao chấp nhận.

 

Không v¨¬ nhiều hy lễ m¨¤ tội lỗi được Người thứ tha.

 

20 Lấy của người ngh¨¨o m¨¤ dâng l¨¤m hy lễ

 

th¨¬ cũng như s¨¢t tế đứa con trước mặt cha n¨®.

 

21 Người t¨²ng ngh¨¨o c¨°n ch¨²t b¨¢nh độ thân,

 

ai lấy đi l¨¤ kẻ h¨²t m¨¢u.

 

22 Cướp phương tiện sống của kẻ kh¨¢c l¨¤ giết người;

 

đoạt lương của người l¨¤m thu¨º l¨¤ gây đổ m¨¢u.

 

23 Kẻ dựng xây, người ph¨¢ đổ,

 

chỉ to¨¤n khổ cực, chứ ¨ªch lợi g¨¬?

 

24 Kẻ cầu xin, người nguyền rủa:

 

Vị Ch¨²a Tể sẽ nghe tiếng ai?

 

25 Kẻ đụng v¨¤o người chết, được tẩy uế rồi, lại đụng v¨¤o nữa,

 

thanh tẩy kiểu đ¨®, n¨¤o được ¨ªch lợi g¨¬?

 

26 Cũng thế, kẻ ăn chay đền tội,

 

rồi đi phạm lại vẫn những tội ấy,

 

hỏi ai sẽ nghe lời n¨® cầu xin?

 

Hạ m¨¬nh kiểu đ¨®, n¨¤o được ¨ªch lợi g¨¬?

 

¨C Chương 35 ¨C

 

Lề Luật v¨¤ hy lễ

 

1 Tuân giữ Lề Luật l¨¤ l¨¤m cho lễ phẩm th¨ºm phong ph¨².

 

Gắn b¨® với lệnh truyền l¨¤ dâng lễ kỳ an.

 

2 Tỏ l¨°ng biết ơn l¨¤ dâng bột tinh hảo,

 

l¨¤m việc bố th¨ª l¨¤ dâng lễ ngợi khen.

 

3 Từ bỏ gian t¨¤ th¨¬ đẹp l¨°ng Ðức Ch¨²a,

 

chấm dứt bất công l¨¤ dâng lễ đền tội.

 

4 Tuy vậy, đừng đến trước nhan Ðức Ch¨²a tay không,

 

v¨¬ tất cả những g¨¬ phải dâng đều do lệnh truyền.

 

5 Lễ phẩm của người công ch¨ªnh như mỡ đổ tr¨ºn b¨¤n thờ

 

xông m¨´i thơm ng¨¤o ngạt trước Ðấng Tối Cao.

 

6 Hy lễ của người công ch¨ªnh được chấp nhận,

 

v¨¤ phần kỷ vật sẽ không bị lãng qu¨ºn.

 

7 Hãy tôn vinh Ðức Ch¨²a với tấm l¨°ng quảng đại,

 

đừng bớt x¨¦n của đầu m¨´a tay con l¨¤m ra.

 

8 Dâng c¨²ng chi, cũng phải giữ n¨¦t mặt tươi cười;

 

dâng hiến của thập phân, hãy hân hoan vui vẻ.

 

9 Với tấm l¨°ng quảng đại, hãy dâng hiến Ðấng Tối Cao

 

tuỳ theo những g¨¬ Người ban tặng

 

v¨¤ tuỳ theo khả năng con c¨®.

 

10 V¨¬ Ðức Ch¨²a l¨¤ Ðấng thưởng công,

 

sẽ trả lại cho con gấp bảy lần.

 

Thi¨ºn Ch¨²a công minh

 

11 Ðừng hối lộ, Người chẳng nhận đâu.

 

Ðừng ỷ v¨¤o hy lễ bất ch¨ªnh.

 

12 V¨¬ Ðức Ch¨²a l¨¤ Ðấng x¨¦t xử,

 

Người chẳng thi¨ºn vị ai.

 

13 Người không vị nể m¨¤ l¨¤m hại kẻ ngh¨¨o h¨¨n,

 

nhưng nghe lời k¨ºu xin của người bị ¨¢p bức.

 

14 Người không coi thường lời khấn nguyện của kẻ mồ côi,

 

hay tiếng than van của người go¨¢ bụa.

 

15 Nước mắt quả phụ lại không gi¨¤n giụa tr¨ºn g¨° m¨¢,

 

v¨¤ tiếng b¨¤ k¨ºu lại chẳng c¨¢o tội kẻ l¨¤m b¨¤ phải kh¨®c sao?

 

16 Kẻ phục vụ Ðức Ch¨²a theo ý Người sẽ được Người chấp nhận,

 

lời họ k¨ºu xin sẽ vọng tới c¨¢c tầng mây.

 

17 Lời nguyện của người ngh¨¨o vượt ng¨¤n mây thẳm.

 

Lời nguyện chưa tới đ¨ªch, họ chưa an l¨°ng.

 

18 Họ sẽ không rời đi bao lâu Ðấng Tối Cao chưa đo¨¢i nh¨¬n,

 

chưa x¨¦t xử cho người ch¨ªnh trực v¨¤ thi h¨¤nh công lý.

 

19 Ðức Ch¨²a không tr¨¬ hoãn,

 

không bắt họ đợi lâu.

 

20 Sẽ đến l¨²c Người đập gãy lưng bọn t¨¤n ¨¢c,

 

v¨¤ b¨¢o o¨¢n chư dân.

 

21 Sẽ đến l¨²c Người tiễu trừ lũ ngạo ngược,

 

đập tan vương trượng bọn ¨¢c nhân.

 

22 Sẽ đến l¨²c Người trả cho ai nấy theo việc họ l¨¤m,

 

v¨¤ x¨¦t xử h¨¤nh động của người ta theo ý hướng của họ.

 

23 Sẽ đến l¨²c Người phân xử cho dân Người,

 

khiến họ vui mừng v¨¬ được Người thương x¨®t.

 

24 Ðẹp thay l¨°ng thương x¨®t của Người giữa buổi gian truân,

 

kh¨¢c chi mây trời đổ mưa thời nắng hạn!

 

¨C Chương 36 ¨C

 

Cầu cho Ít-ra-en được giải tho¨¢t v¨¤ phục hưng

 

1 Lạy Thi¨ºn Ch¨²a l¨¤ Ch¨²a Tể muôn lo¨¤i,

 

xin dủ l¨°ng thương v¨¤ nh¨¬n đến ch¨²ng con.

 

Xin l¨¤m cho muôn dân sợ hãi Ch¨²a.

 

2 Xin giơ tay 𨨠xuống dân ngoại,

 

để ch¨²ng thấy rõ: Ng¨¤i thật uy quyền.

 

3 Ng¨¤i đã cho ch¨²ng thấy: Ng¨¤i quả thật l¨¤ th¨¢nh

 

trong c¨¢ch đối xử với ch¨²ng con,

 

th¨¬ xin cho ch¨²ng con cũng thấy:

 

Ng¨¤i thật l¨¤ cao cả trong c¨¢ch đối xử với chư dân,

 

4 để ch¨²ng nhận biết Ng¨¤i,

 

như ch¨²ng con từng nhận biết xưa nay:

 

ngo¨¤i Ng¨¤i ra, lạy Ðức Ch¨²a,

 

chẳng c¨°n Thi¨ºn Ch¨²a n¨¤o kh¨¢c nữa.

 

5 Xin cho t¨¢i diễn những điềm thi¨ºng

 

v¨¤ lại l¨¤m những dấu lạ kh¨¢c.

 

Xin cho c¨¢nh tay h¨´ng mạnh Ng¨¤i

 

được vẻ vang hiển h¨¢ch.

 

6 Xin nổi giận v¨¤ tr¨²t cơn lôi đ¨¬nh,

 

ti¨ºu diệt đối phương v¨¤ đập tan quân địch.

 

7 Xin r¨²t ngắn hạn kỳ v¨¤ nhớ lời thề hứa,

 

để thi¨ºn hạ truyền rao vĩ nghiệp của Ng¨¤i.

 

8 Ước g¨¬ kẻ tho¨¢t thân cũng bị lửa giận nuốt sống

 

v¨¤ bọn h¨¤ hiếp dân Ng¨¤i bị diệt vong.

 

9 Xin đập bể đầu bọn thủ lãnh cừu địch

 

những kẻ vẫn hu¨ºnh hoang: ¡°Ta đây, ai s¨¢nh bằng!¡±

 

10 C¨¢c chi tộc Gia-c¨®p, nguyện Ch¨²a thương quy tụ cả về.

 

Xin thương trả lại phần gia sản

 

như Ch¨²a đã cho họ thuở ban đầu.

 

11 Lạy Ðức Ch¨²a, xin dủ l¨°ng thương Ít-ra-en

 

l¨¤ đo¨¤n dân đã từng mang danh Ch¨²a,

 

v¨¤ được Ng¨¤i kể như con đầu l¨°ng.

 

12 Xin thương th¨¤nh Gi¨º-ru-sa-lem của Ch¨²a,

 

l¨¤ th¨¢nh đô, l¨¤ nơi Ng¨¤i nghỉ.

 

13 Xin l¨¤m cho khắp cả Xi-on

 

vang lời tường thuật những kỳ công của Ch¨²a,

 

v¨¤ l¨¤m cho th¨¢nh điện

 

được rực rỡ ¨¢nh vinh quang của Ng¨¤i.

 

14 Xin l¨¤m chứng b¨ºnh vực

 

những g¨¬ Ng¨¤i đã tạo dựng thuở ban đầu,

 

những lời sấm đã tuy¨ºn nhân danh Ng¨¤i, xin thực hiện.

 

15 Xin ân thưởng những ai vững ch¨ª trông đợi Ng¨¤i,

 

để c¨¢c ngôn sứ của Ng¨¤i được mọi người tin tưởng.

 

16 Lạy Ðức Ch¨²a, xin nghe lời những kẻ (chạy đến) k¨ºu van

 

như lời ông A-ha-ron cầu ph¨²c cho dân Ng¨¤i.

 

17 V¨¤ mọi người tr¨ºn mặt đất sẽ nh¨¬n nhận

 

Ng¨¤i l¨¤ Ðức Ch¨²a, l¨¤ Thi¨ºn Ch¨²a muôn thuở muôn đời.

 

Biện phân hay dở

 

18 Thức ăn n¨¤o m¨¤ bụng chẳng chứa,

 

nhưng cũng c¨® m¨®n n¨¤y ngon hơn m¨®n kia.

 

19 Cổ họng biết được m¨®n thịt săn,

 

con tim thông minh cũng nhận ra những lời dối tr¨¢.

 

20 Con tim lắt l¨¦o những gây ra buồn phiền,

 

nhưng người từng trải sẽ ứng ph¨® được.

 

K¨¦n vợ

 

21 Một phụ nữ sẽ nhận bất cứ ai l¨¤m chồng,

 

nhưng giữa c¨¢c cô lại c¨® kẻ hơn người k¨¦m.

 

22 Nhan sắc phụ nữ l¨¤m m¨¢t mắt người nh¨¬n,

 

v¨¤ 𨮠l¨¤ điều khiến đ¨¤n ông kho¨¢i nhất.

 

23 Nếu n¨¤ng c¨°n ăn n¨®i dịu d¨¤ng y¨ºu thương,

 

th¨¬ trong thi¨ºn hạ chẳng c¨® ai được như chồng n¨¤ng.

 

24 Cưới vợ l¨¤ khởi đầu sự nghiệp,

 

l¨¤ c¨® một trợ lực tương xứng, v¨¤ một cột trụ để tựa nương.

 

25 Không c¨® h¨¤ng r¨¤o, trang trại bị cướp ph¨¢,

 

vắng b¨®ng đ¨¤n b¨¤, đ¨¤n ông sẽ lang thang, r¨ºn rỉ.

 

26 Ai d¨¢m tin một t¨ºn trộm chuy¨ºn nghề,

 

l¨¤m ăn hết th¨¤nh n¨¤y sang th¨¤nh kh¨¢c.

 

27 Ш¤n ông không tổ ấm cũng vậy thôi: tối đến th¨¬ bạ đâu tr¨² đấy.

 

¨C Chương 37 ¨C

 

Bạn b¨¨ giả dối

 

1 Bạn b¨¨ n¨¤o chẳng n¨®i: ¡°Ðây cũng chỗ thân thiết m¨¤!¡±

 

Nhưng c¨® người chỉ mang danh l¨¤ bạn.

 

2 Không buồn chết được sao

 

khi bạn b¨¨ thân hữu lại ho¨¢ n¨ºn th¨´ địch?

 

3 Ôi, xu hướng xấu xa,

 

ngươi được h¨¬nh th¨¤nh theo khuôn mẫu n¨¤o

 

m¨¤ gieo rắc lừa bịp khắp dương gian như thế?

 

4 C¨® kẻ mừng rỡ khi thấy bạn vui,

 

nhưng l¨²c bạn gặp kh¨® khăn th¨¬ liền trở mặt.

 

5 C¨® người thấy miếng ăn th¨¬ c¨´ng bạn chịu kh¨®,

 

nhưng khi phải chiến đấu th¨¬ chỉ biết ph¨°ng thân.

 

6 Tự thâm tâm, chớ qu¨ºn bạn hữu,

 

l¨²c gi¨¤u c¨®, cũng đừng l¨¤m ngơ.

 

Cố vấn

 

7 Cố vấn n¨¤o cũng đưa ra ý kiến,

 

nhưng c¨® người g¨®p ý v¨¬ lợi ¨ªch ri¨ºng tư.

 

8 Hãy thận trọng với người chuy¨ºn g¨®p ý:

 

trước ti¨ºn cần biết hắn muốn g¨¬,

 

¨C hắn g¨®p ý chẳng qua v¨¬ tư lợi ¨C

 

đừng để cho hắn lợi dụng con.

 

9 Hắn bảo: ¡°Anh đi đ¨²ng đường rồi đ¨®!¡±

 

rồi chỉ đứng xa xa m¨¤ nh¨¬n,

 

xem chuyện g¨¬ xảy đến cho con.

 

10 Ðừng hỏi ý kẻ nh¨¬n con bằng đôi mắt ngờ vực,

 

chớ tiết lộ dự t¨ªnh cho kẻ ganh đua với con.

 

11 Ðừng hỏi ý phụ nữ về t¨¬nh địch của họ,

 

người nh¨¢t đảm về việc chinh chiến,

 

nh¨¤ buôn về việc mua, người mua về việc b¨¢n.

 

Chớ hỏi ý kẻ hay phân b¨¬ về việc c¨¢m ơn,

 

đứa bất nhân về việc l¨¤m ph¨²c,

 

t¨ºn biếng nh¨¢c về bất cứ việc g¨¬,

 

người l¨¤m thu¨º theo hạn kỳ về ng¨¤y hết hạn,

 

một đứa ở ươn lười về một công việc lớn.

 

Ðừng hỏi ý những hạng người như tr¨ºn về bất cứ chuyện g¨¬.

 

12 Nhưng hãy năng đến với một người đạo đức,

 

người con biết l¨¤ vẫn tuân giữ lệnh truyền,

 

người tâm đầu ý hợp với con, biết cảm thông khi con lầm lỡ.

 

13 Rồi con cứ bụng bảo dạ m¨¤ l¨¤m,

 

v¨¬ chẳng c¨°n ai đ¨¢ng tin hơn.

 

14 Nhiều khi tâm hồn b¨¢o cho con người biết rõ,

 

hơn cả bảy người đứng g¨¢c tr¨ºn trạm cao.

 

15 Nhưng quan trọng hơn hết:

 

con hãy cầu xin Ðấng Tối Cao dẫn con đi theo đường chân lý.

 

Khôn ngoan thật, khôn ngoan giả

 

16 Bắt đầu l¨¤m việc l¨¤ phải suy nghĩ,

 

trước khi thi h¨¤nh th¨¬ phải đắn đo.

 

17 Từ tâm não m¨¤ tư tưởng ph¨¢t sinh

 

hướng về bốn lãnh vực:

 

18 thiện với ¨¢c, sinh với tử,

 

nhưng cả bốn luôn bị c¨¢i lưỡi chi phối.

 

19 C¨® người dạy thi¨ºn hạ th¨¬ thông minh,

 

nhưng vô t¨ªch sự đối với ch¨ªnh m¨¬nh.

 

20 Kẻ hay lý sự th¨¬ bị ch¨º gh¨¦t,

 

người như thế chỉ chết đ¨®i m¨¤ thôi.

 

21 Quả thật, n¨® không được Ðức Ch¨²a ban ân sủng,

 

v¨¬ n¨® chẳng khôn ngoan ch¨²t n¨¤o.

 

22 C¨® kẻ khôn, nhưng chỉ để t¨¬m lợi cho m¨¬nh,

 

v¨¬ hiểu biết của n¨® chỉ mang lại lợi ¨ªch cho bản thân.

 

23 Người khôn thật chỉ vẽ cho dân,

 

hoa quả kiến thức của người 𨮠rất l¨¤ đ¨¢ng tin cậy.

 

24 Người khôn ngoan hưởng ph¨²c lộc đầy tr¨¤n,

 

ai thấy họ cũng khen l¨¤ c¨® ph¨²c.

 

25 Ng¨¤y đời của mỗi người đều c¨® số, c¨® hạn,

 

chỉ ng¨¤y của Ít-ra-en mới vô số, vô c¨´ng.

 

26 Người khôn ngoan th¨¬ được dân t¨ªn nhiệm,

 

v¨¤ danh thơm tồn tại đến muôn đời.

 

Sống tiết độ

 

27 Con ơi, trong cuộc sống, hãy lượng lấy sức m¨¬nh,

 

thấy g¨¬ c¨® hại, con chớ chiều theo.

 

28 V¨¬ không phải mọi sự đều hợp với mọi người,

 

đâu phải c¨¢i g¨¬ ai ai cũng th¨ªch.

 

29 Khi dự tiệc vui, chớ ăn uống vô độ,

 

đừng hễ thấy miếng ăn l¨¤ sấn v¨¤o,

 

30 v¨¬ tham thực cực thân,

 

ăn qu¨¢ nhiều sinh bội thực.

 

31 Lắm người thiệt mạng v¨¬ m¨º ăn m¨º uống,

 

c¨°n ai cẩn thận th¨¬ được sống lâu.

 

¨C Chương 38 ¨C

 

Nghề thuốc v¨¤ bệnh tật

 

1 Hãy tôn trọng thầy thuốc v¨¬ mọi người đều cần đến ông,

 

v¨¤ v¨¬ thi¨ºn chức lương y l¨¤ do Ðức Ch¨²a thiết lập.

 

2 Quả vậy, t¨¤i chữa bệnh l¨¤ do Ðấng Tối Cao,

 

ấy l¨¤ ân tứ Vua Trời ban tặng.

 

3 Thầy thuốc hi¨ºn ngang v¨¬ gi¨¤u kinh nghiệm,

 

khiến người c¨® địa vị cũng phải nể nang.

 

4 Thi¨ºn Ch¨²a l¨¤m cho đất trổ sinh dược liệu;

 

những thứ đ¨®, người khôn chẳng d¨¢m coi thường.

 

5 Chẳng phải nhờ kh¨²c gỗ m¨¤ xưa nước ra ngọt

 

khiến cho người ta thấy hiệu năng của kh¨²c gỗ hay sao?

 

6 Cũng ch¨ªnh Thi¨ºn Ch¨²a cho con người được hiểu biết

 

để tôn vinh Người v¨¬ những việc lạ Người l¨¤m.

 

7 Nhờ đ¨®, Người chữa l¨¤nh v¨¤ chấm dứt cơn đau,

 

c¨°n dược sĩ chỉ l¨¤m việc pha chế.

 

8 Như thế công việc của Người vẫn tiếp tục

 

cho đến khi thi¨ºn hạ được an l¨¤nh.

 

9 Con ơi, khi đau ốm, con chớ coi thường,

 

nhưng hãy cầu xin Ðức Ch¨²a, Người sẽ chữa l¨¤nh cho.

 

10 Hãy từ bỏ lỗi lầm, h¨¤nh động cho đ¨²ng đắn,

 

thanh tẩy tâm hồn sạch mọi tội khi¨ºn.

 

11 Hãy dâng hương thơm v¨¤ tinh bột l¨¤m kỷ vật,

 

rưới mỡ l¨ºn lễ phẩm ¨ªt nhiều tuỳ khả năng.

 

12 Bấy giờ con sẽ mời thầy thuốc đến,

 

v¨¬ cả ông nữa cũng đã được Ðức Ch¨²a dựng n¨ºn.

 

Ðừng để ông ra đi, phải c¨® ông mới được.

 

13 C¨® l¨²c sức khoẻ con ở trong tay c¨¢c thầy thuốc,

 

14 v¨¬ ch¨ªnh họ cũng cầu xin Ðức Ch¨²a

 

ban cho họ t¨¬m ra phương dược

 

gi¨²p giảm đau, chữa l¨¤nh nhằm cứu sống người ta.

 

15 Ai đắc tội với Ðấng tạo th¨¤nh,

 

cầu cho n¨® mắc bệnh!

 

Tang chế

 

16 Con ơi, hãy kh¨®c thương người chết,

 

xướng kh¨²c ai ca như người bị đau khổ d¨¤y v¨°.

 

Hãy chôn cất thế n¨¤o cho phải ph¨¦p, đừng bỏ b¨º nấm mộ.

 

17 Hãy vật m¨¬nh kh¨®c l¨®c thảm thương,

 

tổ chức ma chay sao cho xứng đ¨¢ng

 

trong một hai ng¨¤y, kẻo người ta dị nghị,

 

sau 𨮠cố sao đừng buồn nữa.

 

18 V¨¬ nỗi buồn đưa tới c¨¢i chết,

 

l¨°ng buồn bã khiến sức lực ti¨ºu hao.

 

19 Ðưa người chết đi chôn, nỗi buồn c¨°n đ¨®,

 

nhưng l¨°ng n¨¤o lại muốn suốt đời buồn bã?

 

Chớ để l¨°ng con ch¨¬m đắm trong phiền muộn,

 

20 đừng để l¨°ng con buông theo nỗi buồn,

 

hãy nghĩ tới c¨¢i chết m¨¤ gạt bỏ tâm trạng ấy đi.

 

21 Con đừng qu¨ºn: đã ra đi th¨¬ không trở lại;

 

con chẳng l¨¤m được chi cho người chết,

 

m¨¤ chỉ chuốc lấy hoạ v¨¤o thân.

 

22 Con hãy nhớ: mệnh ta thế n¨¤o, mệnh con cũng vậy,

 

hôm qua l¨¤ phi¨ºn ta, hôm nay đến lượt con.

 

23 Khi người chết đã y¨ºn nghỉ rồi,

 

hãy để tâm tr¨ª con nghỉ y¨ºn, thôi tưởng nhớ đến họ.

 

Khi linh hồn người chết đã ra đi, con hãy gắng khuây khoả.

 

Công việc tay chân

 

24 Nhờ biết lợi dụng thời giờ rảnh rỗi

 

m¨¤ kinh sư đạt được khôn ngoan,

 

ai ¨ªt bận việc tay chân, việc đồng ¨¢ng, th¨¬ dễ n¨ºn khôn ngoan.

 

25 Sao c¨® thể n¨ºn khôn người nông dân cầm c¨¤y cầm cuốc

 

chỉ biết hãnh diện với cây th¨²c b¨°,

 

biết điều khiển b¨° v¨¤ bắt l¨¤m việc,

 

v¨¤ chỉ biết n¨®i chuyện b¨° b¨º?

 

26 N¨® chỉ lo c¨¤y sâu cuốc bẫm,

 

thức khuya dậy sớm vỗ b¨¦o b¨° tơ.

 

27 Cũng thế, mọi thợ mộc, thợ nề,

 

những kẻ đ¨ºm ng¨¤y chỉ biết lao công,

 

những người thợ khắc dấu

 

cố gắng thay đổi những h¨¬nh ảnh kh¨¢c nhau

 

để tâm hoạ lại sao cho thật giống,

 

rồi thức khuya để ho¨¤n tất công việc.

 

28 Anh thợ r¨¨n ngồi b¨ºn đe cũng thế:

 

chăm chăm ch¨² ch¨² v¨¤o thỏi sắt đang g¨°,

 

hơi lửa bốc l¨ºn l¨¤m bỏng da ch¨¢y thịt,

 

anh l¨¤m h¨´ng hục trong sức n¨®ng hoả l¨°.

 

Tiếng b¨²a chan ch¨¢t đập v¨¤o tai anh,

 

mắt anh vẫn không rời mẫu mã.

 

Anh chăm ch¨² l¨¤m công việc cho xong,

 

không ngại thức khuya để trau chuốt cho ho¨¤n hảo.

 

29 Anh thợ gốm ngồi l¨¤m việc cũng thế, luôn chân đạp b¨¤n xoay,

 

l¨²c n¨¤o cũng lo lắng về công việc m¨¬nh l¨¤m,

 

v¨¬ công việc đ¨°i anh t¨ªnh to¨¢n kỹ.

 

30 Anh lấy tay nh¨¤o nặn đất th¨®,

 

d¨´ng chân đạp cho đất mềm ra,

 

anh ch¨² tâm l¨¤m sao cho thật b¨®ng,

 

v¨¤ thức khuya để dọn sạch l¨°.

 

31 Tất cả những người ấy tin tưởng v¨¤o đôi tay của họ,

 

người n¨¤o cũng kh¨¦o l¨¦o trong công việc của m¨¬nh.

 

32 Không c¨® những người đ¨®,

 

chẳng c¨® th¨¤nh n¨¤o được xây dựng,

 

không c¨® người cư tr¨², không c¨® kẻ tới lui.

 

33 Nhưng họ chẳng được mời dự hội nghị nhân dân,

 

không c¨® địa vị g¨¬ trong xã hội,

 

họ chẳng được ngồi ghế quan to¨¤,

 

cũng không hiểu nổi điều to¨¤ ph¨¢n quyết.

 

34 Họ thiếu văn ho¨¢, thiếu ¨®c ph¨º b¨¬nh,

 

không biết n¨®i văn hoa b¨®ng bẩy.

 

Tuy nhi¨ºn, họ giữ cho thế giới được trường tồn,

 

d¨´ họ chỉ quan tâm đến công việc trong ng¨¤nh nghề của họ.

 

¨C Chương 39 ¨C

 

Kinh sư

 

1 Kẻ để hết tâm hồn suy gẫm luật Ðấng Tối Cao

 

th¨¬ không phải vậy.

 

Người ấy truy tầm lẽ khôn ngoan

 

nơi mọi bậc lão th¨¤nh, không ngừng nghi¨ºn cứu c¨¢c sấm ngôn,

 

2 giữ g¨¬n cẩn thận điều danh nhân đã n¨®i,

 

đi sâu v¨¤o c¨¢c dụ ngôn phức tạp.

 

3 Người ấy c¨°n t¨¬m hiểu ý nghĩa tiềm t¨¤ng của châm ngôn

 

v¨¤ miệt m¨¤i với những dụ ngôn b¨ª ẩn.

 

4 Người ấy luôn thi h¨¤nh nhiệm vụ

 

giữa những người chức trọng quyền cao

 

v¨¤ thường xuy¨ºn xuất hiện b¨ºn cạnh những vị cầm quyền.

 

Người ấy được đi ra nước ngo¨¤i,

 

v¨¬ đã từng biết rõ điều hãy điều dở của người ta.

 

5 Từ s¨¢ng sớm, người ấy đã hăm hở

 

đến cầu nguyện c¨´ng Ðức Ch¨²a l¨¤ Ðấng Tối Cao,

 

Ðấng tạo dựng n¨ºn m¨¬nh.

 

Người ấy mở miệng n¨¤i van Ch¨²a, cầu xin Người thứ tha tội lỗi.

 

6 Nếu đẹp l¨°ng Ðức Ch¨²a cao cả,

 

người ấy sẽ dư đầy tr¨ª thông minh,

 

ban ph¨¢t lời khôn ngoan như mưa m¨®c tr¨¤n trề,

 

d¨´ng lời kinh m¨¤ ch¨²c tụng Ðức Ch¨²a.

 

7 Người ấy sẽ sử dụng c¨¢c nhận định v¨¤ hiểu biết của m¨¬nh

 

sao cho đ¨²ng đắn, sẽ suy gẫm những điều huyền b¨ª cao si¨ºu.

 

8 Người ấy sẽ l¨¤m s¨¢ng tỏ gi¨¢o huấn đã hấp thụ,

 

sẽ tự h¨¤o về luật giao ước của Thi¨ºn Ch¨²a.

 

9 Nhiều người sẽ khen ngợi người ấy thông minh,

 

tr¨ª thông minh 𨮠sẽ không bao giờ bị qu¨ºn lãng,

 

h¨¬nh ảnh người ấy sẽ không phai mờ

 

v¨¤ danh thơm sẽ trường tồn qua muôn thế hệ.

 

10 Muôn dân sẽ truyền tụng đức khôn ngoan của người ấy,

 

v¨¤ cộng đo¨¤n sẽ lớn tiếng ngợi khen.

 

11 Nếu người ấy sống lâu,

 

sẽ để lại danh thơm hơn cả ng¨¤n người kh¨¢c,

 

v¨¤ sẽ thoả l¨°ng khi an giấc ng¨¤n thu.

 

Lời mời gọi ngợi khen Thi¨ºn Ch¨²a

 

12 L¨°ng tôi đầy ắp những suy tư như trăng rằm đầy đặn,

 

𨮠l¨¤ những điều tôi c¨°n muốn n¨®i ra.

 

13 Hỡi những người con trung hiếu, hãy lắng nghe lời ta:

 

hãy n¨ºn như cây hồng lớn l¨ºn b¨ºn d¨°ng nước,

 

14 như cây hương toả m¨´i thơm ng¨¤o ngạt,

 

như cây huệ trổ bông,

 

hãy đồng thanh cất tiếng h¨¢t l¨ºn một b¨¤i ca.

 

Hãy ngợi khen Ðức Ch¨²a v¨¬ mọi việc Người l¨¤m.

 

15 Hãy t¨¢n dương danh Ch¨²a, ngợi khen ch¨²c tụng Người,

 

hãy đ¨¤n ca m¨¤ dâng lời cảm tạ:

 

16 Mọi việc Ðức Ch¨²a l¨¤m đều ho¨¤n to¨¤n tốt đẹp,

 

mỗi mệnh lệnh Người ban sẽ được thi h¨¤nh đ¨²ng thời đ¨²ng l¨²c.

 

Không c¨® lý do g¨¬ để hỏi: ¡°Chuyện g¨¬ thế? ¡± v¨¤ ¡°Sao lại xảy ra?¡±

 

V¨¬ đến thời đến buổi mọi chuyện sẽ c¨® lời giải đ¨¢p.

 

17 Người chỉ ph¨¢n một lời l¨¤ nước dồn th¨¤nh khối,

 

Người chỉ n¨®i một câu l¨¤ nước trữ v¨¤o bồn.

 

18 Người vừa ra lệnh, mọi sự tiến h¨¤nh như Người muốn;

 

cũng không ai cản nổi công tr¨¬nh cứu độ của Người.

 

19 Công việc của ph¨¤m nhân

 

tất cả đều diễn ra trước mặt Người,

 

lẩn tr¨¢nh sao cho Người khỏi thấy

 

l¨¤ chuyện không thể được.

 

20 Từ muôn thuở cho đến muôn đời

 

Người nh¨¬n thấy tất cả.

 

Chẳng c¨® chi kỳ lạ trước mặt Người.

 

21 Không c¨® lý do g¨¬ để hỏi:

 

¡°Chuyện g¨¬ thế?¡± v¨¤ ¡°Sao lại xảy ra?¡±

 

Bất cứ c¨¢i g¨¬ được dựng n¨ºn cũng đều c¨® công dụng.

 

22 Ph¨²c l¨¤nh của Ch¨²a tr¨¤o ra như d¨°ng sông,

 

chan ho¨¤ mặt đất như nước lũ.

 

23 Gia nghiệp Ch¨²a d¨¤nh cho chư dân l¨¤ cơn giận của Người,

 

như xưa Người biến nước th¨¤nh muối mặn.

 

24 Ðường lối Ch¨²a quả l¨¤ ngay thẳng đối với kẻ hiếu trung,

 

nhưng lại đầy chướng ngại đối với bọn gian t¨¤.

 

25 Ngay từ thuở ban đầu Thi¨ºn Ch¨²a đã tạo dựng

 

điều l¨¤nh cho người l¨¤nh, c¨°n điều dữ d¨¤nh cho kẻ dữ.

 

26 Những g¨¬ cần thiết cho cuộc sống con người

 

l¨¤ nước, lửa, sắt v¨¤ muối, tinh bột l¨²a miến, sữa v¨¤ mật,

 

nước nho, dầu v¨¤ ¨¢o quần.

 

27 Tất cả những thứ ấy

 

sẽ trở n¨ºn của tốt của l¨¤nh cho những người l¨¤nh th¨¢nh,

 

nhưng lại gây phương hại cho những người tội lỗi.

 

28 C¨® những luồng gi¨® được Ch¨²a tạo n¨ºn để trừng phạt:

 

khi nổi trận lôi đ¨¬nh,

 

Người l¨¤m cho sức t¨¤n ph¨¢ của ch¨²ng gia tăng,

 

v¨¤ trước khi lụi t¨¤n,

 

ch¨²ng trở n¨ºn vô c¨´ng khủng khiếp:

 

thế l¨¤ Ðấng tạo th¨¤nh nguôi giận.

 

29 Lửa hồng, mưa đ¨¢, đ¨®i kh¨¢t, tử thần,

 

tất cả được tạo n¨ºn để trừng phạt.

 

30 Răng th¨² dữ, b¨° cạp, rắn hổ mang

 

c¨´ng với lưỡi gươm để trừng phạt

 

v¨¤ để ti¨ºu huỷ phường gian ¨¢c:

 

31 tất cả những thứ 𨮠đều mừng vui

 

thi h¨¤nh lệnh Người truyền.

 

Tr¨ºn mặt đất n¨¤y, mỗi khi cần thiết,

 

ch¨²ng sẵn s¨¤ng thực thi lời Ch¨²a đ¨²ng l¨²c đ¨²ng thời.

 

32 V¨¬ vậy, ngay từ đầu, tôi đã x¨¢c t¨ªn,

 

đã suy đi nghĩ lại rồi viết ra:

 

33 ¡°Mọi công tr¨¬nh của Ðức Ch¨²a thảy đều tốt đẹp,

 

đ¨²ng thời đ¨²ng buổi, Người đ¨¢p ứng hết mọi nhu cầu.

 

34 Không c¨® lý do g¨¬ để n¨®i: ÀC¨¢i n¨¤y tệ hơn c¨¢i kia¡±,

 

v¨¬ đến l¨²c bất cứ c¨¢i g¨¬ cũng sẽ được nh¨¬n nhận l¨¤ tốt.¡±

 

35 Vậy giờ đây, hãy hết l¨°ng v¨¤ lớn tiếng h¨¢t ca

 

m¨¤ ch¨²c tụng th¨¢nh danh Ðức Ch¨²a.

 

¨C Chương 40 ¨C

 

Kiếp người khốn khổ

 

1 Kể từ khi từ l¨°ng mẹ sinh ra

 

cho đến l¨²c trở về l¨°ng đất mẹ,

 

mang thân phận con người,

 

ai cũng canh c¨¢nh b¨ºn l¨°ng một nỗi lo,

 

l¨¤ con ch¨¢u A-đam, nợ phong trần đương nhi¨ºn phải trả.

 

2 Ðiều không ngừng ¨¢m ảnh khiến l¨°ng người sợ hãi âu lo

 

l¨¤ cứ phải nghĩ rằng m¨¬nh đang chờ chết.

 

3 Từ bậc vua ch¨²a tr¨ºn ngai vinh hiển

 

đến kẻ c¨´ng đinh chân lấm tay b¨´n,

 

4 từ người cân đai ¨¢o mão đến kẻ khố r¨¢ch ¨¢o ôm,

 

ai cũng đều giận dữ, ghen tương,

 

đều băn khoăn, lo lắng, rồi sợ chết, rồi hận th¨´ cãi cọ.

 

5 L¨²c nghỉ ngơi tr¨ºn giường,

 

giấc ngủ ban đ¨ºm lại khơi l¨ºn những ý nghĩ kh¨¢c.

 

6 Vừa mới nghỉ ¨C c¨® nghỉ cũng như không -,

 

m¨¤ trong giấc mộng, y như giữa ban ng¨¤y,

 

người ta hốt hoảng trước cảnh m¨¬nh nh¨¬n thấy,

 

chẳng kh¨¢c chi kẻ trốn khỏi chiến trường.

 

7 Ðến l¨²c tho¨¢t thân, người ta thức dậy,

 

v¨¤ ngạc nhi¨ºn v¨¬ đã sợ hãi không đâu.

 

8 Mọi x¨¢c ph¨¤m, từ người đến vật,

 

¨C nhưng quân tội lỗi th¨¬ gấp bảy lần -, không l¨¤m sao tr¨¢nh khỏi:

 

9 chết ch¨®c v¨¤ đổ m¨¢u, cãi cọ v¨¤ đâm ch¨¦m,

 

hoạn nạn, đ¨®i k¨¦m, đổ n¨¢t, tai ương.

 

10 Tất cả nhứng thứ 𨮠đã được tạo n¨ºn cho quân vô đạo,

 

chỉ v¨¬ tội ch¨²ng m¨¤ nạn hồng thủy đã xảy ra.

 

11 Tất cả những g¨¬ từ đất m¨¤ ra sẽ trở về đất,

 

c¨°n những g¨¬ từ nước m¨¤ c¨® lại quay về biển.

 

Một số ngạn ngữ

 

12 Hối lộ v¨¤ bất công rồi ra sẽ biến mất,

 

nhưng l¨°ng trung t¨ªn sẽ tồn tại muôn đời.

 

13 T¨¤i sản quân bất ch¨ªnh sẽ như d¨°ng suối cạn,

 

sẽ như sấm nổ giữa cơn mưa.

 

14 Người rộng tay l¨¤m ph¨²c ắt sẽ được vui mừng;

 

kẻ ngoảnh mặt l¨¤m ngơ sẽ ti¨ºu vong v¨¬ bị người bỏ mặc.

 

15 Con ch¨¢u bọn bất lương sẽ như cây không chồi,

 

như rễ không sạch b¨¢m tr¨ºn đ¨¢ cứng.

 

16 Cây lau mọc nhan nhản b¨ºn mọi d¨°ng nước v¨¤ bờ sông

 

sẽ bị bứng đầu ti¨ºn trước mọi cây cỏ kh¨¢c.

 

17 L¨°ng nhân nghĩa như địa đ¨¤ng đầy dư ph¨²c lộc,

 

việc bố th¨ª sẽ tồn tại muôn đời.

 

18 Sống không lệ thuộc v¨¤ c¨® được việc l¨¤m th¨¬ quả l¨¤ dễ chịu,

 

nhưng t¨¬m được kho t¨¤ng c¨°n may mắn hơn nữa.

 

19 Người sinh con cũng như kẻ xây th¨¤nh

 

đều để lại danh thơm cho hậu thế,

 

nhưng người vợ hiền c¨°n đ¨¢ng quý hơn.

 

20 Rượu v¨¤ nhạc khiến l¨°ng người phấn khởi,

 

nhưng l¨°ng mến đức khôn ngoan vẫn đ¨¢ng quý hơn.

 

21 Tiếng s¨¢o, tiếng đ¨¤n khiến giọng h¨¢t du dương,

 

nhưng lời n¨®i dịu d¨¤ng c¨°n ¨ºm tai hơn nữa.

 

22 Vẻ đẹp v¨¤ duy¨ºn d¨¢ng l¨¤m người ta th¨ªch nh¨¬n,

 

nhưng c¨¢nh đồng xanh mướt c¨°n đ¨¢ng nh¨¬n hơn.

 

23 Bạn b¨¨ thân hữu gặp nhau c¨® l¨²c,

 

sao như vợ chồng chung sống b¨ºn nhau.

 

24 C¨® anh c¨® em l¨¤ để gi¨²p nhau khi hoạn nạn,

 

nhưng của bố th¨ª c¨°n trợ gi¨²p đắc lực hơn.

 

25 C¨® bạc, c¨® v¨¤ng l¨¤ an tâm vững ch¨ª,

 

nhưng được người g¨®p ý c¨°n quý gi¨¢ hơn.

 

26 Gi¨¤u sang v¨¤ sức mạnh khiến người ta tin tưởng,

 

nhưng l¨°ng k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a c¨°n trổi vượt hơn.

 

C¨® l¨°ng k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a th¨¬ chẳng thiếu g¨¬.

 

K¨ªnh sợ Ch¨²a rồi, không cần phải cầu cứu ai nữa.

 

27 L¨°ng k¨ªnh sợ Ðức Ch¨²a như địa đ¨¤ng đầy dư ph¨²c lộc,

 

che chở ph¨´ tr¨¬ hơn mọi thứ vinh quang.

 

Ăn xin

 

28 Con ơi, đừng đi ăn xin để sống:

 

th¨¤ chết c¨°n hơn!

 

29 Kẻ nh¨¬n trộm mâm người kh¨¢c,

 

c¨® sống cũng kể như chẳng sống ra người.

 

V¨¬ đứa ăn b¨¢m l¨¤m m¨¬nh ra nhơ nhớp;

 

c¨°n người hiểu biết v¨¤ c¨® gi¨¢o dục

 

th¨¬ sẽ không xử sự như thế.

 

30 Miệng đứa ăn xin ngọt như m¨ªa l¨´i,

 

nhưng tâm địa hắn th¨¬ như l¨° lửa.

 

¨C Chương 41 ¨C

 

Chết

 

1 Hỡi tử thần, nhớ đến ngươi thật l¨¤ cay đắng

 

đối với ai đang an hưởng t¨¤i sản của m¨¬nh,

 

đối với người không phải âu lo,

 

người th¨¤nh công trong hết mọi việc,

 

người c¨°n khoẻ mạnh để hưởng th¨² vui.

 

2 Hỡi tử thần, ph¨¢n quyết của ngươi hay thật

 

đối với kẻ bần c¨´ng, với người thiếu sức khoẻ,

 

với người gi¨¤ nua tuổi t¨¢c, lo lắng trăm chiều,

 

với người tuyệt vọng, không c¨°n ki¨ºn nhẫn nữa.

 

3 Con đừng sợ ¨¢n chết.

 

Hãy nhớ rằng: c¨® những kẻ đã đi trước con,

 

v¨¤ sẽ c¨® những người theo sau.

 

4 Ш® l¨¤ điều Ðức Ch¨²a quyết định cho hết mọi người ph¨¤m.

 

Tại sao cưỡng lại điều Ðấng Tối Cao đã muốn?

 

D¨´ người ta sống được mười năm, trăm năm,