![]() |
|
KINH THÁNH ¡¡ ¡¡ |
¡¡ SÁCH TÔBYA (Tô-bi-a) (Nguồn copy : https://giotregiaoxutando.wordpress.com/) ¨C Chương 01 ¨C
1 Ðây l¨¤ s¨¢ch truyện ông Tô-b¨ªt, con ông Tô-bi-¨ºn, ch¨¢u ông Kha-nan-¨ºn, chắt ông A-đu-¨ºn, ch¨¢u ba đời ông Ga-ba-¨ºn, ch¨¢u bốn đời ông Ra-pha-en, ch¨¢u năm đời ông Ra-gu-¨ºn. Ông thuộc d¨°ng dõi ông A-xi-¨ºn, chi tộc N¨¢p-ta-li. 2 V¨¤o thời San-ma-ne-xe l¨¤m vua Át-sua, ông bị đ¨¤y khỏi T¨ªt-be, một th¨¤nh ở miền nam Ky-đi-ô, thuộc N¨¢p-ta-li, tr¨ºn miền Ga-li-l¨º Thượng, b¨ºn tr¨ºn Kh¨¢t-xo nằm lui v¨¤o b¨ºn trong, hướng mặt trời lặn, ở ph¨ªa bắc Phô-go.
Ông Tô-b¨ªt bị lưu đ¨¤y
3 Tôi l¨¤ Tô-b¨ªt, tôi đã từng ăn ở theo sự thật v¨¤ lẽ ngay suốt mọi ng¨¤y đời tôi. Tôi cũng đã từng rộng tay bố th¨ª cho anh em v¨¤ đồng b¨¤o tôi, những người c¨´ng đi đ¨¤y với tôi qua Ni-ni-v¨º, ở xứ Át-sua. 4 Khi tôi c¨°n ở trong xứ tôi l¨¤ đất Ít-ra-en, v¨¤ khi tôi c¨°n trẻ, to¨¤n bộ chi tộc của cha tôi l¨¤ N¨¢p-ta-li đã ly khai với nh¨¤ Ða-v¨ªt, tổ ti¨ºn tôi, v¨¤ th¨¤nh đô Gi¨º-ru-sa-lem. Trong tất cả c¨¢c chi tộc Ít-ra-en, th¨¤nh n¨¤y đã được chọn l¨¤m nơi cho mọi chi tộc Ít-ra-en đến tế lễ; v¨¤ tại đây, Ðền Thờ Thi¨ºn Ch¨²a ngự đã được th¨¢nh hiến v¨¤ xây cất cho mọi thế hệ mai sau. 5 C¨°n tất cả anh em tôi, cũng như nh¨¤ N¨¢p-ta-li cha tôi, th¨¬ tr¨ºn mọi n¨²i đồi miền Ga-li-l¨º, lại c¨²ng tế con b¨º m¨¤ Gia-r¨®p-am, vua Ít-ra-en, đã l¨¤m ra tại Ðan.
6 Chỉ c¨® m¨¬nh tôi đã nhiều lần trẩy l¨ºn Gi¨º-ru-sa-lem v¨¤o c¨¢c dịp lễ, theo những điều đã ch¨¦p trong chiếu chỉ ng¨¤n đời được ban truyền trong to¨¤n cõi Ít-ra-en. C¨¢c hoa quả đầu m¨´a v¨¤ những con vật đầu l¨°ng, cũng như một phần mười đ¨¤n vật v¨¤ lông những con cừu được x¨¦n lần đầu ti¨ºn, tôi đều mau mắn đưa tới Gi¨º-ru-sa-lem. 7 Tôi dâng c¨¢c thứ 𨮠cho c¨¢c thầy tư tế, con c¨¢i ông A-ha-ron, để lo việc tế lễ; c¨°n một phần mười l¨²a miến, rượu nho, ô-liu, thạch lựu, vả c¨´ng những tr¨¢i cây c¨°n lại, th¨¬ dâng cho con c¨¢i ông L¨º-vi đang phục vụ tại Gi¨º-ru-sa-lem. Phần mười thứ hai, tôi nộp bằng tiền mặt trong s¨¢u năm liền để l¨¤m tiền ti¨ºu d¨´ng hằng năm tại Gi¨º-ru-sa-lem. 8 Tiền đ¨®, tôi tặng cô nhi, quả phụ v¨¤ những người ngoại kiều sống giữa con c¨¢i Ít-ra-en; ba năm một lần, tôi đem đến tặng họ. Ch¨²ng tôi d¨´ng số tiền 𨮠m¨¤ ăn ti¨ºu theo chiếu chỉ được ban truyền trong luật Mô-s¨º li¨ºn quan đến những việc ấy, v¨¤ theo c¨¢c huấn lệnh của b¨¤ Ðơ-vô-ra, thân mẫu cha ông ch¨²ng tôi l¨¤ Kha-nan-¨ºn, v¨¬ cha tôi chết để lại tôi mồ côi. 9 Ðến tuổi th¨¤nh nhân, tôi lấy một người thuộc d¨°ng dõi cha ông ch¨²ng tôi l¨¤m vợ; nhờ n¨¤ng, tôi được một đứa con trai v¨¤ đặt t¨ºn cho n¨® l¨¤ Tô-bi-a.
10 Thời lưu đ¨¤y qua Át-sua, tôi cũng bị đi đ¨¤y v¨¤ đã tới Ni-ni-v¨º. Mọi anh em v¨¤ những người c¨´ng một d¨°ng m¨¢u với tôi đều đã d¨´ng thức ăn của dân ngoại. 11 C¨°n tôi, tôi vẫn ki¨ºng không d¨´ng thức ăn của dân ngoại. 12 V¨¤ bởi v¨¬ tôi hết l¨°ng tưởng nhớ Thi¨ºn Ch¨²a tôi, 13 n¨ºn Người l¨¤ Ðấng Tối Cao đã l¨¤m cho tôi được vừa l¨°ng đẹp mắt vua San-ma-ne-xe. Tôi đã trở th¨¤nh người mua sắm cho vua tất cả những g¨¬ vua cần d¨´ng. 14 V¨¬ vậy, tôi thường hay qua xứ M¨º-đi mua sắm cho vua, cho đến ng¨¤y vua băng h¨¤; v¨¤ tôi đã gởi ông Ga-ba-¨ºn, l¨¤ anh em ông G¨¢p-ri, tại xứ M¨º-đi, những t¨²i bạc t¨ªnh tất cả l¨¤ ba trăm ký.
15 Khi vua San-ma-ne-xe băng h¨¤, th¨¢i tử Xan-kh¨º-r¨ªp l¨ºn ngôi kế vị, th¨¬ c¨¢c đường M¨º-đi bị cắt đứt, v¨¤ tôi không thể qua M¨º-đi được nữa. 16 Dưới thời vua San-ma-ne-se, tôi đã rộng tay bố th¨ª cho c¨¢c anh em c¨´ng một d¨°ng m¨¢u với tôi. 17 Cơm b¨¢nh của tôi, tôi cho người đ¨®i kh¨¢t; quần ¨¢o của tôi, tôi cho kẻ trần truồng; nếu thấy ai trong số đồng b¨¤o tôi chết v¨¤ bị quăng thây ra ph¨ªa sau tường th¨¤nh Ni-ni-v¨º, th¨¬ tôi chôn cất người đ¨®. 18 Nếu c¨® ai bị vua Xan-kh¨º-r¨ªp giết chết tr¨ºn đường vua trốn khỏi Giu-đ¨º trở về, trong những ng¨¤y Vua Trời trừng phạt vua về những lời phạm thượng đã thốt ra, th¨¬ tôi cũng chôn cất. Quả vậy, trong cơn phẫn nộ, vua đã giết chết nhiều người trong số con c¨¢i Ít-ra-en, c¨°n tôi cứ đi lấy trộm x¨¢c họ m¨¤ chôn cất. Vua Xan-kh¨º-r¨ªp đi t¨¬m những x¨¢c 𨮠m¨¤ không thấy. 19 Một người dân th¨¤nh Ni-ni-v¨º tố gi¨¢c với vua rằng ch¨ªnh tôi l¨¤ người chôn cất họ, n¨ºn tôi lẩn tr¨¢nh. Khi được biết l¨¤ vua đã rõ chuyện tôi v¨¤ đang cho người l¨´ng bắt để giết tôi, tôi sợ hãi v¨¤ trốn tho¨¢t. 20 Thế l¨¤ bao nhi¨ºu của cải tôi c¨® đều bị tịch thu, không c¨°n lại một ch¨²t g¨¬ m¨¤ không bị sung v¨¤o kho vua, trừ An-na vợ tôi v¨¤ Tô-bi-a con trai tôi.
21 Không đầy bốn mươi ng¨¤y sau, hai người con trai của vua giết chết vua, rồi bỏ trốn l¨ºn n¨²i A-ra-r¨¢t. Ho¨¤ng tử Ê-xa-kh¨¢t-đôn l¨ºn ngôi kế vị vua cha, v¨¤ đặt A-khi-ca, con trai của A-na-¨ºn, người anh em tôi, l¨ºn trông coi việc t¨¤i ch¨ªnh cả nước c¨´ng nắm quyền điều khiển to¨¤n bộ công việc quản trị. 22 Bấy giờ, A-khi-ca b¨ºnh vực tôi v¨¤ tôi đã trở xuống Ni-ni-v¨º. Quả vậy, dưới triều Xan-kh¨º-r¨ªp, vua Át-sua, A-khi-ca đã từng l¨¤m quan đại chước tửu, chưởng ấn, người trông coi việc quản trị v¨¤ t¨¤i ch¨ªnh. Vua Ê-xa-kh¨¢t-đôn lại đặt A-khi-ca giữ c¨¢c chức vụ một lần nữa: A-khi-ca l¨¤ ch¨¢u trai v¨¤ c¨´ng một d¨°ng họ với tôi.
¨C Chương 02 ¨C
Ông Tô-b¨ªt bị m¨´
1 Dưới triều vua Ê-xa-kh¨¢t-đôn, tôi trở về nh¨¤ tôi. Người ta đã trả lại cho tôi An-na, vợ tôi v¨¤ Tô-bi-a, con trai tôi. Ng¨¤y lễ Ngũ Tuần của ch¨²ng tôi, tức l¨¤ ng¨¤y lễ th¨¢nh mừng c¨¢c Tuần, người ta dọn cho tôi một bữa ăn ngon, v¨¤ tôi nghi¨ºng người xuống để d¨´ng bữa. 2 Người ta b¨¤y b¨¤n, dọn cho tôi nhiều m¨®n. Tôi n¨®i với Tô-bi-a, con tôi: ¡°Con ơi, con hãy đi t¨¬m trong số c¨¢c anh em ch¨²ng ta bị đ¨¤y ở Ni-ni-v¨º, một người ngh¨¨o hết l¨°ng tưởng nhớ Thi¨ºn Ch¨²a, rồi dẫn người ấy về đây c¨´ng d¨´ng bữa với cha. N¨¤y, con ơi, cha đợi con cho đến khi con về.¡± 3 Tô-bi-a ra đi, t¨¬m một người ngh¨¨o trong số c¨¢c anh em ch¨²ng tôi. Khi trở về, n¨® n¨®i: ¡°Cha ơi! ¡± Tôi bảo n¨®: ¡°Cha đây, con.¡± N¨® trả lời: ¡°Thưa cha, c¨® một người trong đồng b¨¤o ch¨²ng ta đã bị giết v¨¤ quăng ngo¨¤i chợ, l¨¤ nơi bây giờ người ấy c¨°n đang bị thắt cổ.¡± 4 Tôi liền chồm dậy, bỏ cả ăn, chẳng kịp nếm ch¨²t g¨¬. Tôi đem người ấy ra khỏi quảng trường v¨¤ đặt trong một căn nh¨¤ nhỏ, chờ l¨²c mặt trời lặn sẽ đem chôn. 5 Trở về nh¨¤, tôi tắm rửa, rồi ăn b¨¢nh m¨¤ l¨°ng cảm thấy ưu sầu tang t¨®c. 6 Tôi nhớ lại lời ngôn sứ A-mốt đã n¨®i về Bết Ên rằng:
¡°Những ng¨¤y lễ của c¨¢c ngươi sẽ biến th¨¤nh tang t¨®c,
mọi b¨¤i h¨¢t của c¨¢c ngươi sẽ n¨ºn kh¨²c ai ca.¡±
Rồi tôi kh¨®c. 7 Khi mặt trời lặn, tôi đ¨¤o huyệt chôn người ấy. 8 L¨¢ng giềng nhạo cười tôi rằng: ¡°Hắn vẫn c¨°n chưa sợ! Người ta truy nã để giết hắn về tội ấy v¨¤ hắn đã trốn đi, thế m¨¤ hắn lại vẫn chôn cất người chết!¡±
9 Ngay tối ấy, tôi tắm rửa, rồi đi v¨¤o sân nh¨¤ tôi. Tôi nằm dọc theo bức tường ở sân, mặt để trần v¨¬ trời n¨®ng. 10 Tôi không biết l¨¤ trong bức tường ph¨ªa tr¨ºn tôi c¨® chim sẻ. Phân chim n¨®ng hổi rơi xuống mắt tôi, tạo ra những vết sẹo trắng. Tôi đến thầy thuốc xin chữa trị, nhưng họ c¨¤ng xức thuốc cho tôi, th¨¬ c¨¢c vết sẹo trắng c¨¤ng l¨¤m cho mắt tôi lo¨¤ th¨ºm, cho đến khi tôi bị m¨´ hẳn. Suốt bốn năm, mắt tôi không nh¨¬n thấy g¨¬ cả. Tất cả anh em tôi đều lấy l¨¤m buồn cho tôi, v¨¤ ông A-khi-ca cấp dưỡng cho tôi trong hai năm, trước khi ông đi Ê-ly-mai.
11 L¨²c bấy giờ, An-na, vợ tôi, nhận l¨¤m những công việc d¨¤nh cho phụ nữ. 12 N¨¤ng giao h¨¤ng cho chủ v¨¤ họ trả tiền công cho n¨¤ng. Ng¨¤y mồng bảy th¨¢ng Ðy-trô, n¨¤ng x¨¦n tấm vải đã dệt xong, rồi giao cho chủ. Tiền công bao nhi¨ºu, họ trả hết cho n¨¤ng, lại c¨°n thưởng cho một con d¨º con để ăn một bữa. 13 Khi n¨¤ng bước v¨¤o nh¨¤, th¨¬ con d¨º bắt đầu k¨ºu be be. Tôi mới gọi n¨¤ng lại v¨¤ hỏi: ¡°Con d¨º nhỏ 𨮠ở đâu ra vậy? C¨® phải của trộm cắp không? Ðem trả lại cho chủ n¨® đi! V¨¬ ch¨²ng ta không c¨® quyền ăn của trộm cắp.¡± 14 N¨¤ng bảo tôi: ¡°Ð¨® l¨¤ qu¨¤ người ta thưởng cho tôi, th¨ºm v¨¤o số tiền công!¡± Tôi không tin n¨¤ng v¨¤ cứ bảo n¨¤ng phải trả lại cho chủ. V¨¬ chuyện đ¨®, tôi xấu hổ cho n¨¤ng. Rồi n¨¤ng đ¨¢p lại rằng: ¡°C¨¢c việc bố th¨ª của ông ở đâu? C¨¢c việc nghĩa của ông đâu cả rồi? Ш®, ai cũng biết l¨¤ ông được b¨´ đắp như thế n¨¤o rồi!¡±
¨C Chương 03 ¨C
1 Bấy giờ, l¨°ng tôi tr¨¤n ngập ưu phiền; tôi r¨ºn la k¨ºu kh¨®c v¨¤ bắt đầu thở than cầu nguyện:
2 ¡°Lạy Ch¨²a, Ng¨¤i l¨¤ Ðấng công ch¨ªnh,
mọi việc Ng¨¤i l¨¤m đều ch¨ªnh trực,
tất cả đường lối Ng¨¤i đều l¨¤ từ bi v¨¤ chân thật;
ch¨ªnh Ng¨¤i x¨¦t xử thế gian.
3 V¨¤ giờ đây, lạy Ch¨²a, xin Ng¨¤i nhớ đến con,
xin đo¨¢i nh¨¬n v¨¤ chớ phạt con v¨¬ những tội con đã phạm
v¨¤ những điều ngu muội của con cũng như của cha ông con.
C¨¢c ng¨¤i đã đắc tội trước Th¨¢nh Nhan
4 v¨¤ bất tuân mệnh lệnh của Ng¨¤i.
Ng¨¤i đã để ch¨²ng con bị cướp ph¨¢, phải t¨´ đ¨¤y v¨¤ chết ch¨®c,
n¨ºn tr¨° cười, đề t¨¤i châm biếm v¨¤ bia nhục mạ
cho mọi dân tộc, nơi ch¨²ng con đã bị Ng¨¤i phân t¨¢n.
5 Vâng, c¨¢c ph¨¢n quyết của Ng¨¤i th¨¬ nhiều v¨¤ chân thật;
Ng¨¤i đối xử như thế với con v¨¬ tội lỗi con,
bởi ch¨²ng con đã không thi h¨¤nh mệnh lệnh Ng¨¤i
v¨¤ đã chẳng sống theo chân lý trước nhan Ng¨¤i.
6 V¨¤ nay, xin Ng¨¤i đối xử với con theo sở th¨ªch của Ng¨¤i,
xin truyền r¨²t sinh kh¨ª ra khỏi con,
để con biến khỏi mặt đất v¨¤ trở th¨¤nh bụi đất.
Quả thật, đối với con, chết c¨°n hơn sống,
v¨¬ con đã nghe những lời nhục mạ dối gian
khiến con phải buồn phiền qu¨¢ đỗi.
Lạy Ch¨²a, xin truyền lệnh cho con được giải tho¨¢t
khỏi số kiếp gian khổ n¨¤y.
Xin để con ra đi v¨¤o cõi đời đời.
Lạy Ch¨²a, xin đừng ngoảnh mặt không nh¨¬n con.
Quả thật, đối với con, th¨¤ chết c¨°n hơn l¨¤ suốt đời
phải nh¨¬n thấy bao nhi¨ºu gian khổ,
v¨¤ phải nghe những lời nhục mạ.¡±
Cô Xa-ra
7 Cũng trong ng¨¤y hôm ấy, ở Éc-ba-tan xứ M¨º-đi, cô Xa-ra, con g¨¢i ông Ra-gu-¨ºn, đã nghe một trong những người tớ g¨¢i của cha cô n¨®i lời nhục mạ. 8 Số l¨¤ cô đã được gả cho bảy người chồng, nhưng họ đã bị ¨¢c quỷ Át-mô-đai-ô giết chết trước khi ăn ở với cô theo tục lệ vợ chồng. Người tớ g¨¢i n¨®i: ¡°Ch¨ªnh cô l¨¤ kẻ s¨¢t phu! Coi đ¨®, cô đã c¨® bảy đời chồng m¨¤ chẳng được mang t¨ºn ông n¨¤o! 9 Tại sao chỉ v¨¬ mấy người chồng của cô đã chết m¨¤ cô lại đ¨¢nh đập ch¨²ng tôi? Thôi, đi với mấy ông ấy cho rồi, v¨¤ đừng bao giờ ch¨²ng tôi thấy cô c¨® con c¨¢i g¨¬ hết!¡± 10 Vậy ng¨¤y hôm ấy, l¨°ng cô Xa-ra ưu phiền v¨¤ cô k¨ºu kh¨®c. Rồi l¨ºn lầu tr¨ºn ở nh¨¤ cha cô, cô định thắt cổ tự tử. Nhưng nghĩ lại, cô tự nhủ: ¡°Sẽ không bao giờ người ta nhục mạ được cha tôi v¨¤ n¨®i với người: ¡°Ông chỉ c¨® một cô con g¨¢i y¨ºu quý, thế m¨¤ v¨¬ bạc phận, cô đã thắt cổ tự tử! Như vậy, tôi sẽ l¨¤m cho tuổi gi¨¤ của cha tôi phải buồn phiền đi xuống âm phủ. N¨ºn tốt hơn l¨¤ tôi đừng thắt cổ tự tử, m¨¤ phải cầu xin Ch¨²a cho tôi chết đi, để đời tôi không c¨°n phải nghe những lời nhục mạ nữa.¡± 11 Ngay l¨²c ấy, cô dang hai tay về ph¨ªa cửa sổ, cầu nguyện rằng:
¡°Ch¨²c tụng Ch¨²a, lạy Thi¨ºn Ch¨²a từ nhân!
Ch¨²c tụng danh Ch¨²a đến muôn đời,
v¨¤ mọi công tr¨¬nh của Ch¨²a
phải ch¨²c tụng Ng¨¤i muôn muôn thuở.
12 Giờ đây, mặt con hướng về Ch¨²a, mắt con nh¨¬n l¨ºn Ng¨¤i.
13 Xin Ch¨²a ph¨¢n, th¨¬ con sẽ được biến khỏi mặt đất
v¨¤ không c¨°n phải nghe những lời nhục mạ nữa.
14 Lạy Ch¨²a Tể, Ng¨¤i biết con trong sạch,
không hề vương ô uế của đ¨¤n ông;
15 con đã không l¨¤m ô danh ch¨ªnh m¨¬nh
cũng không l¨¤m ô danh cha con tr¨ºn đất kh¨¢ch lưu đ¨¤y.
Con l¨¤ con một của cha con,
v¨¤ người đâu c¨® con n¨¤o kh¨¢c để thừa kế;
người cũng không c¨® anh em cận thân,
không c¨°n ai trong họ h¨¤ng,
để con phải giữ thân l¨¤m vợ người ấy.
Con đã mất cả bảy người chồng,
vậy con c¨°n sống nữa l¨¤m chi?
Nếu Ch¨²a không ưng l¨¤m cho con chết,
th¨¬ lạy Ch¨²a, xin đo¨¢i nghe con kể lể nỗi nhục nhằn.¡±
16 Ngay l¨²c ấy, lời cầu xin của hai người l¨¤ Tô-b¨ªt v¨¤ Xa-ra đã được đo¨¢i nghe trước nhan vinh hiển của Thi¨ºn Ch¨²a. 17 V¨¤ thi¨ºn sứ Ra-pha-en được sai đến chữa l¨¤nh cho cả hai. Ông Tô-b¨ªt th¨¬ được khỏi c¨¢c vết sẹo trắng ở mắt, để ông được ngắm nh¨¬n tận mắt ¨¢nh s¨¢ng của Thi¨ºn Ch¨²a; c¨°n cô Xa-ra, con g¨¢i ông Ra-gu-¨ºn, th¨¬ được kết duy¨ºn với cậu Tô-bi-a, con trai ông Tô-b¨ªt, v¨¤ được tho¨¢t khỏi tay ¨¢c quỷ Át-mô-đai-ô. Quả vậy, trong tất cả những người muốn lấy Xa-ra, Tô-bi-a c¨® quyền ưu ti¨ºn. C¨´ng l¨²c ấy, ông Tô-b¨ªt từ ngo¨¤i sân trở v¨¤o nh¨¤, c¨°n Xa-ra, con g¨¢i ông Ra-gu-¨ºn, th¨¬ từ lầu tr¨ºn đi xuống.
¨C Chương 04 ¨C
Cậu Tô-bi-a
1 Hôm ấy, ông Tô-b¨ªt sực nhớ lại số bạc đã gửi ông Ga-ba-¨ºn tại Ra-gh¨º, xứ M¨º-đi, 2 v¨¤ ông nghĩ bụng: ¡°N¨¤y m¨¬nh đã xin cho được chết, tại sao không k¨ºu Tô-bi-a, con của m¨¬nh đến v¨¤ n¨®i cho n¨® hay về số bạc đ¨®, trước khi m¨¬nh chết?¡± 3 Vậy ông k¨ºu Tô-bi-a, con ông lại; cậu đến gần ông, v¨¤ ông n¨®i với cậu: ¡°Con hãy chôn cất cha cho tử tế. Hãy thảo k¨ªnh mẹ con v¨¤ đừng bỏ rơi người bao lâu người c¨°n sống. Con hãy ăn ở đẹp l¨°ng người v¨¤ đừng l¨¤m điều chi phiền l¨°ng người cả. 4 N¨¤y con, con phải nhớ rằng mẹ con đã trải qua bao nỗi ngặt ngh¨¨o v¨¬ con, khi con c¨°n trong dạ mẹ. Khi người mất, con hãy chôn cất người ngay b¨ºn cạnh cha, trong c¨´ng một phần mộ.
5 Con ơi, con hãy tưởng nhớ Ðức Ch¨²a mọi ng¨¤y, đừng c¨® ưng phạm tội v¨¤ l¨¤m tr¨¢i mệnh lệnh của Người. Hãy thực thi công ch¨ªnh suốt mọi ng¨¤y đời con v¨¤ đừng đi theo những nẻo đường bất ch¨ªnh, 6 v¨¬ những ai sống theo sự thật th¨¬ sẽ th¨¤nh công trong sự nghiệp của m¨¬nh. 7 Con hãy d¨´ng của cải bố th¨ª cho tất cả những ai thực thi công ch¨ªnh, v¨¤ khi bố th¨ª, mắt con đừng c¨® so đo. Ðối với ai ngh¨¨o khổ, con đừng ngoảnh mặt l¨¤m ngơ, để rồi đối với con, Thi¨ºn Ch¨²a cũng sẽ không ngoảnh mặt l¨¤m ngơ. 8 Tuỳ con c¨® bao nhi¨ºu, hãy cho bấy nhi¨ºu; c¨® nhiều th¨¬ cho nhiều, c¨® ¨ªt th¨¬ đừng ngại cho ¨ªt. 9 Như thế l¨¤ con t¨ªch trữ một vốn liếng vững chắc cho những ng¨¤y gian nan. 10 Thật vậy, việc bố th¨ª cứu cho khỏi chết v¨¤ không để rơi v¨¤o cõi âm ty. 11 V¨¬ trước nhan Ðấng Tối Cao, của bố th¨ª l¨¤ một lễ vật quý gi¨¢ cho những ai l¨¤m việc bố th¨ª.
12 N¨¤y con, hãy tr¨¢nh xa mọi thứ dâm ô, v¨¤ nhất l¨¤ hãy lấy một người thuộc d¨°ng dõi cha ông con l¨¤m vợ, chớ đừng lấy con g¨¢i dân ngoại, không xuất thân từ chi tộc cha con, v¨¬ ch¨²ng ta l¨¤ con c¨¢i h¨¤ng ngôn sứ. Con ơi, hãy nhớ rằng, từ khởi đầu cha ông ch¨²ng ta l¨¤ Nô-¨º, Áp-ra-ham, I-xa-¨¢c, Gia-c¨®p, tất cả đã lấy vợ trong họ h¨¤ng anh em m¨¬nh, v¨¤ đã được Ch¨²a ch¨²c ph¨²c nơi con ch¨¢u, v¨¤ d¨°ng dõi c¨¢c ng¨¤i sẽ được đất l¨¤m gia nghiệp. 13 V¨¤ giờ đây, hỡi con, hãy y¨ºu thương anh em con, v¨¤ l¨°ng con chớ coi rẻ anh em con, cũng như con trai con g¨¢i của dân tộc con, m¨¤ không t¨¬m vợ trong số những người ấy. Thật vậy, ki¨ºu ngạo sinh ra nhiều đổ vỡ v¨¤ bất ho¨¤, v¨¤ ở dưng đưa tới t¨²ng thiếu v¨¤ ngh¨¨o mạt, v¨¬ ở dưng l¨¤ mẹ của đ¨®i kh¨¢t.
14 Bất cứ ai đã l¨¤m việc cho con, th¨¬ tiền công của người ấy con không được giữ lại qua đ¨ºm trong nh¨¤, nhưng phải trả ngay cho họ. Nếu con l¨¤m tôi Thi¨ºn Ch¨²a, Người cũng sẽ trả công cho con. N¨¤y con, hãy cẩn thận trong mọi việc con l¨¤m, v¨¤ hãy tỏ ra con l¨¤ nh¨¤ gia gi¨¢o trong mọi c¨¢ch ăn th¨®i ở của con. 15 Ðiều g¨¬ con không th¨ªch, th¨¬ cũng đừng l¨¤m cho ai cả. Ðừng uống rượu đến say sưa, cũng đừng lấy việc say sưa l¨¤m bạn đường của con.
16 Hãy chia cơm sẻ ¨¢o cho người đ¨®i r¨¢ch. Ph¨¤m l¨¤ của dư thừa, con hãy lấy m¨¤ bố th¨ª, v¨¤ mắt con đừng c¨® so đo trong việc bố th¨ª của con. 17 Cứ dọn thức ăn phủ ph¨º tr¨ºn mộ người công ch¨ªnh, c¨°n người tội lỗi th¨¬ đừng cho.
18 Biết ai khôn ngoan th¨¬ t¨¬m đến m¨¤ b¨¤n hỏi v¨¤ chớ coi thường bất cứ lời chỉ gi¨¢o n¨¤o hữu ¨ªch. 19 Hãy ch¨²c tụng Ðức Ch¨²a l¨¤ Thi¨ºn Ch¨²a mọi l¨²c; hãy xin Người dạy con cho biết theo nẻo ch¨ªnh đường ngay v¨¤ gi¨²p con th¨¤nh công trong mọi đường đi nước bước cũng như mọi toan t¨ªnh của con. Thật vậy, không phải dân n¨¤o cũng c¨® khả năng suy x¨¦t, nhưng Ch¨²a mới l¨¤m cho họ biết suy x¨¦t đ¨²ng, v¨¤ cũng ch¨ªnh Người hạ xuống tận đ¨¢y âm phủ, nếu Người muốn. V¨¤ giờ đây, hỡi con, hãy ghi nhớ c¨¢c mệnh lệnh ấy, v¨¤ ước chi đừng bao giờ ch¨²ng bị xo¨¢ nho¨¤ trong l¨°ng con.
20 V¨¤ bây giờ, hỡi con, cha cho con biết rằng cha c¨® gửi ba trăm ký bạc cho ông Ga-ba-¨ºn, người anh em ông G¨¢p-ri, tại Ra-gh¨º xứ M¨º-đi. 21 Ðừng sợ, hỡi con, v¨¬ ch¨²ng ta đã lâm cảnh ngh¨¨o t¨²ng. Con sẽ nắm trong tay nhiều của cải, nếu con k¨ªnh sợ Thi¨ºn Ch¨²a, tr¨¢nh xa mọi tội lỗi v¨¤ l¨¤m điều l¨¤nh trước mặt Ch¨²a, Thi¨ºn Ch¨²a của con.¡±
¨C Chương 05 ¨C
Người bạn đồng h¨¤nh
1 Bấy giờ, cậu Tô-bi-a thưa với cha l¨¤ ông Tô-b¨ªt rằng: ¡°Thưa cha, tất cả những g¨¬ cha đã truyền dạy con, con sẽ thi h¨¤nh. 2 Nhưng l¨¤m sao con c¨® thể lấy lại số bạc nơi ông ấy, v¨¬ ch¨ªnh ông không biết con, v¨¤ con cũng không biết ông? Con sẽ cho dấu n¨¤o để ông ấy nh¨¬n nhận v¨¤ tin con m¨¤ trao cho con số bạc? Ðường đến M¨º-đi, con lại không biết để đi tới đ¨®.¡± 3 Ông Tô-b¨ªt trả lời Tô-bi-a, con ông rằng: ¡°Ch¨ªnh ông ấy đã viết cho cha một bản văn tự, v¨¤ cha cũng viết cho ông một bản. Cha đã chia ra l¨¤m hai, cha với ông ấy mỗi người giữ một nửa, v¨¤ cha đã để chung với số bạc. N¨¤y, t¨ªnh đến bây giờ l¨¤ hai mươi năm cha đã gửi số bạc ấy! V¨¤ giờ đây hỡi con, con hãy t¨¬m lấy một người đ¨¢ng tin cậy để đi với con cho đến khi con trở về -ch¨²ng ta sẽ trả công cho người ấy-, rồi hãy đi lấy số bạc kia tại nh¨¤ ông Ga-ba-¨ºn.
4 Vậy cậu Tô-bi-a đi t¨¬m một người thông thạo đường để c¨´ng đi với cậu đến M¨º-đi. Cậu ra đi v¨¤ thấy thi¨ºn sứ Ra-pha-en đang đứng trước mặt cậu, nhưng cậu lại không biết 𨮠l¨¤ thi¨ºn sứ của Thi¨ºn Ch¨²a. 5 Cậu n¨®i với thi¨ºn sứ: ¡°Anh bạn trẻ, anh l¨¤ người ở đâu? ¡± Thi¨ºn sứ đ¨¢p: ¡°Tôi cũng l¨¤ con c¨¢i Ít-ra-en, anh em của anh. Tôi đến đây để l¨¤m việc.¡± Cậu Tô-bi-a liền hỏi: ¡°Anh c¨® biết đường đến M¨º-đi không?¡± 6 Thi¨ºn sứ n¨®i: ¡°C¨®. Tôi đã nhiều lần đến đ¨®, tôi thông thạo v¨¤ thuộc hết c¨¢c đường. Tôi thường hay đến M¨º-đi v¨¤ trọ nh¨¤ ông Ga-ba-¨ºn, l¨¤ người anh em của ch¨²ng tôi đang cư ngụ tại Ra-gh¨º xứ M¨º-đi. B¨¬nh thường th¨¬ Ra-gh¨º c¨¢ch xa Éc-ba-tan hai ng¨¤y đường, v¨¬ nằm ở miền n¨²i.¡± 7 Cậu Tô-bi-a n¨®i: ¡°N¨¤y anh bạn trẻ, anh hãy chờ tôi đi b¨¢o cho cha tôi hay đã, v¨¬ tôi cần c¨® anh đi c¨´ng với tôi, v¨¤ tôi sẽ trả công cho anh.¡±8 Thi¨ºn sứ đ¨¢p: ¡°Ðược, tôi sẽ chờ anh. Chỉ c¨® điều l¨¤ đừng đi lâu qu¨¢.¡±
9 Cậu Tô-bi-a đi b¨¢o cho ông Tô-b¨ªt, cha cậu hay v¨¤ n¨®i: ¡°N¨¤y con đã t¨¬m ra một người cũng l¨¤ con c¨¢i Ít-ra-en, anh em ch¨²ng ta rồi.¡± Cha cậu bảo: ¡°Con ơi, con hãy k¨ºu người ấy đến đây cho cha, để cha xem người ấy thuộc d¨°ng dõi, chi tộc n¨¤o, v¨¤ c¨® đ¨¢ng tin cậy để c¨´ng đi với con không.¡± 10 Tô-bi-a đi k¨ºu người ấy v¨¤ n¨®i: ¡°Anh bạn trẻ ơi! Cha tôi k¨ºu anh đ¨®.¡±
Thi¨ºn sứ v¨¤o nh¨¤, v¨¤ ông Tô-b¨ªt l¨ºn tiếng ch¨¤o trước. Thi¨ºn sứ n¨®i: ¡°Ch¨²c mừng, ch¨²c mừng ông vui mạnh!¡± Ông Tô-b¨ªt n¨®i: ¡°C¨°n vui g¨¬ nữa m¨¤ vui? Tôi l¨¤ người đã m¨´ cả hai mắt, không c¨°n thấy ¨¢nh s¨¢ng mặt trời, nhưng nằm trong b¨®ng tối như những người đã chết không được ngắm nh¨¬n ¨¢nh s¨¢ng. Tuy tôi sống, m¨¤ ở giữa người chết, nghe tiếng người, nhưng chẳng thấy một ai.¡± Thi¨ºn sứ n¨®i với ông: ¡°Ông hãy tin tưởng. Ch¨²a sắp chữa l¨¤nh cho ông rồi! Hãy tin tưởng.¡± Ông Tô-b¨ªt n¨®i: ¡°Tô-bi-a, con trai tôi, muốn đi đến xứ M¨º-đi. Anh c¨® thể c¨´ng đi với n¨® v¨¤ đưa n¨® tới 𨮠được không? Tôi sẽ trả công cho anh, người anh em ạ.¡± Thi¨ºn sứ n¨®i: ¡°Tôi c¨® thể đi với cậu ấy. Tôi đã qua M¨º-đi nhiều lần, đã ngang dọc khắp c¨¢c đồng bằng lại biết hết n¨²i non v¨¤ đường s¨¢ ở đ¨®.¡± 11 Ông Tô-b¨ªt n¨®i: ¡°N¨¤y người anh em! Gia tộc anh như thế n¨¤o, v¨¤ thuộc chi tộc n¨¤o? Xin người anh em cho tôi biết.¡± 12 Thi¨ºn sứ n¨®i: ¡°Chi tộc tôi can g¨¬ đến ông?¡± Ông Tô-b¨ªt n¨®i: ¡°N¨¤y người anh em, tôi muốn biết sự thật: anh l¨¤ con ai v¨¤ danh t¨¢nh l¨¤ g¨¬?¡± 13 Thi¨ºn sứ đ¨¢p: ¡°Tôi l¨¤ A-da-ri-a, con Kha-nan-gia đại nhân, trong h¨¤ng anh em của ông.¡± 14 Ông Tô-b¨ªt n¨®i: ¡°N¨¤y người anh em, ch¨²c anh mạnh khoẻ v¨¤ được vạn an! Xin đừng phiền l¨°ng, nếu như tôi đã muốn biết sự thật về gia tộc của anh. Ho¨¢ ra anh l¨¤ người anh em họ h¨¤ng của tôi, thuộc giống d¨°ng tôn quý v¨¤ lương thiện. Tôi c¨® biết hai ông Kha-nan-gia v¨¤ Na-than, c¨¢c con của Sơ-ma-gia đại nhân. Hai ông đã c¨´ng đi với tôi đến Gi¨º-ru-sa-lem thờ lạy Ch¨²a v¨¤ đã không rời xa ch¨ªnh lộ. Anh em của anh l¨¤ người lương thiện; gốc g¨¢c anh tốt l¨¤nh, vậy xin ch¨²c mừng anh!¡±
15 Ông c¨°n n¨®i: ¡°Tôi sẽ trả công cho anh mỗi ng¨¤y một quan tiền v¨¤ sẽ đ¨¤i thọ những g¨¬ anh cần d¨´ng, cũng như tôi xử với con tôi vậy. 16 Anh hãy đi với con tôi, rồi tôi sẽ tặng th¨´ lao cho anh.¡± 17 Thi¨ºn sứ n¨®i: ¡°Tôi sẽ đi với cậu ấy. Xin ông đừng sợ, ch¨²ng tôi ra đi mạnh khoẻ v¨¤ sẽ trở về với ông mạnh khoẻ, v¨¬ đường đi rất an to¨¤n.¡± Ông Tô-b¨ªt n¨®i: ¡°Xin Ch¨²a ch¨²c l¨¤nh cho anh, người anh em ạ!¡± Rồi ông gọi con trai đến v¨¤ bảo: ¡°N¨¤y con, hãy chuẩn bị h¨¤nh lý v¨¤ ra đi với người anh em của con. Xin Thi¨ºn Ch¨²a l¨¤ Ðấng ngự tr¨ºn trời g¨¬n giữ hai anh em đi đường b¨¬nh an, rồi đưa c¨¢c con mạnh khoẻ về với cha. Xin thi¨ºn sứ của Người c¨´ng đi để ph¨´ hộ hai anh em con!¡±
Trước khi l¨ºn đường, Tô-bia-a hôn cha mẹ cậu. Ông Tô-b¨ªt n¨®i: ¡°Con đi mạnh giỏi!¡± 18 Mẹ cậu kh¨®c o¨¤ l¨ºn v¨¤ n¨®i với ông Tô-b¨ªt: ¡°Tại sao ông sai con tôi đi? Sớm chiều n¨® chẳng phải l¨¤ nơi nương tựa cho ch¨²ng ta! Chẳng sống quấn quýt b¨ºn ch¨²ng ta 𨮠sao? 19 Tiền rừng bạc bể nghĩa lý g¨¬ đâu s¨¢nh với mạng sống của con ch¨²ng ta! 20 Ðức Ch¨²a đã cho ch¨²ng ta được sống, chừng 𨮠l¨¤ đủ rồi.¡± 21 Ông Tô-b¨ªt n¨®i với b¨¤: ¡°B¨¤ đừng c¨® lo lắng: con ch¨²ng ta mạnh khoẻ ra đi, n¨® cũng mạnh khoẻ trở về với ch¨²ng ta, v¨¤ mắt b¨¤ sẽ thấy ng¨¤y n¨® mạnh khoẻ trở về với b¨¤. 22 Ðừng lo lắng, đừng sợ g¨¬ cho ch¨²ng n¨®, em ạ! V¨¬ sẽ c¨® thi¨ºn thần bản mệnh c¨´ng đi với con ch¨²ng ta, cuộc h¨¤nh tr¨¬nh của n¨® sẽ th¨¤nh công, v¨¤ n¨® sẽ trở về mạnh khoẻ!¡± 23 B¨¤ liền n¨ªn, không kh¨®c nữa.
¨C Chương 06 ¨C
Con c¨¢
1 Ch¨¤ng thanh ni¨ºn ra đi, thi¨ºn sứ c¨´ng đi với cậu, con ch¨® cũng ra đi với cậu v¨¤ c¨´ng đi với hai người. Vậy l¨¤ cả hai c¨´ng đi, v¨¤ đ¨ºm thứ nhất, họ qua đ¨ºm b¨ºn bờ sông T¨ªch-ra. 2 Ch¨¤ng thanh ni¨ºn xuống sông T¨ªch-ra rửa chân, th¨¬ con c¨¢ lớn nhảy vọt l¨ºn khỏi mặt nước chực t¨¢p b¨¤n chân cậu. Cậu la l¨ºn. 3 Thi¨ºn sứ bảo cậu: ¡°Hãy chộp lấy con c¨¢ v¨¤ nắm cho chặt.¡± Cậu nắm chặt con c¨¢ v¨¤ đem n¨® l¨ºn bờ. 4 Thi¨ºn sứ bảo: ¡°Mổ bụng c¨¢ ra, lấy mật, tim, gan v¨¤ giữ n¨® b¨ºn m¨¬nh, c¨°n ruột th¨¬ quăng đi, v¨¬ mật, tim, gan của n¨® l¨¤m ra được thứ thuốc công hiệu.¡± 5 Cậu Tô-bi-a mổ bụng c¨¢ lấy mật, tim, gan, nướng một phần con c¨¢ để ăn v¨¤ d¨¤nh ra một phần đem ướp muối. 6 Cả hai người c¨´ng đi với nhau cho đến khi gần tới M¨º-đi.
7 Bấy giờ, cậu Tô-bi-a hỏi thi¨ºn sứ: ¡°Anh A-da-ri-a, c¨® thứ thuốc g¨¬ trong tim, gan v¨¤ mật con c¨¢ vậy?¡± 8 Thi¨ºn sứ trả lời: ¡°Hãy lấy tim v¨¤ gan c¨¢ đem um kh¨®i, trước mặt một người đ¨¤n ông hoặc đ¨¤n b¨¤ bị quỷ hay thần kh¨ª ¨¢c độc ¨¢m hại, th¨¬ sẽ tr¨¢nh được mọi ¨¢m kh¨ª v¨¤ từ n¨¤y về sau không c¨°n sợ ma quỷ v¨¤ ¨¢c thần ở với người 𨮠nữa. 9 C¨°n mật, hãy đem xức l¨ºn mắt người bệnh, ngay nơi bị sẹo trắng, v¨¤ thổi v¨¤o mắt, chỗ c¨® sẹo, th¨¬ mắt sẽ được l¨¤nh.¡±
10 Khi đã tới xứ M¨º-đi v¨¤ gần đến Éc-ba-tan, 11 thi¨ºn sứ Ra-pha-en n¨®i với cậu Tô-bi-a: ¡°Em Tô-bi-a!¡± Cậu đ¨¢p: ¡°Em đây!¡± Thi¨ºn sứ bảo: ¡°Ð¨ºm nay, ch¨²ng ta phải trọ nh¨¤ ông Ra-gu-¨ºn. Ông n¨¤y l¨¤ b¨¤ con của em v¨¤ c¨® cô con g¨¢i t¨ºn l¨¤ Xa-ra. 12 Ông không c¨® con trai nối dõi, cũng không c¨® con g¨¢i, ngo¨¤i một m¨¬nh cô Xa-ra. Trong tất cả mọi người, em l¨¤ người họ h¨¤ng gần cô nhất được cưới cô, v¨¤ c¨® quyền thừa kế t¨¤i sản cha cô. Cô b¨¦ cũng khôn ngoan, cam đảm v¨¤ rất đẹp; cha cô lại l¨¤ người tôn quý.¡± 13 Thi¨ºn sứ c¨°n n¨®i: ¡°Em hẳn c¨® quyền lấy cô ấy. N¨¤y em, hãy nghe tôi đây! Tối nay, tôi sẽ n¨®i về cô với cha cô để xin ông chịu cho cô l¨¤m vị hôn th¨º của em. Khi n¨¤o từ Ra-gh¨º trở về, ch¨²ng ta sẽ l¨¤m lễ cưới cô ấy. Tôi nghĩ ông Ra-gu-¨ºn không thể từ chối gả cô ấy cho em m¨¤ gả cho người kh¨¢c được, v¨¬ ông biết rõ l¨¤ trong tất cả mọi người, quyền ưu ti¨ºn cưới con g¨¢i ông l¨¤ của em; chẳng vậy, ông sẽ phải chết, theo ph¨¢n quyết của s¨¢ch Mô-s¨º. Giờ đây, n¨¤y em, hãy nghe tôi! Tối nay ch¨²ng ta sẽ n¨®i về cô b¨¦ v¨¤ sẽ xin cho em cưới cô; rồi khi n¨¤o từ Ra-gh¨º trở về, ch¨²ng ta sẽ đem cô theo v¨¤ đưa cô c¨´ng đi với ch¨²ng ta về nh¨¤ em.¡±
14 Bấy giờ, cậu Tô-bi-a trả lời thi¨ºn sứ Ra-pha-en rằng: ¡°Anh A-da-ri-a, em nghe n¨®i cô ấy đã được gả cho bảy người rồi, v¨¤ họ đã chết trong đ¨ºm động ph¨°ng: l¨²c đến b¨ºn n¨¤ng th¨¬ họ chết. Em c¨°n nghe c¨® người n¨®i l¨¤ ch¨ªnh quỷ đã giết chết họ. 15 Hiện giờ em sợ lắm, v¨¬, n¨¤ng, th¨¬ n¨® không l¨¤m hại, nhưng ai muốn gần n¨¤ng th¨¬ n¨® giết. Em l¨¤ con một của cha em, sợ rằng nếu em chết, em sẽ l¨¤m cho cuộc đời của cha em v¨¤ của mẹ em phải đau khổ v¨¬ em m¨¤ đi xuống mồ. V¨¤ c¨¢c ng¨¤i không c¨® người con n¨¤o kh¨¢c để chôn cất.¡± 16 Thi¨ºn sứ n¨®i: ¡°Em không nhớ c¨¢c mệnh lệnh cha ông của em truyền phải lấy vợ trong những người thuộc gia tộc của em 𨮠sao? V¨¤ giờ đây, n¨¤y em, hãy nghe tôi! Ðừng lo lắng về con quỷ 𨮠nữa v¨¤ hãy cưới cô ấy đi! Tôi đây biết rằng đ¨ºm nay cô ấy sẽ được gả cho em. 17 Nhưng khi động ph¨°ng, em hãy lấy một ch¨²t gan v¨¤ tim c¨¢ đặt l¨ºn than trong lư hương; m¨´i hương sẽ toả ra, quỷ sẽ ngửi thấy v¨¤ chạy trốn; n¨® sẽ không bao giờ xuất hiện quanh cô nữa. 18 Trước khi gần gũi nhau cả hai hãy đứng l¨ºn cầu nguyện, xin Ðức Ch¨²a tr¨ºn trời rủ l¨°ng thương v¨¤ ban ơn cứu độ cho c¨¢c em. Ðừng sợ, v¨¬ cô được tiền định l¨¤m vợ em từ trước muôn đời. Ch¨ªnh em sẽ cứu cô, cô sẽ sống với em, v¨¤ tôi chắc rằng nhờ cô, em sẽ c¨® con c¨¢i, v¨¤ ch¨²ng n¨® sẽ như l¨¤ anh em của em. Vậy em đừng lo lắng g¨¬ cả!¡± 19 Sau khi Tô-bi-a nghe những lời thi¨ºn sứ Ra-pha-en n¨®i v¨¤ được biết Xa-ra l¨¤ chị em c¨´ng d¨°ng dõi gia tộc cha m¨¬nh, th¨¬ cậu y¨ºu cô tha thiết, v¨¤ l¨°ng cậu gắn b¨® với cô.
¨C Chương 07 ¨C
Ông Ra-gu-¨ºn
1 Khi v¨¤o tới Éc-ba-tan, Tô-bi-a n¨®i với thi¨ºn sứ Ra-pha-en: ¡°Anh A-da-ri-a, xin anh dẫn em tới thẳng nh¨¤ ông Ra-gu-¨ºn, người anh em của ch¨²ng tôi.¡± V¨¤ thi¨ºn sứ dẫn cậu tới nh¨¤ ông Ra-gu-¨ºn. Thấy ông đang ngồi ở cửa sân, họ ch¨¤o ông trước. Ông đ¨¢p: ¡°Ch¨¤o c¨¢c anh! Ch¨²c c¨¢c anh mạnh khỏe!¡± Rồi ông dẫn họ v¨¤o nh¨¤. 2 Ông n¨®i với b¨¤ Ét-na, vợ ông: ¡°Người thanh ni¨ºn n¨¤y giống anh Tô-b¨ªt của tôi l¨¤m sao!¡± 3 B¨¤ Ét-na bảo họ: ¡°Ngo¨¤i c¨¢c anh, c¨¢c anh từ đâu đến? ¡± Họ trả lời: ¡°Ch¨²ng tôi thuộc số con c¨¢i N¨¢p-ta-li đã bị đi đ¨¤y ở Ni-ni-v¨º.¡± 4 B¨¤ n¨®i: ¡°C¨¢c anh c¨® biết ông Tô-b¨ªt, người anh em ch¨²ng tôi không? ¡± Họ đ¨¢p: ¡°Dạ, ch¨²ng tôi biết.¡± 5 B¨¤ n¨®i: ¡°Ông ấy khoẻ mạnh không?¡± Họ thưa: ¡°Ông ấy khoẻ mạnh v¨¤ c¨°n sống.¡± Rồi Tô-bi-a n¨®i: ¡°Ông ấy l¨¤ cha tôi đ¨®!¡± 6 Ông Ra-gu-¨ºn liền nhảy tới ôm hôn cậu v¨¤ kh¨®c o¨¤ l¨ºn. Ông l¨ºn tiếng n¨®i với Tô-bi-a: ¡°N¨¤y ch¨¢u, ch¨¢u thật l¨¤ c¨® phước, v¨¬ được một người cha tôn quý v¨¤ lương thiện! Nhưng khốn thay! Người công ch¨ªnh hay l¨¤m phước bố th¨ª 𨮠đã bị m¨´ lo¨¤!¡± Ông chạy đến ôm lấy cổ Tô-bi-a v¨¤ kh¨®c o¨¤ l¨ºn. 7 B¨¤ Ét-na, vợ ông, kh¨®c thương ông Tô-b¨ªt, v¨¤ cô Xa-ra, con g¨¢i hai ông b¨¤, cũng kh¨®c luôn. 8 Rồi ông hạ một con cừu trong đ¨¤n, tiếp đãi họ thật l¨¤ niềm nở.
9 Tắm rửa xong, họ v¨¤o b¨¤n, nghi¨ºng người xuống để d¨´ng bữa. Cậu Tô-bi-a n¨®i với thi¨ºn sứ Ra-pha-en: ¡°Anh A-da-ri-a, xin anh n¨®i với ông Ra-gu-¨ºn gả cô em g¨¢i Xa-ra cho em!¡± 10 Nghe lời ấy, ông Ra-gu-¨ºn bảo cậu thanh ni¨ºn: ¡°N¨¤y ch¨¢u, ch¨¢u cứ ăn uống qua đ¨ºm nay cho thoải m¨¢i, v¨¬ ngo¨¤i ch¨¢u ra, không ai c¨® quyền cưới Xa-ra, con g¨¢i của ch¨², cũng như ch¨² đây không c¨® quyền gả cho người đ¨¤n ông n¨¤o kh¨¢c ngo¨¤i ch¨¢u, v¨¬ ch¨¢u l¨¤ người b¨¤ con gần nhất của ch¨². Nhưng n¨¤y ch¨¢u, nhất định ch¨² phải cho ch¨¢u biết sự thật: 11 Ch¨² đã gả n¨® cho bảy người trong số anh em của ch¨²ng ta, nhưng họ đều chết cả, ngay trong đ¨ºm họ đến gần n¨®. Vậy bây giờ, n¨¤y ch¨¢u, ch¨¢u cứ ăn uống đi, rồi Ðức Ch¨²a sẽ xếp đặt cho ch¨²ng con. 12 Tô-bi-a n¨®i: ¡°Ch¨¢u sẽ không ăn uống g¨¬ kể từ bây giờ, cho đến khi ch¨² định đoạt về chuyện của ch¨¢u.¡± Ông Ra-gu-¨ºn n¨®i: ¡°Th¨¬ ch¨² đang l¨¤m đây. Em n¨® được gả cho ch¨¢u l¨¤ chiếu theo ph¨¢n quyết của s¨¢ch Mô-s¨º, v¨¤ em n¨® được gả cho ch¨¢u cũng l¨¤ do Trời định. Vậy ch¨¢u hãy đ¨®n nhận cô em ch¨¢u đây. Từ nay, ch¨¢u l¨¤ anh n¨® v¨¤ n¨® l¨¤ em của ch¨¢u. Từ hôm nay v¨¤ mãi mãi, n¨® được gả cho ch¨¢u. Con ơi! Ðức Ch¨²a tr¨ºn trời sẽ cho ch¨²ng con đ¨ºm nay được toại nguyện; Người sẽ thương x¨®t v¨¤ cho ch¨²ng con được b¨¬nh an.¡± 13 Rồi ông Ra-gu-¨ºn gọi Xa-ra, con g¨¢i ông. Cô đến b¨ºn ông; ông cầm lấy tay cô, trao cho Tô-bi-a v¨¤ n¨®i: ¡°Con hãy đ¨®n nhận em con chiếu theo Lề Luật v¨¤ ph¨¢n quyết ghi trong s¨¢ch Mô-s¨º dạy phải cho n¨® l¨¤m vợ của con. Hãy lấy n¨® v¨¤ đưa n¨® an l¨¤nh mạnh khoẻ về nh¨¤ cha con; xin Thi¨ºn Ch¨²a tr¨ºn trời ban cho ch¨²ng con được b¨¬nh an!¡± 14 Ông gọi mẹ cô v¨¤ bảo đem giấy tới rồi viết tờ hôn th¨² cam kết l¨¤ đã gả cô cho cậu chiếu theo ph¨¢n quyết của Luật Mô-s¨º.
Sau đ¨®, họ bắt đầu ăn uống. 15 Ông Ra-gu-¨ºn gọi b¨¤ Ét-na, vợ ông, v¨¤ n¨®i: ¡°N¨¤y em, em đi dọn một ph¨°ng kh¨¢c rồi dẫn Xa-ra tới 𨮠đi.¡± 16 B¨¤ đi v¨¤o ph¨°ng trải giường như ông đã n¨®i, v¨¤ dẫn con v¨¤o. B¨¤ o¨¤ l¨ºn kh¨®c v¨¬ số phận cô, rồi lau nước mắt v¨¤ n¨®i với cô: 17 ¡°Con ơi, hãy tin tưởng! Xin Ðức Ch¨²a tr¨ºn trời cho buồn phiền của con biến th¨¤nh hoan lạc. Cứ tin tưởng đi con!¡± Sau 𨮠b¨¤ đi ra.
¨C Chương 08 ¨C
Ш¤o huyệt
1 Ăn uống xong, họ toan đi nằm. Họ đưa người thanh ni¨ºn đi v¨¤ dẫn v¨¤o ph¨°ng. 2 Tô-bi-a nhớ lại lời của thi¨ºn sứ Ra-pha-en: cậu lấy trong t¨²i ra gan c¨¢ c¨´ng với tim, v¨¤ đặt tr¨ºn than của lư hương. 3 M¨´i c¨¢ đẩy lui quỷ, khiến n¨® chạy trốn về miền Thượng Ai-cập. Thi¨ºn sứ Ra-pha-en đến 𨮠buộc chân v¨¤ tr¨®i n¨® lại ngay tức khắc.
4 Khi thân nhân đã ra khỏi ph¨°ng v¨¤ đ¨®ng cửa lại, Tô-bi-a ngồi dậy, ra khỏi giường v¨¤ n¨®i với Xa-ra: ¡°Ðứng l¨ºn, em! Ch¨²ng ta hãy cầu nguyện, n¨¤i xin Ðức Ch¨²a để Người x¨®t thương v¨¤ ban ơn cứu độ cho ch¨²ng ta!¡± 5 Cô đứng l¨ºn, rồi cả hai bắt đầu cầu nguyện v¨¤ n¨¤i xin cho m¨¬nh được cứu độ. Tô-bi-a bắt đầu như sau:
¡°Lạy Thi¨ºn Ch¨²a của tổ ti¨ºn ch¨²ng con.
Xin ch¨²c tụng Ch¨²a, xin ch¨²c tụng Th¨¢nh Danh
đến muôn thuở muôn đời!
C¨¢c tầng trời v¨¤ to¨¤n thể công tr¨¬nh của Ch¨²a
phải ch¨²c tụng Ch¨²a đến muôn thuở muôn đời!
6 Ch¨ªnh Ch¨²a đã dựng n¨ºn ông A-đam,
dựng n¨ºn cho ông một người trợ thủ v¨¤ nâng đỡ
l¨¤ b¨¤ E-v¨¤, vợ ông.
V¨¤ d¨°ng dõi lo¨¤i người đã sinh ra từ hai ông b¨¤.
Ch¨ªnh Ch¨²a đã n¨®i:
¡°Con người ở một m¨¬nh th¨¬ không tốt.
Ta sẽ l¨¤m cho n¨® một người trợ thủ giống như n¨®.
7 Giờ đây, không phải v¨¬ l¨°ng dục, m¨¤ con lấy em con đây,
nhưng v¨¬ l¨°ng chân th¨¤nh.
Xin Ch¨²a đo¨¢i thương con v¨¤ em con
cho ch¨²ng con được chung sống b¨ºn nhau đến tuổi gi¨¤.¡±
8 Rồi họ đồng thanh n¨®i: ¡°A-men! A-men!¡± 9 Sau đ¨®, họ ngủ luôn cho đến s¨¢ng.
10 Ðang khi ấy, ông Ra-gu-¨ºn trỗi dậy, gọi đầy tớ lại; họ đi đ¨¤o một c¨¢i huyệt, v¨¬ ông n¨®i: ¡°N¨® m¨¤ chết th¨¬ ch¨²ng ta sẽ trở th¨¤nh đề t¨¤i cho người ta nhục mạ v¨¤ nhạo b¨¢ng.¡± 11 Khi họ đ¨¤o huyệt xong, ông Ra-gu-¨ºn trở về nh¨¤, gọi vợ ông 12 v¨¤ n¨®i: ¡°Em hãy sai một trong mấy tớ g¨¢i, bảo n¨® v¨¤o xem Tô-bi-a c¨°n sống hay đã chết, để nếu c¨® l¨¤m sao ch¨²ng ta sẽ chôn n¨® v¨¤ không ai biết cả.¡± 13 Vậy họ sai tớ g¨¢i đi, thắp đ¨¨n l¨ºn v¨¤ mở cửa; người đầy tớ g¨¢i đi v¨¤o v¨¤ thấy đôi vợ chồng đang nằm ngủ với nhau. 14 Người đầy tớ g¨¢i ra ngo¨¤i cho hai ông b¨¤ biết Tô-bi-a c¨°n sống v¨¤ không c¨® g¨¬ bất hạnh xảy ra. 15 Thế l¨¤ họ cất lời ch¨²c tụng Thi¨ºn Ch¨²a tr¨ºn trời rằng:
¡°Lạy Thi¨ºn Ch¨²a, ch¨²c tụng Ng¨¤i!
Xin dâng Ng¨¤i mọi lời ch¨²c tụng từ đ¨¢y l¨°ng thuần khiết.
Mọi lo¨¤i phải ch¨²c tụng Ch¨²a đến muôn thuở muôn đời!
16 Ch¨²c tụng Ng¨¤i đã ban cho con niềm hoan lạc
v¨¬ điều con lo ngại sẽ không xảy ra,
tr¨¢i lại, Ng¨¤i đã xử với ch¨²ng con
theo l¨°ng x¨®t thương bao la của Ng¨¤i.
17 Ch¨²c tụng Ch¨²a đã thương x¨®t hai người con một n¨¤y
lạy Ch¨²a Tể, xin cho ch¨²ng được hưởng
l¨°ng x¨®t thương v¨¤ ơn cứu độ,
để ch¨²ng được sống trọn cuộc đời
trong niềm hoan lạc v¨¤ l¨°ng x¨®t thương! ¡°
18 Sau đ¨®, ông bảo người nh¨¤ lấp huyệt lại trước khi trời s¨¢ng.
19 Ông Ra-gu-¨ºn bảo vợ l¨¤m thật nhiều b¨¢nh; c¨°n ông đi ra đ¨¤n vật dẫn hai con b¨° v¨¤ bốn con cừu, bảo l¨¤m thịt; rồi người ta bắt đầu chuẩn bị ăn mừng. 20 Ông gọi Tô-bi-a v¨¤ n¨®i: ¡°Trong mười bốn ng¨¤y, con không được nh¨²c nh¨ªch khỏi đây, nhưng phải ở lại, ăn uống trong nh¨¤ cha, v¨¤ hãy l¨¤m cho l¨°ng con g¨¢i cha được vui sướng sau ngần ấy đau khổ. 21 Bao nhi¨ºu t¨¤i sản của cha, con hãy lấy phân nửa ngay từ bây giờ v¨¤ trở về với cha con b¨¬nh an vô sự; phân nửa kia sẽ thuộc về ch¨²ng con, sau khi cha v¨¤ mẹ con đây qua đời. Hãy tin tưởng, hỡi con! Cha đây l¨¤ cha con v¨¤ b¨¤ Ét-na l¨¤ mẹ con. Bây giờ v¨¤ mãi mãi cha mẹ ở b¨ºn con v¨¤ em con. Hãy tin tưởng, hỡi con!¡±
¨C Chương 09 ¨C
Hôn lễ
1 L¨²c ấy, Tô-bi-a gọi thi¨ºn sứ Ra-pha-en v¨¤ n¨®i: 2 ¡°Anh A-da-ri-a, anh hãy đem theo bốn gia nhân v¨¤ hai con lạc đ¨¤, đi Ra-gh¨º v¨¤ đến nh¨¤ ông Ga-ba-¨ºn, trao cho ông bản văn tự, nhận số bạc v¨¤ mời ông ấy c¨´ng với anh đến dự lễ cưới. 3-4 Anh biết l¨¤ cha tôi chắc đang t¨ªnh từng ng¨¤y; nếu tôi chậm trễ một ng¨¤y thôi, th¨¬ người sẽ buồn khổ biết bao. Anh thấy ông Ra-gu-¨ºn đã thề hứa điều g¨¬, v¨¬ vậy, tôi không thể l¨¤m ngược với lời thề của ông.¡± 5 Vậy thi¨ºn sứ Ra-pha-en đi c¨´ng với bốn gia nhân v¨¤ hai con lạc đ¨¤, đến Ra-gh¨º xứ M¨º-đi, v¨¤ trọ nh¨¤ ông Ga-ba-¨ºn. Thi¨ºn sứ trao cho ông bản văn tự, v¨¤ cho ông biết rằng, Tô-bi-a, con ông Tô-b¨ªt, đã lấy vợ v¨¤ mời ông đến dự lễ cưới. Ông Ga-ba-¨ºn đứng dậy, thanh to¨¢n với thi¨ºn sứ c¨¢c t¨²i bạc c¨® đ¨®ng dấu ni¨ºm phong, rồi chất l¨ºn lưng lạc đ¨¤. 6 Họ c¨´ng thức dậy sớm v¨¤ đi dự lễ cưới. Họ v¨¤o nh¨¤ ông Ra-gu-¨ºn v¨¤ thấy Tô-bi-a đã ngồi v¨¤o b¨¤n. Tô-bi-a chạy ra đ¨®n ch¨¤o ông Ga-ba-¨ºn. Ông bật kh¨®c v¨¤ ch¨²c l¨¤nh cho Tô-bi-a: ¡°Ôi người con tôn quý v¨¤ lương thiện của một người cha tôn quý v¨¤ lương thiện, công ch¨ªnh v¨¤ hay bố th¨ª! Xin Ðức Ch¨²a đổ ph¨²c l¨¤nh từ trời xuống cho ch¨¢u, cho vợ v¨¤ cha mẹ vợ ch¨¢u! Ch¨²c tụng Thi¨ºn Ch¨²a, v¨¬ tôi đã được thấy lại Tô-b¨ªt, người anh em họ của tôi, qua người con giống ông như đ¨²c! ¡°
¨C Chương 10 ¨C
1 Trong thời gian ấy, ông Tô-b¨ªt t¨ªnh từng ng¨¤y một, xem mất bao nhi¨ºu ng¨¤y đi, bao nhi¨ºu ng¨¤y về. Khi đã mãn hạn ước định cho ng¨¤y về, m¨¤ vẫn chưa thấy con, 2 ông tự nhủ: ¡°Hay l¨¤ n¨® bị giữ lại ở đ¨®? Hoặc l¨¤ ông Ga-ba-¨ºn đã chết v¨¤ không c¨® ai để trao bạc lại cho n¨®?¡± 3 V¨¤ ông bắt đầu lo buồn. 4 B¨¤ An-na, vợ ông, n¨®i: ¡°Con tôi đã biến mất rồi; n¨® không c¨°n ở giữa đ¨¢m người sống nữa!¡± B¨¤ bắt đầu k¨ºu la, thương kh¨®c con v¨¤ n¨®i: 5 ¡°Khốn cho mẹ, con ơi! Con l¨¤ ¨¢nh s¨¢ng cho đôi mắt mẹ, m¨¤ mẹ lại để con đi!¡± 6 Ông Tô-b¨ªt n¨®i với b¨¤: ¡°N¨ªn đi em, đừng lo lắng g¨¬, con n¨® mạnh khoẻ m¨¤! Chắc hẳn l¨¤ c¨® chuyện g¨¬ trục trặc đã xảy ra cho ch¨²ng ở đ¨®; người c¨´ng đi đường với n¨® l¨¤ người đ¨¢ng tin cậy v¨¤ l¨¤ người anh em của ch¨²ng ta. Ðừng lo buồn về n¨® nữa em; rồi n¨® sẽ c¨® mặt ở đây m¨¤!¡± 7 B¨¤ trả lời: ¡°Ông im đi để tôi được y¨ºn, v¨¤ đừng c¨® lừa gạt tôi: con tôi đã biến mất rồi!¡± V¨¤ mỗi ng¨¤y b¨¤ chạy ra ngo¨¤i, ng¨® trước ng¨® sau con đường con b¨¤ đã ra đi; b¨¤ không nghe ai hết, v¨¤ khi mặt trời lặn, b¨¤ trở về nh¨¤, ai o¨¢n kh¨®c than suốt cả đ¨ºm, không t¨¤i n¨¤o ngủ được.
8 Sau khi ông Ra-gu-¨ºn đã l¨¤m tiệc cưới mười bốn ng¨¤y cho con g¨¢i như đã thề, Tô-bi-a đến b¨ºn ông v¨¤ thưa: ¡°Xin cha để con đi, v¨¬ con biết cha mẹ con tưởng sẽ không c¨°n nh¨¬n thấy con nữa. Vậy giờ đây, thưa cha, con van cha hãy để con đi về nh¨¤ cha con. Con đã n¨®i cho cha biết l¨¤ con đã để người ở lại trong t¨¬nh trạng n¨¤o rồi.¡± 9 Ông Ra-gu-¨ºn n¨®i với Tô-bi-a: ¡°Ở lại đây con, ở lại với cha! Cha sẽ sai người đến anh Tô-b¨ªt, cha con, để đem tin tức của con cho người.¡± Nhưng Tô-bi-a thưa: ¡°Không thể được! Con xin cha để con đi khỏi đây về nh¨¤ cha con.¡± 10 Ông Ra-gu-¨ºn liền đứng dậy, trao cho Tô-bi-a người vợ của ch¨¤ng l¨¤ Xa-ra, c¨´ng với phân nửa t¨¤i sản của ông gồm tôi trai, tớ g¨¢i, b¨°, cừu, lừa, lạc đ¨¤, y phục, tiền bạc v¨¤ đồ d¨´ng. 11 Ông để cho họ ra đi phấn khởi; ông ch¨¤o từ biệt Tô-bi-a v¨¤ n¨®i: ¡°Con đi mạnh giỏi v¨¤ b¨¬nh an! Xin Ðức Ch¨²a tr¨ºn trời cho con v¨¤ Xa-ra, vợ con, th¨¤nh đạt, v¨¤ ước g¨¬ cha được nh¨¬n thấy con c¨¢i của ch¨²ng con trước khi cha nhắm mắt!¡± 12 Rồi ông n¨®i với Xa-ra, con g¨¢i ông rằng: ¡°Con hãy về nh¨¤ cha mẹ chồng con, v¨¬ từ nay c¨¢c ng¨¤i l¨¤ cha mẹ con, như thể c¨¢c ng¨¤i đã sinh ra con vậy. Con g¨¢i của cha, thôi, con đi b¨¬nh an! Cha mong được nghe to¨¤n những tin tốt l¨¤nh về con, bao lâu cha c¨°n sống!¡± Ông hôn họ v¨¤ để họ ra đi.
13 Rồi đến lượt b¨¤ Ét-na n¨®i với Tô-bi-a: ¡°N¨¤y con v¨¤ cũng l¨¤ người anh em y¨ºu quý! Nguyện xin Ðức Ch¨²a cho con được trở về đây v¨¤ cho mẹ được nh¨¬n thấy con c¨¢i của con khi mẹ c¨°n sống, cũng như của Xa-ra, con g¨¢i của mẹ, trước khi mẹ nhắm mắt! Trước mặt Ðức Ch¨²a, mẹ gởi gắm con g¨¢i mẹ cho con. Suốt đời con, đừng bao giờ l¨¤m cho n¨® phải buồn. Ch¨²c con đi b¨¬nh an! Từ nay, mẹ l¨¤ mẹ con, v¨¤ Xa-ra l¨¤ em g¨¢i con. Mong tất cả ch¨²ng ta được th¨¤nh đạt như nhau, mọi ng¨¤y trong suốt cuộc đời!¡± B¨¤ hôn cả hai người v¨¤ để họ phấn khởi ra đi.
14 Thế l¨¤ Tô-bi-a rời khỏi nh¨¤ ông Ra-gu-¨ºn, ra đi phấn khởi, hân hoan; cậu ch¨²c tụng Ch¨²a Tể trời đất, l¨¤ Vua muôn lo¨¤i, v¨¬ Người đã l¨¤m cho cuộc h¨¤nh tr¨¬nh của cậu th¨¤nh công. Ông Ra-gu-¨ºn n¨®i với cậu: ¡°Ch¨²c con được phước thờ cha k¨ªnh mẹ, bao lâu c¨¢c ng¨¤i c¨°n sống!¡±
¨C Chương 11 ¨C
Chữa mắt ông Tô-b¨ªt
1 Khi họ gần tới Ca-xe-rin, đối diện với Ni-ni-v¨º, thi¨ºn sứ Ra-pha-en n¨®i 2 ¡°Em biết ch¨²ng ta đã để cha em ở lại trong t¨¬nh trạng n¨¤o. 3 Ch¨²ng ta hãy chạy l¨ºn trước vợ em, chuẩn bị nh¨¤ cửa, trong l¨²c những người kia đang tới.¡± 4 Cả hai người c¨´ng đi, v¨¤ thi¨ºn sứ n¨®i: ¡°Hãy cầm mật c¨¢ trong tay.¡± C¨® con ch¨® theo sau thi¨ºn sứ v¨¤ Tô-bi-a.
5 B¨¤ An-na ngồi, ng¨® trước ng¨® sau con đường m¨¤ con b¨¤ đã đi.6 Thấy cậu đang đến, b¨¤ bảo cha cậu: ¡°N¨¤y con ông đang đến với người bạn đồng h¨¤nh của n¨®!¡±
7 Thi¨ºn sứ Ra-pha-en n¨®i với Tô-bi-a trước khi cậu đến gần cha: ¡°Tôi biết l¨¤ mắt cha em sẽ mở ra. 8 Hãy tra mật c¨¢ v¨¤o mắt ông. Thuốc sẽ l¨¤m cho c¨¢c sẹo trắng teo lại v¨¤ bay ra khỏi mắt ông. Cha em sẽ thấy lại được, sẽ nh¨¬n thấy ¨¢nh s¨¢ng.¡±
9 B¨¤ An-na chạy đến ôm cho¨¤ng lấy cổ con v¨¤ n¨®i: ¡°Con ơi, mẹ lại thấy con! Từ nay, mẹ c¨® chết cũng được!¡± Rồi b¨¤ kh¨®c o¨¤ l¨ºn. 10 Ông Tô-b¨ªt đứng l¨ºn, chân đi loạng quạng bước qua cửa sân m¨¤ ra. 11 Tô-bi-a đi về ph¨ªa ông, tay cầm mật c¨¢; cậu thổi v¨¤o mắt ông. Cậu giữ chặt lấy ông v¨¤ n¨®i: ¡°Thưa cha, xin cha cứ tin tưởng!¡± Cậu bôi thuốc cho ông v¨¤ để thuốc ngấm. 12 Rồi cậu lấy hai tay b¨®c vẩy ra khỏi kho¨¦ mắt ông. 13 Ông ôm cho¨¤ng lấy cổ cậu, vừa kh¨®c vừa n¨®i: ¡°Con ơi, cha đã thấy con! Con l¨¤ ¨¢nh s¨¢ng cho đôi mắt cha!¡± 14 Rồi ông n¨®i:
¡°Ch¨²c tụng Thi¨ºn Ch¨²a!
Ch¨²c tụng Danh cao trọng của Người.
Ch¨²c tụng mọi thi¨ºn sứ th¨¢nh thiện của Người!
Ước g¨¬ Danh cao trọng của Người che chở ch¨²ng ta!
Ch¨²c tụng mọi thi¨ºn sứ đến muôn đời!
V¨¬ tôi đã bị Người đ¨¢nh phạt,
nhưng nay lại được thấy Tô-bi-a, con tôi!¡±
15 Tô-bi-a hoan hỷ bước v¨¤o nh¨¤, miệng vang lời ch¨²c tụng Thi¨ºn Ch¨²a. Tô-bi-a kể cho cha cậu biết l¨¤ cuộc h¨¤nh tr¨¬nh của cậu đã th¨¤nh công, cậu đã mang bạc về, đã cưới vợ l¨¤ cô Xa-ra, con g¨¢i ông Ra-gu-¨ºn như thế n¨¤o, v¨¤ hiện giờ cô sắp tới, đang tiến gần đến cửa th¨¤nh Ni-ni-v¨º.
16 Ông Tô-b¨ªt ra tận cửa th¨¤nh Ni-ni-v¨º đ¨®n con dâu, vừa hoan hỷ vừa ch¨²c tụng Thi¨ºn Ch¨²a. Thấy ông đi đứng, di chuyển ho¨¤n to¨¤n vững mạnh m¨¤ không cần ai cầm tay dẫn đi, dân trong th¨¤nh Ni-ni-v¨º đầy kinh ngạc. Trước mặt họ, ông Tô-b¨ªt xưng tụng Thi¨ºn Ch¨²a đã x¨®t thương v¨¤ mở mắt cho ông. 17 Rồi ông Tô-b¨ªt đến b¨ºn Xa-ra, vợ của Tô-bi-a, con ông, ch¨²c l¨¤nh cho cô v¨¤ n¨®i: ¡°N¨¤y con, ch¨²c con mạnh khoẻ! Ch¨²c tụng Thi¨ºn Ch¨²a của con, Ðấng đã dẫn con đến với cha mẹ, con ơi! Xin Ch¨²a gi¨¢ng ph¨²c cho cha con, cho Tô-bi-a, con của cha, cũng như cho ch¨ªnh con, hỡi con! Con ơi! Con hãy phấn khởi hân hoan bước v¨¤o nh¨¤ con đây, v¨¤ xin Ch¨²a gi¨¢ng ph¨²c cho con!¡± 18 Ng¨¤y ấy l¨¤ ng¨¤y vui cho mọi người Do-th¨¢i ở Ni-ni-v¨º. 19 Hai ông A-khi-ca v¨¤ Na-b¨¢t, ch¨¢u ông Tô-b¨ªt, cũng vui mừng đến nh¨¤ thăm ông.
¨C Chương 12 ¨C
Thi¨ºn sứ Ra-pha-en
1 Mãn tiệc cưới, ông Tô-b¨ªt gọi Tô-bi-a, con ông, v¨¤ n¨®i: ¡°N¨¤y con, con hãy lo trả công cho người bạn đồng h¨¤nh của con, v¨¤ trả th¨ºm cho người ấy.¡± Tô-bi-a n¨®i: ¡°Thưa cha, biết trả anh ấy bao nhi¨ºu bây giờ? 2 D¨´ con c¨® đưa cho anh ấy phân nửa những g¨¬ anh ấy đã mang về với con, con cũng không bị thiệt! 3 Anh ấy đã đưa con trở về mạnh khoẻ, chữa cho vợ con, đem bạc về với con, v¨¤ đã chữa cha l¨¤nh bệnh. Con phải trả th¨ºm cho anh ấy bao nhi¨ºu nữa?¡± 4 Ông Tô-b¨ªt trả lời: ¡°N¨¤y con, theo lẽ công b¨¬nh, anh ấy được quyền lấy phân nửa tất cả những g¨¬ anh ấy mang về.¡± 5 Vậy Tô-bi-a gọi thi¨ºn sứ lại v¨¤ n¨®i: ¡°Xin anh lấy một nửa tất cả những g¨¬ anh đã mang về, l¨¤m tiền công của anh. Ch¨²c anh l¨ºn đường mạnh khoẻ!¡±
6 Bấy giờ, thi¨ºn sứ k¨ªn đ¨¢o gọi hai cha con lại v¨¤ n¨®i: ¡°Hãy ch¨²c tụng Thi¨ºn Ch¨²a v¨¤ tuy¨ºn xưng Người trước to¨¤n thể sinh linh, về những điều tốt l¨¤nh Người đã l¨¤m cho cha con ông. Hãy ch¨²c tụng v¨¤ ca ngợi danh Người! Những việc Thi¨ºn Ch¨²a đã l¨¤m, hãy long trọng tỏ cho mọi người biết. Ðừng ngần ngại xưng tụng Người! 7 Giữ k¨ªn b¨ª mật của vua l¨¤ điều tốt đẹp; nhưng công tr¨¬nh của Thi¨ºn Ch¨²a, th¨¬ phải tỏ b¨¤y v¨¤ long trọng xưng tụng. Hãy l¨¤m điều l¨¤nh th¨¬ cha con ông sẽ không gặp điều dữ.
8 ¡°Cầu nguyện k¨¨m theo đời sống chân thật, bố th¨ª đi đôi với đời sống công ch¨ªnh, th¨¬ tốt hơn c¨® của m¨¤ ở bất công; l¨¤m ph¨²c bố th¨ª th¨¬ đẹp hơn l¨¤ t¨ªch trữ v¨¤ng bạc. 9 Việc bố th¨ª cứu cho khỏi chết v¨¤ tẩy sạch mọi tội lỗi. Những người l¨¤m ph¨²c bố th¨ª sẽ được sống lâu. 10 Những ai phạm tội ăn ở bất công l¨¤ kẻ th¨´ của ch¨ªnh m¨¬nh.
11 ¡°Tôi sẽ tỏ cho ông v¨¤ con ông biết tất cả sự thật, không giấu giếm chi. Tôi đã tỏ cho cha con ông biết rồi v¨¤ đã n¨®i: Giữ k¨ªn b¨ª mật của vua l¨¤ điều tốt đẹp, nhưng công tr¨¬nh của Thi¨ºn Ch¨²a th¨¬ phải b¨¤y tỏ để tôn vinh Người. 12 Hãy biết rằng khi ông v¨¤ cô Xa-ra cầu nguyện, ch¨ªnh tôi đã tiến dâng những lời cầu nguyện 𨮠l¨ºn trước nhan vinh hiển của Ðức Ch¨²a, để xin Ch¨²a nhớ đến hai người; tôi cũng l¨¤m như vậy khi ông chôn cất người chết. 13 V¨¤ khi ông không ngại trỗi dậy, bỏ dỡ bữa ăn để đi chôn cất người chết, bấy giờ tôi được sai đến b¨ºn ông để thử th¨¢ch ông. 14 Thi¨ºn Ch¨²a cũng sai tôi chữa l¨¤nh cho ông v¨¤ cô Xa-ra, con dâu ông. 15 Tôi đây l¨¤ Ra-pha-en, một trong bảy thi¨ºn sứ luôn hầu cận v¨¤ v¨¤o chầu trước nhan vinh hiển của Ðức Ch¨²a.¡±
16 Hai cha con b¨¤ng ho¨¤ng sợ hãi, sấp m¨¬nh xuống đất. 17 Thi¨ºn sứ n¨®i: ¡°Ðừng sợ! B¨¬nh an cho c¨¢c ngươi! Hãy ch¨²c tụng Thi¨ºn Ch¨²a đến muôn đời! 18 Phần tôi, tôi đã ở với c¨¢c ngươi không phải do l¨°ng tốt của tôi, m¨¤ do ý muốn của Thi¨ºn Ch¨²a. Vậy ng¨¤y ng¨¤y c¨¢c ngươi hãy ch¨²c tụng Thi¨ºn Ch¨²a, hãy ngợi khen Người! 19 C¨¢c ngươi đã thấy tôi ăn, nhưng thực ra tôi không ăn g¨¬ cả, 𨮠chỉ l¨¤ một thị kiến m¨¤ c¨¢c ngươi thấy. 20 Giờ đây, hãy ch¨²c tụng Ðức Ch¨²a nơi trần gian, hãy xưng tụng Thi¨ºn Ch¨²a. N¨¤y tôi l¨ºn c¨´ng Ðấng đã sai tôi. Hãy viết ra mọi điều đã xảy đến cho cha con ông.¡± V¨¤ thi¨ºn sứ l¨ºn trời. 21 Hai cha con đứng dậy, nhưng không thể thấy thi¨ºn sứ nữa. 22 Thế l¨¤ họ ch¨²c tụng v¨¤ ngợi khen Thi¨ºn Ch¨²a, xưng tụng Người v¨¬ những công tr¨¬nh h¨´ng vĩ của Người, l¨¤ l¨¤m cho họ được thấy một thi¨ºn sứ của Thi¨ºn Ch¨²a!
¨C Chương 13 ¨C
Xi-on
1 V¨¤ ông Tô-b¨ªt n¨®i:
2 ¡°Ch¨²c tụng Thi¨ºn Ch¨²a, Ðấng muôn đời hằng sống,
ch¨²c tụng vương triều Người.
Ch¨ªnh Người đ¨¢nh phạt rồi lại x¨®t thương,
đẩy xuống tận âm ty trong l¨°ng đất sâu thẳm,
rồi k¨¦o ra khỏi đại hoạ ti¨ºu vong,
chẳng c¨® chi tho¨¢t khỏi tay Người.
3 Con c¨¢i nh¨¤ Ít-ra-en hỡi,
n¨¤o xưng tụng Ch¨²a trước mặt chư dân,
ch¨ªnh Người đã phân t¨¢n anh em v¨¤o giữa họ,
4 tại đ¨®, Người đã cho anh em thấy:
Người l¨¤ Ðấng cao cả muôn tr¨´ng.
Trước to¨¤n thể sinh linh, n¨¤o hãy suy tôn Ch¨²a!
Bởi Người l¨¤ Ch¨²a Tể, l¨¤ Thi¨ºn Ch¨²a ta thờ,
l¨¤ Thân Phụ của ta, l¨¤ Thi¨ºn Ch¨²a đến muôn thuở muôn đời.
5 Người đ¨¢nh phạt v¨¬ anh em l¨¤m điều gian ¨¢c,
nhưng rồi lại thương x¨®t anh em hết thảy
m¨¤ quy tụ anh em về từ giữa chư dân,
nơi anh em đã bị phân t¨¢n.
6 Nếu anh em hết l¨°ng hết dạ trở về với Ch¨²a
m¨¤ sống theo sự thật trước tôn nhan Người,
th¨¬ Người sẽ trở lại với anh em,
không c¨°n ngoảnh mặt l¨¤m ngơ nữa.
7 Vậy giờ đây,
hãy chi¨ºm ngưỡng việc Ch¨²a đã l¨¤m cho anh em
m¨¤ lớn tiếng xưng tụng Người.
Hãy ch¨²c tụng Người, l¨¤ Ch¨²a công minh ch¨ªnh trực,
suy tôn Người, l¨¤ vua hiển trị thi¨ºn thu.
8 Phần tôi, giữa cảnh lưu đ¨¤y, xin xưng tụng Ch¨²a
v¨¤ l¨¤m cho dân tội lỗi biết rằng:
Người l¨¤ Ðấng cao cả quyền năng.
Tội nhân hỡi, mau quay đầu trở lại,
trước Th¨¢nh Nhan, hãy ăn ở ngay l¨¤nh.
Biết đâu Người chẳng ưng chẳng nhận
m¨¤ dủ thương x¨®t phận anh em?
9 Tôi suy tôn Thi¨ºn Ch¨²a của tôi,
hồn tôi suy tôn Người l¨¤ Thượng Ðế,
hân hoan reo mừng Người, Ðấng muôn tr¨´ng cao cả.
10 Tại Gi¨º-ru-sa-lem, mọi người hãy xưng tụng Ch¨²a
V¨¤ n¨®i rằng: hỡi th¨¤nh th¨¢nh Gi¨º-ru-sa-lem,
Ch¨²a đ¨¢nh phạt ngươi
v¨¬ những việc con c¨¢i ngươi l¨¤m,
nhưng rồi lại x¨®t thương
con c¨¢i người công ch¨ªnh.
11 Hãy nhiệt liệt tung hô Ðức Ch¨²a,
ch¨²c tụng Người l¨¤ Vua hiển trị thi¨ºn thu,
để Ðền Th¨¢nh được xây dựng lại nơi ngươi
trong bầu kh¨ª vui mừng.
12 Ðể nơi ngươi, qua muôn ng¨¤n thế hệ,
Ch¨²a ban niềm hoan lạc cho những kẻ lưu đ¨¤y,
v¨¤ y¨ºu thương mọi người bất hạnh.
13 Một ¨¢nh s¨¢ng rạng ngời
sẽ chiếu soi khắp mười phương đất;
từ viễn xứ, người trăm họ k¨¦o đến với ngươi.
V¨¤ dân cư tận chân trời g¨®c biển
sẽ tới h¨¢t mừng danh th¨¢nh Ch¨²a,
tay bưng lễ vật dâng tiến Vua Trời.
Muôn thế hệ sẽ l¨¤m cho ngươi hoan hỷ,
v¨¤ t¨ºn ngươi, th¨¤nh được Ch¨²a chọn,
sẽ lưu truyền hậu thế đến ng¨¤n năm.
14 Khốn thay mọi kẻ n¨®i lời độc dịa,
khốn thay tất cả những ai hạ nhục ngươi
v¨¤ ph¨¢ đổ tường luỹ ngươi
cũng như tất cả những người
l¨¤m cho th¨¢p canh ngươi xi¨ºu đổ
v¨¤ đốt ph¨¢ nh¨¤ cửa nơi ngươi!
Thật hạnh ph¨²c đến muôn đời
tất cả những ai k¨ªnh sợ ngươi!
15 Trong ng¨¤y đ¨®, ngươi sẽ hân hoan phấn khởi
mừng đo¨¤n con những người công ch¨ªnh,
v¨¬ ch¨²ng sẽ được quy tụ về 𨮠cả
v¨¤ sẽ ch¨²c tụng Ch¨²a hiển trị đến muôn đời.
Ph¨²c thay những kẻ mến thương ngươi
v¨¤ những kẻ mừng v¨¬ ngươi được th¨¢i b¨¬nh thịnh vượng.
16 Ph¨²c thay tất cả những ai than kh¨®c
v¨¬ những tai hoạ gi¨¢ng xuống tr¨ºn ngươi
bởi họ sẽ vui mừng
thấy ngươi được hưởng niềm vui bất tận.
Hồn tôi ơi, hãy ch¨²c tụng Thi¨ºn Ch¨²a, l¨¤ Ðức Vua cao cả,
17 v¨¬ Người sẽ xây dựng lại th¨¤nh Gi¨º-ru-sa-lem
c¨´ng với th¨¢nh điện vững bền mãi mãi.
Thật ph¨²c cho tôi, nếu trong d¨°ng dõi tôi c¨°n ai sống s¨®t
để nh¨¬n thấy vinh quang của Gi¨º-ru-sa-lem
v¨¤ xưng tụng Ðức Vua tr¨ºn trời! . ..
Cửa th¨¤nh th¨¢nh Gi¨º-ru-sa-lem
sẽ l¨¤m bằng ngọc xanh, ngọc biếc,
mọi bức tường, to¨¤n đ¨¢ quý xây l¨ºn.
Người ta sẽ d¨´ng v¨¤ng để xây tường th¨¤nh Gi¨º-ru-sa-lem,
lấy v¨¤ng r¨°ng đắp n¨ºn th¨¤nh luỹ.
Ðường phố Gi¨º-ru-sa-lem sẽ l¨¢t đ¨¢ Ô-phia v¨¤ hồng ngọc.
18 C¨¢c cửa th¨¤nh Gi¨º-ru-sa-lem vang tiếng ca hoan hỷ,
mọi nh¨¤ sẽ c¨´ng h¨¢t: ¡°Ha-l¨º-lui-a!
Ch¨²c tụng Thi¨ºn Ch¨²a l¨¤ Ðấng Ít-ra-en tôn thờ!
V¨¤ những ai được Ch¨²a Trời gi¨¢ng ph¨²c
sẽ ch¨²c tụng Th¨¢nh Danh đến muôn thuở muôn đời.¡±
¨C Chương 14 ¨C
1 Lời xưng tụng của ông Tô-b¨ªt kết th¨²c ở đây.
Ni-ni-v¨º
2 Ông Tô-b¨ªt chết b¨¬nh an, thọ một trăm mười hai tuổi v¨¤ được mai t¨¢ng trọng thể tại Ni-ni-v¨º. Ông bị m¨´ v¨¤o năm s¨¢u mươi hai tuổi; v¨¤ sau khi được thấy lại, ông sống dư dật v¨¤ hay l¨¤m phước bố th¨ª. Ông không ngừng ch¨²c tụng Thi¨ºn Ch¨²a v¨¤ tuy¨ºn xưng Người l¨¤ Ðấng cao cả. 3 Trước khi nhắm mắt, ông gọi Tô-bi-a con ông lại v¨¤ trối: ¡°Con ơi! 4 Mau đem con c¨¢i đến M¨º-đi, v¨¬ cha tin rằng lời Thi¨ºn Ch¨²a đã ph¨¢n qua miệng ngôn sứ Na-khum, li¨ºn quan đến Ni-ni-v¨º, sẽ ứng nghiệm: 𨮠l¨¤ mọi sự sẽ xảy ra v¨¤ đổ xuống tr¨ºn Át-sua v¨¤ Ni-ni-v¨º. Mọi lời sấm của c¨¢c ngôn sứ Ít-ra-en đã được Thi¨ºn Ch¨²a sai n¨®i ti¨ºn tri sẽ ứng nghiệm, không trừ một lời n¨¤o, v¨¤ mọi sự sẽ xảy ra v¨¤o đ¨²ng thời điểm. Ở ngay tại M¨º-đi th¨¬ sẽ an to¨¤n hơn ở Át-sua v¨¤ Ba-by-lon. Thật vậy, cha đây biết rõ v¨¤ tin rằng tất cả những g¨¬ Thi¨ºn Ch¨²a đã ph¨¢n sẽ ho¨¤n tất v¨¤ ứng nghiệm; không một điều n¨¤o trong c¨¢c lời sấm sẽ bị bỏ qua:
Anh em ch¨²ng ta đang sống nơi đất Ít-ra-en đều sẽ bị phân t¨¢n v¨¤ lưu đ¨¤y ra khỏi miền đất tốt l¨¤nh. To¨¤n đất Ít-ra-en sẽ th¨¤nh hoang địa. Cho đến một ng¨¤y n¨¤o đ¨®, Sa-ma-ri v¨¤ Gi¨º-ru-sa-lem sẽ th¨¤nh hoang địa, Ðền Thờ Thi¨ºn Ch¨²a sẽ l¨¤ nơi sầu muộn v¨¤ bị thi¨ºu hủy. 5 Nhưng một lần nữa, Thi¨ºn Ch¨²a sẽ lại thương x¨®t họ, đưa họ trở về đất Ít-ra-en. Họ sẽ kiến thiết lại Nh¨¤ Thi¨ºn Ch¨²a tuy không phải như lần đầu, trong khi đợi chờ thời gian tới hồi vi¨ºn mãn. L¨²c đ¨®, từ chốn lưu đ¨¤y, họ sẽ đều trở về, v¨¤ sẽ xây cất Gi¨º-ru-sa-lem thật tr¨¢ng lệ, v¨¤ trong th¨¤nh, Nh¨¤ Thi¨ºn Ch¨²a sẽ được xây dựng, như lời c¨¢c ngôn sứ Ít-ra-en đã ti¨ºn b¨¢o. 6 Mọi dân tộc tr¨ºn to¨¤n tr¨¢i đất sẽ trở về với Thi¨ºn Ch¨²a, v¨¤ thật sự k¨ªnh sợ Người. Họ sẽ từ bỏ c¨¢c ngẫu tượng đã từng lôi k¨¦o họ theo con đường lầm lạc dối gian. Với tấm l¨°ng ch¨ªnh trực, họ sẽ ch¨²c tụng Thi¨ºn Ch¨²a hằng hữu. 7 Tất cả con c¨¢i Ít-ra-en được cứu tho¨¢t trong những ng¨¤y ấy v¨¤ tưởng nhớ Thi¨ºn Ch¨²a trong sự thật, đều sẽ tập hợp tiến về Gi¨º-ru-sa-lem. Họ sẽ vĩnh viễn an cư lạc nghiệp tr¨ºn miền đất của tổ phụ Áp-ra-ham m¨¤ người ta sẽ trao trả lại cho họ. Những ai th¨¤nh tâm y¨ºu mến Thi¨ºn Ch¨²a sẽ vui mừng hoan hỷ; c¨°n những kẻ l¨¤m điều tội lỗi v¨¤ bất công sẽ khuất dạng không c¨°n tr¨ºn mặt đất.
8-9 ¡°Giờ đây, hỡi c¨¢c con, cha trối lại cho c¨¢c con những lời n¨¤y: hãy phụng thờ Thi¨ºn Ch¨²a trong sự thật v¨¤ l¨¤m đẹp l¨°ng Người. Hãy truyền dạy con c¨¢i thực thi công ch¨ªnh v¨¤ l¨¤m việc bố th¨ª, biết tưởng nhớ Thi¨ºn Ch¨²a v¨¤ ch¨²c tụng danh Người mọi l¨²c, trong sự thật, với hết sức m¨¬nh.
¡°V¨¤ giờ đây, con ơi, hãy ra khỏi Ni-ni-v¨º, đừng ở lại đây nữa. Ng¨¤y n¨¤o chôn cất mẹ con b¨ºn cạnh cha rồi, con không n¨ºn tr¨² ngụ th¨ºm tr¨ºn lãnh thổ n¨¤y nữa. Bởi v¨¬ nơi đây, cha thấy rất nhiều chuyện bất công, v¨¤ người ta l¨¤m những việc xảo tr¨¢ gian t¨¤ m¨¤ không biết xấu hổ. 10 N¨¤y con, hãy xem những g¨¬ Na-đ¨¢p đã l¨¤m cho ông A-khi-ca, người dưỡng dục n¨®. N¨® đã chẳng bị nuốt sống v¨¤o l¨°ng đất 𨮠sao? Thi¨ºn Ch¨²a đã bắt n¨® đền tội nhãn tiền về sự bất k¨ªnh của n¨®: A-khi-ca ra đi về nơi ¨¢nh s¨¢ng, c¨°n Na-đ¨¢p th¨¬ phải đi v¨¤o chốn tối tăm muôn đời v¨¬ đã t¨¬m c¨¢ch giết chết ông A-khi-ca. Nhờ l¨¤m việc bố th¨ª, ông A-khi-ca tho¨¢t khỏi bẫy tử vong m¨¤ Na-đ¨¢p đã g¨¤i để giết ông, c¨°n Na-đ¨¢p lại rơi v¨¤o c¨¢i bẫy tử vong đã ti¨ºu diệt n¨®. 11 Vậy giờ đây, c¨¢c con ơi, hãy xem th¨¤nh quả của việc bố th¨ª, th¨¤nh quả của sự bất công: sự bất công giết chết. N¨¤y hơi thở cha t¨¤n rồi.¡±
Người ta đặt ông nằm tr¨ºn giường; ông tắt thở v¨¤ được mai t¨¢ng trọng thể.
12 Khi mẹ chết, ông Tô-bi-a chôn cất b¨¤ b¨ºn cạnh cha của ông. Sau 𨮠ông c¨´ng với vợ đến xứ M¨º-đi v¨¤ cư ngụ tại Éc-ba-tan, gần nh¨¤ cha vợ l¨¤ Ra-gu-¨ºn, 13 ông đối xử với cha mẹ vợ rất c¨® hiếu v¨¤ chôn cất hai ông b¨¤ tại Éc-ba-tan, xứ M¨º-đi. Ông hưởng gia t¨¤i, sự nghiệp của ông Ra-gu-¨ºn cũng như của ông Tô-b¨ªt, cha ông. 14 Ông chết vẻ vang, thọ một trăm mười bảy tuổi. 15 Trước khi chết, ông được tin Ni-ni-v¨º bị huỷ diệt v¨¤ thấy đo¨¤n người Ni-ni-v¨º bị đem đi đ¨¤y qua xứ M¨º-đi do lệnh A-khi-a-kha-rốt, vua xứ M¨º-đi. Ông ch¨²c tụng Thi¨ºn Ch¨²a về tất cả những g¨¬ Người đã l¨¤m cho con c¨¢i Ni-ni-v¨º v¨¤ Át-sua. Trước khi chết, ông vui sướng về số phận của Ni-ni-v¨º, v¨¤ ch¨²c tụng Ðức Ch¨²a l¨¤ Thi¨ºn Ch¨²a đến muôn thuở muôn đời. ¡¡
¡¡ |